Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Πέρα από την διακήρυξη του ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια για την πρόθεση δημιουργίας “θόλων” εναντίον απειλών αεροπορικών μέσων, βαλλιστικών πυραύλων και drone, με πολύ μεγάλη έμφαση τονίζεται κατ’ επανάληψη το εγχείρημα που αφορά τις φρεγάτες κλάσεως CONSTELLATION.
Πρόκειται για μία από τις δύο κινήσεις του Πολεμικού Ναυτικού που σηματοδότησαν από το 2023 την στροφή προς τις ΗΠΑ. Η όλη αντίληψη αφορούσε αφενός την κάλυψη μελλοντικών αναγκών με την νέα κλάση φρεγάτας του Ναυτικού των ΗΠΑ, που προέκυψε από το πρόγραμμα FFG-62, αφετέρου σε βραχυπρόθεσμη βάση την πρόσκτηση μεταχειρισμένων μονάδων LCS, προς ταχεία κάλυψη με χαμηλό κόστος της ανάγκης αντικαταστάσεως παλαιών φρεγατών τύπου S.
Ως προς τα LCS, μετά την πρόσφατη απόφαση να μην αποσυρθούν το 2025, όπως υπήρχε εισήγηση, ουσιαστικώς έχει κλείσει η υπόθεση για το Πολεμικό Ναυτικό. Επιβεβαιώθηκαν έτσι οι κύκλοι που υποστήριζαν ότι με την αλλαγή στην ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού, το στοιχείο της σαφώς ενισχυμένης τεχνοκρατικής αντιλήψεως που διακρίνει τον Α/ΓΕΝ Αντιναύαρχο Κατάρα, βάρυνε αυτομάτως αρνητικώς στην υπόθεση LCS. Η απόφαση να μην αποσυρθούν το 2025 τα 4 LCS που ενδιέφεραν, ήταν μια μάλλον ανέλπιστη “χρυσή ευκαιρία” για στροφή απομακρύνσεως του Πολεμικού Ναυτικού από την συγκεκριμένη πρόκληση – γρίφο. Τα άλλα 4 LCS που έχουν ήδη αποσυρθεί, ήταν εξαρχής εκτός συζητήσεως.
Η περίπτωση των CONSTELLATION παραμένει “ενεργή”. Πληροφορίες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ αναφέρουν ότι ήδη έχουν ξεκινήσει επαφές επιτελών με Αμερικανούς συναδέλφους, μετά μάλιστα και την συμφωνία σε υψηλό επίπεδο για μικρότερη διάρκεια της Pre Project φάσεως, 12 αντί 24 μήνες.
Η γενική ιδέα αφορά την προμήθεια φρεγατών από τις ΗΠΑ βάσει του σχεδίου CONSTELLATION, στο οποίο θα γίνουν ορισμένες σχεδιαστικές προσαρμογές τις οποίες θα θέσει το Πολεμικό Ναυτικό. Τα πλοία αυτά θα ναυπηγηθούν στην Ελλάδα ενώ περιγράφεται το “όραμα” εκτελέσεως επισκευών των αντιστοίχων πλοίων του Ναυτικού των ΗΠΑ σε ελληνικά ναυπηγεία…
Ο ΥΕΘΑ, μόλις προ ημερών, είπε συγκεκριμένα σε συνέντευξη: «Το service των βαποριών της Μεσογείου, της Ερυθράς Θάλασσας, του Ινδικού θα γίνεται εδώ. Άρα, μιλάμε για μια δουλειά που θα τραβήξει στα ναυπηγεία μας 60-70 χρόνια. Γι’ αυτό κυνηγιόμαστε για αυτό».
