Από Σάββας Δ. Βλάσσης
O Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ευρισκόμενος στην Νέα Υόρκη για την 74η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν ενεργά την ομαλή επάνοδο της Τουρκίας στο πρόγραμμα του μαχητικού F-35. O Τσαβούσογλου δεν έδωσε περισσότερα στοιχεία αλλά τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων “μιλάνε από μόνα τους” για την μέθοδο που ακολουθεί η διακυβέρνηση Τραμπ.
Όπως εξαρχής έχουμε τονίσει, ο πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποιεί ως διαπραγματευτικό χαρτί “διεξόδου” από το αδιέξοδο με το πρόγραμμα F-35 της Τουρκίας, την προσφορά και πώληση σε αυτήν του αντιαεροπορικού συστήματος Patriot.
Στις 29 Αυγούστου σε τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγετών, ο Τραμπ δήλωσε την ετοιμότητά του να καταθέσει νέα προσφορά για την πώληση Patriot, δεδομένου ότι η τελευταία είχε λήξει τον περασμένο Ιούλιο. “Ο Τραμπ είπε εάν η Τουρκία δεν ξεπακετάρει τους S-400 και προμηθευτεί τους Patriot, τότε η Άγκυρα θα μπορούσε να συνεχίσει με το F-35 και να παράγει τμήματα του αεροπλάνου“, δήλωσε Τούρκος αξιωματούχος μερικές ημέρες μετά.
Στις 5 Σεπτεμβρίου, μιλώντας σε συνέντευξη, ο Ερντογάν αποκάλυψε ότι ο Τραμπ προσφέρθηκε να δώσει νέα προσφορά για την προμήθεια Patriot ωστόσο, η τουρκική πλευρά επιθυμεί να έχει τους ίδιους όρους με αυτούς που συμφώνησε για το S-400. Πηγές ανέφεραν ότι το ζητούμενο είναι η εξασφάλιση δανείου, η ταχεία παράδοση των συστημάτων και η μεταφορά τεχνολογίας.
Η Τουρκία χρησιμοποιεί ως δικαιολογία για την απόρριψη παλαιότερων προσφορών του Patriot, την άρνηση της αμερικανικής κυβερνήσεως να περιληφθεί σε μια τέτοια σύμβαση η μεταφορά τεχνογνωσίας και τεχνολογίας, υποστηρίζοντας ψευδώς ότι το S-400 προτιμήθηκε επειδή η Ρωσία ήταν πρόθυμη να το πράξει. Ωστόσο, έχει γίνει ευρέως γνωστό ότι η σύμβαση με την Μόσχα αφορά την προμήθεια μόνο ενός συστήματος S-400 και ως προαίρεση μόνο προβλέπεται σε αυτήν η προμήθεια ενός δευτέρου. Αλλά για την άσκηση της προαιρέσεως, η Άγκυρα ζητεί ακριβώς την παραχώρηση τεχνογνωσίας και τεχνολογίας…
Στις 13 Σεπτεμβρίου ο Ερντογάν είπε ότι επρόκειτο να συζητήσει με τον Τραμπ την προμήθεια Patriot στο πλαίσιο της 74ης Γενικής Συνελεύσεως των Ηνωμένων Εθνών, αλλά συνάντηση των δύο ανδρών δεν πραγματοποιήθηκε. Αντ’ αυτού, εμφανίσθηκε ο Τσαβούσογλου και δήλωσε ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να βρουν τρόπο για να μην αποκλειστεί η Τουρκία από το πρόγραμμα F-35.
Τα παρακάλια Τραμπ στον Ερντογάν, να “τελειώνει” με τους… Patriot
Νέα στρατηγική συμφωνία εμπορίου
Στο μεταξύ, τουρκικά μέσα ανέφεραν ότι στις 20 Σεπτεμβρίου ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα Ντέιβιντ Σάτερφιλντ επισκέφθηκε το προεδρικό μέγαρο και παρουσίασε ένα σχέδιο πιθανής διμερούς συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, στο οποίο θα περιλαμβάνεται και η συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 αλλά και η πώληση σε αυτήν συστημάτων Patriot. H συμφωνία θα περιλαμβάνει επίσης μείωση από την αμερικανική κυβέρνηση των δασμών στις εισαγωγές χάλυβος και αλουμινίου από την Τουρκία ενώ ο ευρύτερος στόχος είναι ο τετραπλασιασμός του διμερούς εμπορίου ώστε να φτάσει στα 100 δισ. $ ετησίως, για τον οποίο έχουν συζητήσει ήδη Τραμπ και Ερντογάν. Σύμφωνα με τα τουρκικά δημοσιεύματα, η πρόταση αναμένεται να μεταφερθεί και επισήμως, γραπτώς, ώστε να εξετασθεί από την Άγκυρα.
Είναι σαφές ότι ο πρόεδρος Τραμπ επιδιώκει την επίτευξη μιας στρατηγικής εμπορικής συμφωνίας με την Τουρκία, στην οποία θα περιληφθούν προμήθειες στρατιωτικού υλικού όπως των Patriot ενώ θα επιλύεται και το ζήτημα του προγράμματος F-35. Επειδή δε στα ανωτέρω δεν φαίνεται να λαμβάνεται υπ’ όψιν η συνέχιση των παραδόσεων του S-400 στην Τουρκία, που υποτίθεται ότι οδήγησε στην απόφαση του περασμένου Ιουλίου να ανασταλεί η τουρκική συμμετοχή στο πρόγραμμα F-35, είναι σαφές ότι στην νέα στρατηγική συμφωνία εμπορίου που προτείνεται, περιλαμβάνεται και η “εξαφάνιση” του S-400 από την Τουρκία.
Το πιθανότερο είναι ότι η αμερικανική πλευρά προτείνει στην Τουρκία η προμήθεια των Patriot να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για την με κάποιον τρόπο “απόσυρση” του S-400 από τουρκική υπηρεσία, με μεταπώληση σε άλλη χώρα, ανάπτυξη στο εξωτερικό κ.λπ. Υπενθυμίζεται ότι ως χρονικό περιθώριο για τον οριστικό αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35, έχει ορισθεί ο Μάρτιος του 2020.
Η προθεσμία του Ιουνίου αφορά την προσφορά Patriot στην Τουρκία και όχι το S-400
