Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Οι διαπραγματεύσεις με την Γαλλία για την προμήθεια των μαχητικών Rafale συνεχίζονται εντατικά, όπως φάνηκε και από την τηλεφωνική επικοινωνία στις 19 Νοεμβρίου του ΥΕΘΑ Νίκου Παναγιωτόπουλου με τον Γάλλο πρέσβη στην Αθήνα Πατρίκ Μεζονέβ. Αντικείμενο της τηλεφωνικής επικοινωνίας όπως ανακοινώθηκε, ήταν το χρονοδιάγραμμα, οι διαδικασίες και τα τεχνικά ζητήματα στην πρόσκτηση των αεροσκαφών.
Υπάρχουν πολλές παράμετροι που έχουν ξεκαθαρίσει μέχρι σήμερα, με τα στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας που εμπλέκονται στην υπόθεση να έχουν πέσει στα “βαθιά” για να καθορίσουν κάθε λεπτομέρεια που πρέπει να καλυφθεί από επιχειρησιακής απόψεως. Παρά τα όσα αναφέρονται κατά καιρούς για μια σειρά ζητημάτων, η εικόνα είναι αρκετά διαφορετική.
Ανεξαρτήτως των διαφόρων ποσών που αναφέρονται σε Ελλάδα και Γαλλία για το κόστος των αεροσκαφών, το δεδομένο είναι ότι το ΥΠΕΘΑ έχει προϋπολογίσει το πρόγραμμα προμήθειας των αεροσκαφών και συναφούς επιχειρησιακού εξοπλισμού, εκπαιδευτικού συστήματος προσομοιωτή πτήσεως και αποστολής συν την αρχική FOS, στα 2 δισ. €. Για το πακέτο οπλισμού των αεροσκαφών, έχουν προβλεφθεί επιπλέον 350 εκατ. €. Αυτοί οι αριθμοί, δεν σημαίνει ότι είναι και το τελικό κόστος του προγράμματος.
Το κόστος εμφανίζεται συγκριτικώς μικρό εν σχέσει με το ύψος προγραμμάτων άλλων χωρών που ανέθεσαν συμβάσεις παρεμφερούς αριθμού αεροσκαφών του τύπου. Αυτό όμως προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από την προμήθεια σε εκείνες τις περιπτώσεις μεγαλύτερου αριθμού όπλων, όπως και την συμφωνία για μεγαλύτερης διαρκείας FOS. Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι στην προμήθεια της Πολεμικής Αεροπορίας, συμπεριλαμβάνονται και μεταχειρισμένα αεροσκάφη.
Ως προς τους αριθμούς, τα ελληνικά αεροσκάφη όπως έχει ανακοινωθεί εξ αρχής θα είναι 12 μεταχειρισμένα και 6 νέας κατασκευής. Από τα 18 αεροσκάφη, τα 4 θα είναι διθέσια που θα μπορούν να αναλάβουν την εκπαίδευση. Τα διθέσια θα είναι ισάριθμα μεταχειρισμένα και καινούργιας κατασκευής. Δεδομένου ότι τα 4 διθέσια Rafale θα ενταχθούν στο ΣΜΕΤ και, κατά τα τυπικά δεδομένα, άλλα 2 αεροσκάφη θα υπολογίζονται εκτός ενεργείας για εργασίες συντηρήσεως, τα “μόλις” 12 αεροπλάνα που θα μένουν διαθέσιμα στην Μοίρα, θα περιορίζουν αισθητά την ευχέρεια ανταποκρίσεως στην κάλυψη του καθημερινού προγράμματος εκπαιδεύσεως και της συμμετοχής σε ασκήσεις ή άλλες υποχρεώσεις. Παρά το κόστος, πιο παραγωγικό θα ήταν να παραγγελθούν εξαρχής 20 αεροσκάφη.
Από πλευράς χρονοδιαγράμματος, προβλέψεις μπορούν να γίνουν μόνο εφόσον έχει ανατεθεί αλλά και ενεργοποιηθεί κιόλας σύμβαση, με την κατάθεση της προκαταβολής εντός Δεκεμβρίου, όπως φαίνεται να επιδιώκει η ελληνική πλευρά. Υπ’ αυτή την προϋπόθεση και μόνο, το πρώτο αεροσκάφος αναμένεται να παραδοθεί στην Πολεμική Αεροπορία στα μέσα του 2021 αλλά θα παραμείνει στην Γαλλία για την συνέχιση της εκπαιδεύσεως των Ελλήνων ιπταμένων και τεχνικών. Ο αρχικός πυρήνας ιπταμένων που σχεδιάζεται να μεταβεί στην Γαλλία ώστε να εκπαιδευθεί όχι μόνο στον νέο τύπο ώστε να βγει διαθέσιμος αλλά και να εκπαιδευθεί για να ασκήσει εν συνεχεία καθήκοντα εκπαιδευτού, θα αποτελείται από 4 αξιωματικούς.
Οι παραδόσεις των αεροσκαφών προβλέπεται να εξελιχθούν πρώτα με 6 μεταχειρισμένα αεροσκάφη το 2021, εν συνεχεία με τα 6 αεροσκάφη νέας κατασκευής στην διάρκεια του 2022 και τέλος, το 2023, θα αφιχθούν τα τελευταία 6 μεταχειρισμένα αεροσκάφη.
Τα Rafale που θα παραλάβει η Πολεμική Αεροπορία, θα στηρίζονται στο Standard F3R αλλά με ορισμένες επιπλέον τροποποιήσεις που κρίνονται απαραίτητες από τους Έλληνες επιτελείς.