Η θέση αυτή είναι μάλλον επικοινωνιακή, τυπική περίπτωση θα έλεγε κανείς, “τσιτάτου” προωθητικής πολιτικής εταιρείας κι αντιπροσώπου ή και πρεσβείας. Ο ιδιοκτήτης ενός ναυπηγείου που περιμένει έργο από CONSTELLATION, ή ένας αντιπρόσωπος, θα μπορούσε να πιέζει κάλλιστα με επιχειρήματα τύπου “θα υπάρχουν δουλειές για 60-70 χρόνια”. Ο ΥΕΘΑ είναι σαν να υποστηρίζει ότι οι επισκευές αμερικανικών πολεμικών στην Ελλάδα έχουν παύσει, όχι επειδή δεν λειτουργούσαν ελληνικά ναυπηγεία (ή και γι’ άλλους λόγους) αλλά διότι το Πολεμικό Ναυτικό δεν έχει στην δύναμή του αντιτορπιλικά κλάσεως ARLEIGH BURKE… Ας είμαστε στοιχειωδώς σοβαροί. Τα ελληνικά ναυπηγεία έχουν αρχίσει να λειτουργούν τελευταία αλλά δεν έχει έλθει κάποιο αμερικανικό πολεμικό για επισκευές, και σε αυτό δεν φαίνεται να επηρεάζει η συνολική βελτίωση της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συνεργασίας.
Εξίσου συζητήσιμο είναι και το δεύτερο στοιχείο, αυτό της ναυπηγήσεως των φρεγατών στην Ελλάδα. Υπό κανονικές συνθήκες, κάθε πρόγραμμα προσκτήσεως νέων πολεμικών μονάδων, μπορεί να εκτελεσθεί στην χώρα. Δεν έγινε αυτό στην περίπτωση των φρεγατών FDI HN, αφενός επειδή δεν λειτουργούσαν ναυπηγεία, αφετέρου επειδή οι Γάλλοι προσέφεραν πολύ ανταγωνιστικούς χρόνους παραδόσεων. Εν τούτοις, όπως διεφάνη και στην περίπτωση του προγράμματος νέας κορβέτας (αλλά και στην προηγούμενη διαδικασία για τις φρεγάτες) σε όλες τις σχετικές προτάσεις, εφόσον ο αγοραστής επιθυμεί εγχώρια ναυπήγηση, αυτό συνεπάγεται μια σημαντική αύξηση του κόστους. Αυτό το σημείο, δεν φαίνεται να απασχολεί τον ΥΕΘΑ ή την κυβέρνηση, που εμφανίζονται υπέρμαχοι της ενισχύσεως των ναυπηγείων με την εξασφάλιση έργου (μία θεμιτή πολιτική) παρόλο που αυτά είναι ιδιωτικά κι όχι κρατικές επιχειρήσεις.
Η εγχώρια ναυπήγηση, εμφανίζεται περίπου ως επιβεβαίωση της κυβερνητικής πολιτικής βαθύτερης εμπλοκής της εγχώριας Αμυντικής Βιομηχανίας αλλά τα ναυπηγεία είναι δεδομένο ότι ως έργο, αναλαμβάνουν την “λαμαρινοδουλειά”, δηλαδή μόνο το σκαρί, όπως ισχύει και με ένα εμπορικό καράβι. Στην Αμυντική Βιομηχανία, ανήκουν οι εταιρείες που αναπτύσσουν οπλικά συστήματα, συστήματα μάχης και τα ηλεκτρονικά αποστολής ενός πολεμικού πλοίου. Εξάλλου, οι ναυπηγικές μονάδες στην Ελλάδα, δεν έχουν παρουσιάσει δικά τους σχέδια πολεμικού πλοίου αλλά κινούνται και θα συνεχίσουν να κινούνται κατά τα φαινόμενα, στην σύναψη συμφωνιών με ναυπηγικούς οίκους για εξασφάλιση υπαρχόντων σχεδίων και άδεια ναυπηγήσεως. Πράξεις, οι οποίες αυξάνουν το κόστος για τον πελάτη.
