Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Οι Ειδικές Δυνάμεις και οι φίλοι καταδρομείς, αποχαιρέτησαν τον Υποστράτηγο ε.α. Αθανάσιο Μπάφα, που απεβίωσε στις 16 Μαΐου. Η εξόδιος ακολουθία πραγματοποιήθηκε εχθές στην γενέτειρά του, τον Άγιο Δημήτριο Λειβαδιάς, με άγημα πεζοναυτών να αποδίδει τις δέουσες τιμές.
Ο εκλιπών ήταν απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων Τάξεως 1974 και συνέδεσε από νωρίς την πορεία του με τις Ειδικές Δυνάμεις. Απλός στους τρόπους, προσηνής, γι’ αυτό και διατηρούσε φιλία και με πολλούς παλαιούς στρατιώτες του, απέδειξε από τους μικρούς βαθμούς ότι ήταν ουσιαστικός κι αποτελεσματικός, ικανός να ανταποκριθεί σε απαιτητικά καθήκοντα εκπαιδευτού στο εξωτερικό.
Ο Αθανάσιος Μπάφας άφησε ισχυρό αποτύπωμα στις Ειδικές Δυνάμεις, συνδέοντας το όνομά του με την μετεξέλιξη του ΕΤΑ και επ’ αυτού μπορεί να τοποθετηθεί ιστορικώς το επίκεντρο του έργου που άφησε, ως αξιωματικός. Έχοντας από νωρίς τριβή με την Σχολή Περιπόλων Αναγνωρίσεως Μακράς Ακτίνας Δράσεως (ILRRPS) που λειτουργούσε σε περιβάλλον ΝΑΤΟ στην τότε Δυτική Γερμανία, επέδειξε ικανότητα συνεργασίας με ξένους συναδέλφους του, όσο και “απορροφήσεως” της διεθνούς τάσεως της εποχής εκείνης. Την εμπειρία του αυτή, έθεσε ως στόχο να μεταφέρει επιστρέφοντας στην Ελλάδα, στα τέλη του 1984.
Με τον βαθμό του λοχαγού, στις 14 Δεκεμβρίου 1984 τοποθετήθηκε διοικητής του ΕΤΑ. Την εποχή εκείνη, το ΕΤΑ ήταν μία υποβαθμισμένη οντότητα. Αν και είχε συγκροτηθεί το 1959 με σκοπό να λειτουργήσει σε επαγγελματικά, αμερικανικά πρότυπα, ως επίλεκτο κύτταρο των Δυνάμεων Καταδρομών για πιο απαιτητικές αποστολές, είχε συμπληρωθεί ένα τέταρτο του αιώνα με μεγάλες διακυμάνσεις στην πορεία του. Μέσα από διαδοχικές αλλαγές, που υπαγόρευε η κατά καιρούς απόσταση νοοτροπίας των ηγεσιών, ως προς την ύπαρξη μιας μικρής αλλά πολύ υψηλού επιπέδου μονάδας, το ΕΤΑ δεν αποτελούσε παρά μία σκιά μόνο. Η ανάπτυξη των μονάδων Καταδρομών στην δεκαετία του 1960, το είχε αποψιλώσει από στελέχη αφού η ηγεσία έθετε άλλες προτεραιότητες. Απόδειξη, οι πολύ συχνές αλλαγές διοικήσεων με τοποθέτηση αξιωματικών βαθμού λοχαγού ή ταγματάρχου ανά διάστημα μερικών μηνών μόνο, και οι ελάχιστοι καταδρομείς που ήταν τοποθετημένοι σε αυτό, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο αντικείμενο. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, κανείς δεν μπορούσε να δουλέψει σωστά στο ΕΤΑ.
Υπ’ αυτές τις δυσμενείς συνθήκες, ο Μπάφας ανέλαβε το ΕΤΑ, με όραμα να το εξελίξει βάσει της αντιλήψεως των Περιπόλων Αναγνωρίσεως Μακράς Ακτίνας (ΠΑΜΑ), την οποία είχε εμπεδώσει πολύ καλά. Από τα βασικά εμπόδια που συνάντησε, ήταν η διοικητική υπαγωγή του ΕΤΑ στην Σχολή Αλεξιπτωτιστών, η οποία δεν είχε επιχειρησιακό έργο και οι κακές συνήθειες και νοοτροπίες που διέκριναν διοικήσεις και φυγόπονο προσωπικό.
Ο Μπάφας, βρέθηκε αντιμέτωπος με μία εμπεδωμένη αρνητική νοοτροπία για το ΕΤΑ αλλά απέδειξε ότι ήταν όχι μόνο αποφασιστικός στην αντιμετώπιση των όποιων αντιστάσεων αλλά και ικανός, ώστε σε έναν τόσο μικρό βαθμό, να πείθει ότι το ΕΤΑ μπορούσε να εξυπηρετήσει σοβαρά επιχειρησιακά έργα για την ηγεσία. Η δεκαετία του 1980 ήταν γενικώς περίοδος παρακμής των Ειδικών Δυνάμεων, λόγω πολιτικών συνθηκών, που κορυφώθηκε το 1988 με την διάλυση του ενιαίου σχήματος διοικήσεως των συγκεκριμένων μονάδων, υπό την ΙΙΙ Μεραρχία Ειδικών Δυνάμεων.