Μια από τις κύριες διαφορές επί παραδείγματι, των αεροσκαφών που θα επιχειρούν με την 332 Μοίρα, σε σχέση με τα Rafale σε γαλλική υπηρεσία, είναι ότι ο ιπτάμενος θα φέρει σκοπευτικό επί κράνους TARGO II της ισραηλινής Elbit. Με το σύστημα αυτό, η Πολεμική Αεροπορία θα καλύψει το κύριο ίσως σημείο στο οποίο υπολείπεται το αεροσκάφος σε γαλλική υπηρεσία. Το σκοπευτικό επί κράνους (Helmet Mounted Display) έφερε “επανάσταση” στην εναέρια μάχη όταν εμφανίσθηκε και σήμερα, θεωρείται αδιανόητο να μην φέρουν αυτό το βοήθημα οι ιπτάμενοι σε σύγχρονα μαχητικά υψηλών επιδόσεων. Η Ισραηλινή Αεροπορία υποστηρίζει ότι το HMD επαυξάνει τις επιχειρησιακές δυνατότητες του αεροσκάφους κατά 3 φορές! Ως προς την εναέρια μάχη μόνο, το TARGO II θα επιτρέψει μεγιστοποίηση της εκμεταλλεύσεως των πυραύλων αέρος – αέρος Mica κατά τις κλειστές αερομαχίες, κάτι που δεν ισχύει σήμερα στην περίπτωση των Μirage 2000-5Mk2 της 331 Μοίρας.
Το TΑRGO II είναι η αυτονόητη επιλογή, καθώς οι Γάλλοι δεν έχουν εξελίξει δική τους λύση, μετά την αρχική εμφάνιση του Topsight E στην δεκαετία του 1990. Το TARGO II επιλέχθηκε εξάλλου και από τις αεροπορίες της Ινδίας και του Κατάρ, που ενέταξαν Rafale στην δύναμή τους. Η επιλογή, ανοίγει μια ευκαιρία διερευνήσεως από τους ανθρώπους της Πολεμικής Αεροπορίας, του κατά πόσο είναι εφικτή η προμήθεια επιπλέον TARGO II για τους ιπταμένους και των Mirage 2000-5Mk2 της 331 Μοίρας, που υστερούν σε αυτό το σημείο εν σχέσει με τους χειριστές των F-16.
Από πλευράς όπλων, τα Rafale προορίζονται κατά βάση για αεροπορική υπεροχή, συνεπώς πρωτεύον όπλο που θα τα συνοδεύει είναι ο πύραυλος αέρος – αέρος Meteor. Ζήτημα που απασχολεί, είναι το γεγονός ότι τα Rafale F3R σε υπηρεσία με την Γαλλική Αεροπορία, είναι πιστοποιημένα μόνο σε δύο φορείς οπλισμού της ατράκτου για την ανάρτηση Meteor. Είναι ακόμη ένα σημείο, όπως και στην περίπτωση του HMD, στο οποίο οι Γάλλοι, μη αντιμετωπίζοντας σοβαρές απειλές και για λόγους κόστους, αποδέχονται κάποιους συμβιβασμούς στην μαχητική ικανότητα των αεροσκαφών τους. Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση της Πολεμικής Αεροπορίας, η οποία είναι φυσιολογικό να επιθυμεί τον μέγιστο αριθμό των 4 φορέων όπλων, για ανάρτηση Meteor.
Την Πολεμική Αεροπορία ενδιαφέρει και ο βελτιωμένος Mica NG αλλά το πιθανότερο είναι ότι, για διαφόρους λόγους, αυτό το όπλο θα προστεθεί μελλοντικώς στο οπλοστάσιό της. Εξάλλου υπάρχει διαθέσιμος μεγάλος αριθμός Mica που μπορεί να αναβαθμιστεί σε NG. Οι βελτιώσεις του NG εντοπίζονται στον ανώτερο αισθητήρα και την μεγαλύτερη εμβέλεια, η οποία κατά ορισμένες πηγές ανέρχεται σε ποσοστό 30%!
Ο συνδυασμός Meteor και Mica NG, εκτιμάται ότι θα προσδώσει σοβαρό πλεονέκτημα στους Έλληνες ιπταμένους κατά την εναέρια μάχη. Ωστόσο, στα όπλα των Rafale θα περιλαμβάνονται και πύραυλοι πλεύσεως (cruise) τύπου SCALP EG που θα αγοραστούν σε μικρό αριθμό, για προσβολές χερσαίων στόχων υψηλής αξίας σε αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων, όσο και οι πύραυλοι αέρος – επιφανείας AM.39 Exocet, για αποστολές Τακτικής Αεροπορικής Υποστηρίξεως Ναυτικών Επιχειρήσεων (ΤΑΥΝΕ). Το τελευταίο κρίνεται αναγκαίο μετά την προοπτική αποσύρσεως των Mirage 2000EGM που κάλυπταν αυτό τον ρόλο. Η Πολεμική Αεροπορία δεν επέδειξε εξαρχής ενδιαφέρον για την προμήθεια άλλων γαλλικών όπλων αέρος – εδάφους.
Οι διαπραγματεύσεις με τους Γάλλους εξελίσσονται σε δημιουργικό όσο και “δυναμικό” περιβάλλον. Ένα τέτοιο πλαίσιο προσφέρει και ευκαιρίες για την επίλυση ζητημάτων που μπορούν να απασχολούν την αξιοποίηση γενικότερα των γαλλικών μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας. Θα μπορούσε ενδεχομένως να διερευνηθεί η δυνατότητα επαναξιοποιήσεως των ατρακτιδίων ηλεκτρονικής συλλογής πληροφοριών ESM/ELINT τύπου ASTAC, που έπαυσαν να χρησιμοποιούνται λόγω αποσύρσεως των RF-4E που τα έφεραν.