Το τρίτο στοιχείο στην υπόθεση CONSTELLATION, είναι η πολυδιαφημισμένη πτυχή της “συνσχεδίασης” εκδόσεως της φρεγάτας για τις ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού. Εδώ, υπάρχουν δύο βασικά πράγματα, τα οποία αποκρύπτει ο ΥΕΘΑ:
- Οι όποιες ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού οδηγούν σε διαφοροποίηση από το βασικό σχέδιο -είτε επειδή κάποια συστήματα του Ναυτικού των ΗΠΑ είναι διαβαθμισμένα και μη αποδεσμεύσιμα, είτε λόγω προσθηκών- αυξάνουν το κόστος. Όχι μόνο επειδή η εγκατάσταση κάποιου διαφορετικού συστήματος θα απαιτεί πιθανώς εργασίες επανασχεδιασμού, τροποποιήσεων και πιστοποιήσεων αλλά και επειδή το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να ζητήσει την προσθήκη συστημάτων. Το Ναυτικό των ΗΠΑ δεν σκοπεύει να εγκαταστήσει στις CONSTELLATION σόναρ κύτους αλλά το Πολεμικό Ναυτικό προεξοφλείται ότι το θεωρεί απαραίτητο. Πρόκειται για μείζονα προσθήκη και παρέμβαση.
- Ο ΥΕΘΑ διαφημίζει ότι για πρώτη φορά το Πολεμικό Ναυτικό συμμετέχει στην σχεδίαση πολεμικού πλοίου, συνεργάζεται άμεσα και έχει λόγο, στα χαρακτηριστικά του. Αυτό είναι ψευδές. Ο ίδιος ο κ. Δένδιας, εξουσιοδότησε τον Γενικό Διευθυντή της ΓΔΑΕΕ να υπογράψει Μνημόνιο Πλαίσιο στις 2 Αυγούστου 2023, μετά την σχετική απόφαση ΚΥΣΕΑ της ίδιας ημέρας, με την οποία εγκρίθηκε το Διακρατικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Ερευνητικής & Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΔΟΠΕΑΣ) που τιτλοφορείται Τμηματική & Πολλαπλών Ρόλων Κορβέτα Περιπολίας (Modular and Multirole Patrol Corvette). Πρόκειται για το πρόγραμμα “Ευρωκορβέτας”, γνωστό αρχικώς ως Ευρωπαϊκή Κορβέτα Περιπολίας (EPC) στο οποίο η Ελλάδα συμμετέχει από το 2021. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2023 δε, ο κ. Δένδιας αποφάσισε την συμμετοχή του ΥΠΕΘΑ στο ΔΟΠΕΑΣ MMPC ενώ στις 24 Οκτωβρίου υπέγραψε και η Ελλάδα τις εκτελεστικές συμβάσεις της πρώτης φάσεως του προγράμματος! Το Πολεμικό Ναυτικό έχει ήδη λόγο και ρόλο στην σχεδίαση των συγκεκριμένων κορβετών.
Κι εδώ εμφανίζεται το παράδοξο: είναι δυνατόν η Ελλάδα να συμμετέχει επί τόσα χρόνια σε αυτό το μείζον ευρωπαϊκό πρόγραμμα, το οποίο ήδη χρηματοδοτείται με κοινοτικά κονδύλια και ήδη έχει υπογράψει εκτελεστική σύμβαση της πρώτης φάσεως αλλά ο ΥΕΘΑ δεν έχει κάνει την παραμικρή δήλωση; Ένα πρόγραμμα δηλαδή για το οποίο η χώρα ήδη δαπανά χρήματα, όμως αυτό δεν προβάλεται καθόλου ως εθνικό κι ούτε καν ως κυβερνητικό επίτευγμα, λες και θα δυσαρεστήσει κάποια τρίτη δύναμη. Εν αντιθέσει με τις CONSTELLATION, που στα όρια του “λαϊκισμού”, παρουσιάζονται πανηγυρικώς ως άθλος πρώτης τάξεως ενώ ακόμη βρισκόμαστε σε αρχικές συζητήσεις μόνο. Κατά τα άλλα, ο πρωθυπουργός εμφανίζεται ενώπιον ευρωπαϊκού ακροατηρίου και υποστηρίζει ότι πρέπει να εκπονηθούν περισσότερα κοινά ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα.