Το ότι ο Μπάφας, σε ένα τέτοιο περιβάλλον δρομολόγησε και πέτυχε σοβαρές εξελίξεις στο ΕΤΑ, αναδεικνύει την αναμφισβήτητα χαρισματική μορφή του, που όπως ισχύει πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, προσελκύει πιστούς φίλους για μια ζωή αλλά και “ορκισμένους εχθρούς”… Δεν ήταν ευνοϊκό το κλίμα, όπως σε άλλες χρονικές συγκυρίες κι αυτό καθιστά πιο σημαντικό τον άθλο του. Οξύνους, ελισσόμενος, αποφεύγοντας “τρικλοποδιές”, αρκούντως “διπλωμάτης” όμως, και στηριζόμενος στους άνδρες που σχεδόν ο ίδιος στρατολόγησε, προχώρησε σε ριζική μεταμόρφωση του ΕΤΑ. Χάρη σε αυτή την εξέλιξη, αξιοποιήθηκαν κι απορροφήθηκαν τα στελέχη που διήρχοντο ειδικές εκπαιδεύσεις στην ILRRPS, με αποτέλεσμα να μην χαθεί σκορπισμένη αλλά να κεφαλαιοποιηθεί η αποκτηθείσα γνώση, εντός των Ειδικών Δυνάμεων. Την εποχή εκείνη άρχισε και η προμήθεια σύγχρονου και καταλληλότερου για μονάδες ΠΑΜΑ υλικού, που ήταν ακόμη άγνωστο, όπως η αραβίδα Μ16Α2 Model 727 των 5,56 mm.
Ο Μπάφας οδήγησε το ΕΤΑ, αναλαμβάνοντας ουσιαστικά διοικητής από τις 23 Ιουνίου 1985 και για μια τριετία, μέχρι 9 Σεπτεμβρίου 1988. Απουσίασε μερικούς μήνες για φοίτηση σε σχολή και επανήλθε με τον βαθμό του ταγματάρχου, από 2 Μαΐου 1989 μέχρι 22 Αυγούστου 1989. Η μακρά υπηρεσία του ως διοικητού του ΕΤΑ, ενώ μέχρι τότε ο κανόνας ήταν η παραμονή το πολύ ένα έτος, δεν ήταν ο λόγος για τον οποίο στην συνείδηση των συναδέλφων του καταδρομέων, χαρακτηρίζεται “πατριάρχης του ΕΤΑ”. Ο κύριος λόγος, είναι ότι από το μηδέν σχεδόν, στην κρίση του 1987, δηλαδή σε λιγότερο από δύο έτη, είχε καταφέρει να οργανώσει πολύ ικανοποιητικά το ΕΤΑ και να είναι στην διάθεση της ηγεσίας ένας ειδικό “πολυεργαλείο”. Το αποδεκτό επίπεδο, επιβεβαίωναν και οι επιτυχείς συμμετοχές του σε διεθνείς ασκήσεις αυξημένου βαθμού δυσκολίας, στο εξωτερικό. Παραλλήλως, σε λιγότερο από μία δεκαετία επίσημης συμμετοχής του Ελληνικού Στρατού και των Ειδικών Δυνάμεων στις διεργασίες σε επίπεδο ΝΑΤΟ, χάρη στον Μπάφα υπήρχε κάτι στέρεο και συγκροτημένο γύρω από την αντίληψη των ΠΑΜΑ.
Όταν η χώρα και οι Ένοπλες Δυνάμεις έπρεπε στην δεκαετία του 1990 να εκπροσωπηθούν σε διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές, η τριβή και η ικανότητα του Μπάφα στην συνεργασία με συμμάχους στο πεδίο, κι όχι σε κάποιο επιτελικό γραφείο, ήταν τα προσόντα που τον κατέστησαν πρώτη επιλογή. Επιβεβαίωσε και πάλι την αξία του, αποδίδοντας εξαιρετικά ως αξιωματικός διεθνών αποστολών των Ηνωμένων Εθνών και της ΕΕ, σε εμπόλεμες ζώνες, στην υπό διάλυση Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ.
Στα θεμέλια που έθεσε ο Μπάφας την εποχή της διοικήσεώς του στο ΕΤΑ, στηρίχθηκε η αντίληψη για Ειδικές Δυνάμεις γενικότερα, με ενισχυμένο το στοιχείο του επαγγελματισμού και επί των σύγχρονων γραμμών που αφορούν τις σημερινές Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων. Από αυτή την άποψη, το πρόσωπο του Μπάφα διαδραμάτισε πολύ σοβαρό ρόλο στην πορεία εξελίξεως των Ειδικών Δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού, όπου άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του.
Αιωνία του η μνήμη!
Τρεις δεκαετίες πριν: η κατάργηση της ΙΙΙ Μεραρχίας Ειδικών Δυνάμεων (Β΄ Μέρος)
