Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 24 Νοεμβρίου 2023 ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας ζήτησε επαναπροτεραιοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ο ΥΕΘΑ, είχε περιγράψει μιλώντας στην Βουλή στις 8 Ιουλίου 2023, ότι επρόκειτο όχι μόνο να συνεχιστούν αλλά και να επιταχυνθούν εξοπλιστικά προγράμματα, αναφερόμενος συγκεκριμένα σε 19 προγράμματα προμηθειών ύψους 11,5 δισ. €, στα οποία περιέλαβε την προμήθεια μαχητικών F-35 και την αναβάθμιση 37 F-16 Block 50. Παρομοίως, και ο τότε ΥΦΕΘΑ στις αρχές του 2023 είχε πει ότι, «είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή προγράμματα, 19, ύψους 11.568.313.842€».
Βάσει του μέχρι τότε Τετραετούς Προγραμματισμού Εξοπλιστικών Δαπανών 2023-2026, προχωρούσαν κατά προτεραιότητα 55 προγράμματα από 101 συνολικώς, συνολικού ύψους 6.614.901.234 €.
Ανταποκρινόμενο, το ΓΕΕΘΑ ζήτησε από τα Γενικά Επιτελεία υποβολή προτάσεων για την περίοδο 2024-2028, με προθεσμία υποβολής μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου. Το αποτέλεσμα των προτάσεων θα παρουσιαζόταν με πινακοποιημένα στοιχεία των ανειλημμένων υποχρεώσεων προς αποπληρωμή εν εξελίξει ευρισκομένων προγραμμάτων, μελλοντικών εξοπλιστικών προγραμμάτων και ερευνητικών – αναπτυξιακών προγραμμάτων.
Προτάσεις Προτεραιοτήτων των Γενικών Επιτελείων για την περίοδο 2024-2028
Ο ΥΕΘΑ ζήτησε πιο μακροπρόθεσμο, δεκαετή σχεδιασμό, αλλά οι πρόνοιες του Εθνικού Αμυντικού Σχεδιασμού ορίζουν δωδεκαετή βάση μακροπρόθεσμης σχεδιάσεως, όπως και κατέληξε ο Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) 2024-2035.
Αυτό για το οποίο δεν έχουν γίνει δημόσιες ανακοινώσεις, είναι το συνολικό ύψος προϋπολογισμού του 12ετούς εξοπλιστικού 2024-2035. Οι πληροφορίες που υπάρχουν, αναφέρονται σε συνολικό ύψος εξοπλιστικών δαπανών της τάξεως των 19,5 δισ. €, που αναλύονται σε περίπου 13 δισ. € για νέα εξοπλιστικά προγράμματα και περί τα 6,5 δισ. € προς κάλυψη ανηλειμμένων υποχρεώσεων, δηλαδή για προγράμματα που έχουν ανατεθεί και βρίσκεται σε εξέλιξη η αποπληρωμή τους. Η εμπειρία πάντως δείχνει ότι στην πορεία, οι προβλέψεις ετησίων δαπανών όπως αποτυπώνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) αναθεωρούνται προς τα πάνω.
Από τις υποχρεώσεις πληρωμών που υφίστανται, περί τα 3,7 δισ. € αφορούν τα τέσσερα κύρια προγράμματα που δρομολογήθηκαν τα τελευταία χρόνια, δηλαδή αυτά των 24 μαχητικών Rafale F3R με τα όπλα κ.λπ., τις 3 φρεγάτες FDI HN (συν όπλα, FOS κ.λπ.), το Διεθνές Αεροπορικό Κέντρο Εκπαιδεύσεως στην Καλαμάτα και το πρόγραμμα αναβάθμισης F-16V.
Φυσικά το ενδιαφέρον εστιάζεται στο ποια προγράμματα θα χρηματοδοτηθούν από τα περίπου 13 δισ. €. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ως προς αυτό, είναι ότι ο ΥΕΘΑ έχει ορίσει πως το ποσό αυτό θα διατεθεί ισομερώς στα Γενικά Επιτελεία. Αυτό σημαίνει ότι κάθε Κλάδος, θα πρέπει να υπολογίζει σε κάτι παραπάνω από 4 δισ. € για νέα προγράμματα την περίοδο 2024-2035.