Σημειώνεται ότι και στην περίπτωση της MMPC, τα πλοία θα μπορούν να ναυπηγηθούν στην Ελλάδα. Επιπλέον και σε αντίθεση με το πρόγραμμα CONSTELLATION, στο MMPC συμμετέχουν ήδη ως οντότητες από ελληνικής πλευράς, 6 εταιρείες που θα εξασφαλίσουν μόνιμη θέση στην εφοδιαστική αλυσίδα των κορβετών που θα αγοραστούν από όλους τους επιχειρησιακούς χρήστες. Ακόμη και αν μία κορβέτα θεωρείται υποδεέστερη μίας φρεγάτας, εδώ έχουμε να κάνουμε με προγράμματα, στα οποία διαφημίζεται ή όχι η σχέση συμμετοχής στην σχεδίαση.
Αυτό που δεν θίγεται επίσης, είναι το πολύ μεγάλο κόστος του προγράμματος CONSTELLATION, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά του πλοίου, που θέτουν σοβαρές προκλήσεις για το Πολεμικό Ναυτικό. Πέραν του υψηλού κόστους που μεγαλώνει από την επιθυμία εγχώριας ναυπηγήσεως και τις ζητούμενες τροποποιήσεις στο σχέδιο, οι συγκεκριμένες φρεγάτες προορίζονται να έχουν πλήρωμα 200 ατόμων. Την στιγμή που το Πολεμικό Ναυτικό αντιμετωπίζει πρόβλημα εξευρέσεως πληρώματος για την πρώτη FDI HN των 4.500 τόννων, που απαιτεί λιγότερα από 150 άτομα, γίνονται μελλοντικοί σχεδιασμοί για φρεγάτες 7.000+ τόννων με 35% μεγαλύτερες απαιτήσεις επανδρώσεως.
Δεδομένων των εμφανών ορίων που υπάρχουν στην αφιέρωση οικονομικών πόρων για τις Ένοπλες Δυνάμεις και του προγραμματισμού για την περίοδο 2024-2035που είναι λίαν συντηρητικός, το πρόγραμμα CONSTELLATION δείχνει “φαραωνικό”. Την ίδια στιγμή, οι αρμόδιοι αποφεύγουν επιμελώς να αναφερθούν στις κορβέτες MMPC, στην σχεδίαση των οποίων ήδη συμμετέχει το Πολεμικό Ναυτικό, μονάδες σαφώς εντός των μέτρων επιχειρησιακών χαρακτηριστικών και χρηματοδοτικών δυνατοτήτων του. Με βάση μια χονδρική εκτίμηση χρόνου ενάρξεως τυχόν προγράμματος CONSTELLATION, οι ανάγκες χρηματοδοτήσεως θα συμπέσουν με άλλα κρίσιμα προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού, όπως αυτό της αντικαταστάσεως παλαιών υποβρυχίων. Οι αρμόδιοι θα πρέπει να εκτιμήσουν το ενεχόμενο ρίσκο τέτοιου είδους σχεδιασμοί, αντί για “ευκαιρία” να αποδειχθούν παγίδα για το Πολεμικό Ναυτικό.
Συνοψίζοντας, η ιδέα CONSTELLATION και η όλη επικοινωνιακή προβολή από τον ΥΕΘΑ, δείχνει να είναι προϊόν με σημείο εκκινήσεως εμπορικής – πολιτικής φύσεως έμπνευση, που μάλιστα αμφισβητεί ευθέως την εθνική συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα κορβέτας. Θα ήταν χρήσιμο να διευκρινίσει ο ΥΕΘΑ την εκ μέρους του σιωπή και μηδενική προβολή της συμμετοχής της χώρας στο πρόγραμμα MMPC.
