Απόκρυψη ταυτότητας για το προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων – Αναγκαιότητα η προαιρετική επιλογή;

Για κάποιες μονάδες Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων (SOF) η απόκρυψη της ταυτότητας του προσωπικού τους θεωρείται ως κάτι δεδομένο. Άλλες το επιδιώκουν σε ορισμένες περιπτώσεις. Για άλλες θεωρείται απλώς ως κάτι… περιττό.

Όλοι ασφαλώς θα έχουν παρατηρήσει ότι η τάση για απόκρυψη των χαρακτηριστικών του προσώπου των μελών επίλεκτων μονάδων SOF, αυξήθηκε σε ολόκληρο το κόσμο, ιδίως την τελευταία 15ετία με την έναρξη του πολέμου εναντίον της τρομοκρατίας. Εξαίρεση δεν αποτέλεσαν και οι ελληνικές μονάδες SOF οι οποίες φαίνεται ότι ακολουθούν την «τάση» της εποχής, αν και η εφαρμογή αυτού του μέτρου γίνεται επιλεκτικά

Ποιες είναι όμως οι συνθήκες που επιβάλλουν κάτι τέτοιο και γιατί η μόδα της κουκούλας δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις;

Σε ό,τι αφορά τις επίλεκτες στρατιωτικές μονάδες Ειδικών Δυνάμεων, τα πράγματα δείχνουν σύνθετα αλλά είναι μάλλον απλά! Πολλές μονάδες χρησιμοποιούν πλήρες κάλυμμα κεφαλής (balaclava) προκειμένου να αποκρύψουν τα χαρακτηριστικά των μελών τους, επικαλούμενες λόγους ασφαλείας.

Η συμμετοχή τους σε αποστολές σε θέατρα επιχειρήσεων στη Μέση Ανατολή, την Αφρική αλλά και την Λατινική Αμερική, επιβάλει την χρήση του μέτρου αυτού, ώστε να εξασφαλιστεί η προστασία της ταυτότητας του προσωπικού αλλά και για να δημιουργηθεί μια ομοιογενής εμφάνιση που προσδίδει ψυχολογικό «δέος» στον αντίπαλο. Γαλλικές, Βρετανικές, Ολλανδικές και Ισπανικές μονάδες SOF που δρουν στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, αλλά και οι περισσότερες μονάδες Ειδικών Δυνάμεων των Αραβικών κρατών, φαίνεται ότι επιλέγουν αυτή την τακτική για τους παραπάνω λόγους.

Μοναδική εξαίρεση οι άνδρες των μονάδων SOF των ΗΠΑ. Οι περισσότεροι εξ αυτών παρουσιάζουν μια μάλλον… ατημέλητη εμφάνιση ορισμένες φορές, με ποικιλία διαφορετικών ατομικών υλικών και οπλισμού ενώ κοινό χαρακτηριστικό των περισσότερων είναι η επιλογή να μην ξυρίζονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ποιο είναι όμως αυτό που τους κάνει να νιώθουν ασφαλείς σε ό,τι αφορά τα ζητήματα αναγνώρισης από τον εχθρό;

 Οι Αμερικανοί καταδρομείς και βατραχάνθρωποι φαίνεται να έχουν διαφορετική άποψη από όλους τους υπόλοιπους καθώς θεωρούν εξαιρετικά απίθανο ένας μέσος τριτοκοσμικός τρομοκράτης ή ισλαμιστής του ISIS -ακόμη και αν δει το πρόσωπό τους- να είναι σε θέση (αν επιβιώσει σε μια ένοπλη αναμέτρηση) να ακολουθήσει ένα στέλεχος στις ΗΠΑ και να το αναγνωρίσει. Επιπλέον, η εμφάνισή τους με γενειάδες και πλήρη εξοπλισμό, μειώνει ακόμη περισσότερο τις πιθανότητες για οποιονδήποτε να συγκρατήσει τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους. Πόσο μάλλον να τους αναγνωρίσει χωρίς αυτήν την εμφάνιση με πολιτική περιβολή.