Με μια πρώτη “ματιά”, μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι το ΓΕΑ, με μόνο τα προγράμματα F-35 και αναβάθμισης των F-16 Block 50, εξαντλεί την “οροφή” χρηματοδοτήσεως μέχρι το 2035. Πολύ κοντά προς κάτι ανάλογο, βρίσκεται το ΓΕΝ, με το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των MEKO 200 και ένα πρόγραμμα προσκτήσεως κορβετών. Στο ΓΕΣ, ήδη το πρόγραμμα 35 ελικοπτέρων UH-60M, δεσμεύει πλέον του 1 δισ. €.
Συνολικώς, είναι σαφές το στενό οικονομικό πλαίσιο, το οποίο καθιστά αυτομάτως “εκτός πραγματικότητος” μεγαλεπίβολα προγράμματα όπως αυτό των φρεγατών κλάσεως CONSTELLATION αν δεν υπάρξει δραστική αύξηση κονδυλίων στην πορεία. Εξηγεί επίσης σεμεγάλο βαθμό, τις περικοπές προγραμμάτων (MLRS) και τις διαρροές για πιθανή αναθεώρηση (F-35) ή την αναζήτηση μεταχειρισμένου υλικού (LCS, M2 Bradley) ούτως ώστε να “χωρέσει” κάποιο επιπλέον.
Η στενότητα αυτή, η οποία παρατηρείται ήδη από πέρυσι, είχε ως αποτέλεσμα το “πάγωμα” μεγάλων υπό εξέλιξη προγραμμάτων που εξελίσσοντο, όπως αυτό της νέας κορβέτας, ή των Αμφιβίων Τεθωρακισμένων Οχημάτων AAV7A1. Επιπλέον, τα 2,57 δισ. € που έχουν προβλεφθεί για εξοπλιστικές δαπάνες το 2024, θεωρούνται ήδη απορροφημένα και με μικρά περιθώρια για την υποστήριξη των προγραμμάτων που προχωρούν, όπως τα ελικόπτερα UH-60M ή τα F-35. Την κατάσταση επιδείνωσε η αδυναμία καταβολής της προβλεπομένης δόσεως για το 2023, από την σύμβαση συμπληρωματικής προμήθειας των 6 μαχητικών Rafale, περίπου 224,3 εκατ. €. Η πληρωμή αυτή, με την ανοχή της Dassault, μετακυλίστηκε για το 2024, προστιθέμενη όμως στα 548 εκατ. € που είναι προγραμματισμένο να αποπληρωθούν στο τρέχον έτος, για τις δύο συμβάσεις των γαλλικών μαχητικών.
Σε γενικές γραμμές πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι το εξοπλιστικό πρόγραμμα 2024-2035 θα βασίζεται σε προβλέψεις του εξοπλιστικού προγράμματος 2020-2034. Οι σχετικές προσαρμογές και οι τακτικές επικαιροποιήσεις, είναι τυπικές καταστάσεις κατά την υλοποίηση τέτοιων σχεδιασμών. Λαμβάνοντας τις προαναφερθείσες δηλώσεις για 19 προγράμματα ύψους 11,5 δισ. € και τα προγράμματα του ΤΠΕΔ 2023-2026, οδηγούμαστε στην υπόθεση ότι τα περίπου 13 δισ. € για τον ΜΠΑΕ 2024-2035 αφορούν 75 προγράμματα για τα οποία θεωρείται εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση.
Συγκρινόμενα με τα 8,3 δισ. € που διατέθηκαν για εξοπλιστικές δαπάνες την τριετία 2021-2023, τα 19,5 δισ. € για την περίοδο 2024-2035 δείχνουν λίγα κι όντως αυτή είναι η τάση: οι εξοπλιστικές δαπάνες σταθεροποιούνται σε μεγαλύτερα μεν επίπεδα εν σχέσει με την περίοδο των Μνημονίων αλλά σε χαμηλότερα σε σχέση με την τριετή απότομη επανεκκίνηση, λόγω εκδηλώσεως της τουρκικής επιθετικότητας το 2020.
Τι μερίδιο να περιμένει η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία από το εξοπλιστικό “μαμούθ”;
