Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Το διήμερο 7-8 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε στην Στοκχόλμη άτυπη συνάντηση των υπουργών Αμύνης της ΕΕ, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (Άμυνα). Από τα ζητήματα αιχμής που συζητήθηκαν ήταν η στρατιωτική στήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία και η παρουσίαση προτάσεως από τον Ύπατο Εκπρόσωπο Ζοζέπ Μπορέλ για κοινή προμήθεια όπλων και πυρομαχικών, με σκοπό την ενίσχυση των παραδόσεων πυρομαχικών στην Ουκρανία και η αναπλήρωση των μειωμένων αποθεμάτων των κρατών μελών, λόγω της μέχρι τώρα συνεισφοράς.
Ο Ουκρανός υπουργός Αμύνης που συμμετείχε στην συνάντηση, δήλωσε σε εκπροσώπους Τύπους ότι οι ανάγκες ανέρχονται σε ένα εκατομμύριο βλήματα πυροβολικού 155 mm. Eπιθυμητή θα ήταν η διάθεση 90-100.000 βλημάτων μηνιαίως ώστε αφενός να αποκρουστεί ο εχθρός, αφετέρου να αναληφθεί εκστρατεία επιθετικής επιστροφής από τους Ουκρανούς.
Η πρόταση Μπορέλ περιλαμβάνει τρεις πυλώνες: ενίσχυση των παραδόσεων πυρομαχικών από τα εναπομείναντα αποθέματα, ενίσχυση της παραγωγής πυρομαχικών μεταξύ των 27 κρατών μελών μέσω κοινής προμήθειας και αύξηση της παραγωγικής ικανότητος (capacity) σε μακροπρόθεσμο πλαίσιο. Η βασική ιδέα στην οποία επήλθε προσωρινή συμφωνία, είναι η διάθεση 1 δισ. € από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό για την Ειρήνη (EPF) για την αποπληρωμή των πυρομαχικών που παραχωρούν τα κράτη μέλη και η διάθεση 1 δισ. € για την τοποθέτηση μιας συλλογική προμήθεια πυρομαχικών που θα αναπληρώσουν τα δοθέντα.
Ως προς την προμήθεια πυρομαχικών, προτείνεται τα κράτη μέλη να συντάξουν τις προσφορές τους από κοινού, ελπίζοντας ότι αυτή η διαδικασία θα οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές και μικρότερους χρόνους παραδόσεως. Κατά τον Μπορέλ “Τα κράτη μέλη που είναι πρόθυμα να συμμετάσχουν, πρέπει να συμφωνήσουν για τους όρους της διαδικασίας. Μόλις αποφασίσουμε το συνολικό ποσό, τότε είναι μια διαπραγμάτευση μεταξύ των 15 ευρωπαϊκών εταιρειών που είναι σε θέση να παράγουν αυτού του είδους τον οπλισμό, προκειμένου να καθοριστεί μία τιμή και ο χρόνος παραδόσεως […] Ελπίζω μέχρι το τέλος του μήνα, να μπορούμε να κανονίσουμε με τα κράτη μέλη ποια είναι πρόθυμα να συμμετέχουν”.
Οι σχετικές αποφάσεις θα ανακοινωθούν κατά την σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών και Αμύνης στις 20 Μαρτίου, πριν την σύνοδο των ηγετών των κρατών μελών.
Ο στόχος αυξήσεως της παραγωγικής ικανότητος της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, έχει μεσοπρόθεσμη προοπτική και ακόμη είναι ασαφές από που θα προκύψει η σχετική χρηματοδότηση. Προς αυτή την κατεύθυνση η ΕΕ προτρέπει το οικονομικό επιτελείο να υποστηρίξει το εγχείρημα, με στόχο να επιτραπεί η χρηματοδότηση από πόρους της Ευρωπαϊκής Επενδυτικής Τράπεζας (EIB). Η τελευταία, σήμερα δεν επιτρέπεται να επενδύει σε αμειγώς αμυντικές ικανότητες ή πόρους.
Η απουσία του Έλληνα ΥΕΘΑ από την άτυπη συνάντηση της Στοκχόλμης, πιθανώς ανακλά την κλίμακα ενδιαφέροντος της Ελλάδας για την συγκεκριμένη πρόταση. Η Ελλάδα έχει συνεισφέρει από νωρίς με την παραχώρηση αριθμού βλημάτων πυροβολικού, κυρίως παλαιές μερίδες κοινών οβίδων M107 των 155 mm, από τα αποθέματα του Ελληνικού Στρατού. Ακόμη και αν υπάρχει περιθώριο για νέα παραχώρηση, αυτή θα είναι μικρή ενώ προφανώς η προοπτική αυτή δεν ευνοείται από την προεκλογική περίοδο την οποία διάγει η χώρα.