Ακόμη περισσότερο καθιστά περιττή τη χρήση κουκούλας, η αποστολή που έχουν οι άνδρες των SOF ως “σύμβουλοι εσωτερικής ασφάλειας” – Foreign Internal Defense (FID), όταν αναλαμβάνουν ρόλο παροχής εκπαίδευσης σε παραστρατιωτικές δυνάμεις και τακτικές μονάδες κυβερνητικών στρατευμάτων. Η ενεργός συναναστροφή και καθοδήγηση των εκπαιδευόμενων, προϋποθέτει την προσωπική επαφή και ανάπτυξη αισθήματος εμπιστοσύνης. Και αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να συμβεί όταν ένας κουκουλοφόρος δίνει εντολές σε εκπαιδευόμενους.

Μπορεί παρόλα αυτά να δει κανείς μονάδες SOF των ΗΠΑ με πλήρη κάλυψη κεφαλής κατά τη διάρκεια περιπόλων ή σε μια αποστολή κρούσης (DA) με σκοπό την προστασία από το ψύχος ή τη σκόνη και τον άνεμο, παρά για απόκρυψη ταυτότητας.

Αυτό ισχύει και για τις ελληνικές μονάδες Ειδικών Επιχειρήσεων όπως η Ζ’ ΜΑΚ, το ΕΤΑ, η ΔΥΚ και η 31^η ΜΕΕΔ, οι οποίες επιδιώκουν ταυτόχρονα και προστασία ταυτότητας των στελεχών ενώ στις υπόλοιπες μονάδες Αλεξιπτωτιστών, Αμφίβιων Καταδρομών και Πεζοναυτών, η χρήση πλήρους κάλυψης κεφαλής γίνεται επιλεκτικά κυρίως για προστασία από τις καιρικές συνθήκες.

Στις αστυνομικές ειδικές μονάδες τύπου SWAT των ΗΠΑ αλλά και αντιτρομοκρατικές μονάδες σε άλλες χώρες στην Ευρώπη, Ασία και Μέση Ανατολή, η απόκρυψη ταυτότητας έχει εντελώς διαφορετική διάσταση και σημασία. Η δράση μέσα σε πόλεις και κατοικημένες περιοχές, είναι ένα διαφορετικό περιβάλλον όπου οι πιθανότητες αναγνώρισης είναι σημαντικά αυξημένες ενώ πολλές φορές το προσωπικό των μονάδων έρχεται αντιμέτωπο με το οργανωμένο έγκλημα.

Οι συλλήψεις υψηλού ρίσκου εγκληματιών δημιουργούν ένα πεδίο αλληλεπίδρασης με ευρύ φάσμα διασυνδέσεων, όπου οποιοσδήποτε μπορεί να αναγνωριστεί σε ανύποπτο χρόνο από τρίτους χωρίς καν να το αντιληφθεί.

Επιπλέον, μονάδες όπως οι SWAT και το FBI HRT (ΗΠΑ), RCMP (Καναδάς), RAID και GIGN (Γαλλία), GSG-9 (Γερμανία), ΕΚΟ και WEGA (Αυστρία) και φυσικά η ελληνική ΕΚΑΜ, διαφέρουν στον τρόπο δράσης από τις κοινές αστυνομικές υπηρεσίες καθώς έχουν πιο σκληρό “modus operandi“.

Κατά συνέπεια είναι υποχρεωτική η απόκρυψη της ταυτότητας των μελών τους ενώ η χρήση των balaclava έχει και ρόλο προστασίας από υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε κλειστό περιβάλλον κτηρίων από μια έκρηξη.

Εν κατακλείδι, το περιβάλλον δράσης, οι καιρικές συνθήκες και στην τελική ανάλυση οι απειλές, καθορίζουν την επιλογή υλικών και κατ΄ επέκταση την απαίτηση για απόκρυψη της ταυτότητας των μελών επίλεκτων μονάδων SOF.