Ανεξαρτήτως αυτών όμως, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία της ΕΕ ανοίγει ευκαιρία για την προμήθεια σύγχρονων πυρομαχικών προς ανανέωση και συμπλήρωση του αποθέματος του Πυροβολικού Μάχης, για το οποίο έχουν παρέλθει δεκαετίες από την τελευταία φορά που ανατέθηκε σχετική σύμβαση. Σε τέτοιες διαδικασίες, η πίεση του χρόνου και η συλλογική ανάμειξη, αφήνουν περιθώρια για εξασφάλιση πιο εξελιγμένων παρτίδων πυρομαχικών (κατευθυνόμενα) από τα κοινά που προσφέρονται. Από οικονομικής απόψεως και μόνο όμως, εφόσον η χρηματοδότηση είναι κοινοτική και επιτευχθεί συρρίκνωση τιμών, τα ωφέλη είναι προφανέστατα.
Η πρόταση, προσφέρει ευκαιρία ανασκοπήσεως της θέσεως που έχει η χώρα από πλευράς αμυντικής βιομηχανίας και αυτονομίας εξοπλισμών, όσο και της ασκούμενης πολιτικής στον τομέα. Με τα ΕΑΣ στην κυριολεξία “εξαφανισμένα” τα τελευταία αρκετά έτη, είναι απίθανο να περιμένει κανείς ότι αυτά περιλαμβάνονται στις 15 ευρωπαϊκές εταιρείες παραγωγής πυρομαχικών που ανέφερε ο Ζοζέπ Μπορέλ. Αναδεικνύεται η κοντόφθαλμη και ασύνετη απόφαση της κυβερνήσεως για “έξωση” και απαξίωση των ΕΑΣ, που σήμανε και την παύση ενδιαφέροντος για εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή σε αυτά.
Ευκαιρίες παρουσιάστηκαν για την κυβέρνηση, όπως μέσω του ενδιαφέροντος που επέδειξε η ίδια για συνεννόηση με τις γερμανικές KMW και Rheinmetall. Αντί να εκμεταλλευθεί την δυναμική που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα κυκλώματα που πολεμούν μια τέτοια συμφωνία και άφησε τα ΕΑΣ εκτός κάδρου από τα πάντα. Εάν τουλάχιστον υπήρχε ουσιαστική πρόοδος το περασμένο έτος, η παρούσα πρωτοβουλία της ΕΕ θα έβρισκε τώρα την κυβέρνηση ενώπιον της ενάρξεως σοβαρών επενδύσεων που με κατάλληλους χειρισμούς θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί ταχέως ώστε να εξασφαλίσει από τους πρόθυμους Γερμανούς νέες επενδύσεις στον τομέα των πυρομαχικών. Αντ’ αυτού, τα ΕΑΣ συγκεκριμένα, εμφανίζονται να “κρατούν ομπρέλα” σε δυνητικές παραγγελίες κάθε είδους πυρομαχικών όσο και στην φρέσκια πρόταση Μπορέλ.
Η αντιπαραγωγική, αλληλοσυγκρουόμενη και συνεκτική πολιτική στην κρατική αμυντική βιομηχανία, υπέρ του real estate στην περίπτωση των ΕΑΣ, ανακλά την ανυπαρξία συγκεκριμένου αρμοδίου κρατικού φορέα που να ασκεί κεντρική και συνολική αναπτυξιακή πολιτική στον κλάδο, κρατικό και ιδιωτικό. Χειρισμοί τακτικισμών εκ μέρους συναρμοδίων υπουργείων ή του ιδίου του Μαξίμου, δεν συνιστούν στρατηγική συγκεκριμένης πολιτικής. Εάν υπήρχε αρμόδιος φορέας, η κοσμογονία ενώπιον της οποίας βρίσκεται η ευρωπαϊκή και παγκόσμια αμυντική βιομηχανία, δεν θα περνούσε ανεκμετάλλευτη από την χώρα σε επίπεδο επενδύσεων, βιομηχανικών υποδομών και τεχνολογικής αναπτύξεως.
Επενδύσεις στην Αμυντική Βιομηχανία: βλέποντας τα τραίνα να περνούν
