Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ήταν αναμενόμενο αυτό που συνέβη με την Λιβύη. Η ενεργός υποστήριξη με στρατιωτική βοήθεια και συμμετοχή τουρκικών δυνάμεων – μέσων στο πλευρό της νομίμου κυβερνήσεως της Λιβύης, δεν θα έμενε χωρίς να ζητήσει ο Ερντογάν αντάλλαγμα. Όταν η κυβέρνηση του Φαγιέζ αλ Σάρατζ βρίσκεται προς του θανάσιμου κινδύνου ανατροπής από τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, είναι φυσικό ότι θα κάνει ό,τι μπορεί για να επιζήσει, με πλέον προφανές, την εκμετάλλευση της σωτήριας βοήθειας που παρέχει η Τουρκία.
Τι ζήτησε ο Ερντογάν από τον αλ Σάρατζ; Από μια κυβέρνηση όπως η απειλούμενη της Λιβύης, η οποία δεν έχει να χάσει τίποτα (στην κυριολεξία), ζήτησε ένα απλό “χαρτί” που γι’ αυτή μπορεί να μην έχει καμμία σημασία αλλά για την Τουρκία σημαίνει πολλά. Το Μνημόνιο που υπέγραψε με την Τουρκία ο αλ Σάρατζ, δεν έχει κάποιο άμεσο απτό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι αποτελεί απλώς μια πράξη προθέσεως για μια μελλοντική διαδικασία οριοθετήσεως των ΑΟΖ μεταξύ τους. Η κυβέρνηση της Λιβύης μπορεί να υποθέσει ότι οι όποιες αντιδράσεις από Ελλάδα και ΕΕ μπορούν να αντιμετωπισθούν σε διπλωματικό επίπεδο με κάποιες εφησυχαστικές “εξηγήσεις” που θα δείχνουν ότι δεν θα προχωρήσει στο Μνημόνιο που υπέγραψε με την Τουρκία. Αυτό που ενδιαφέρει άμεσα την κυβέρνηση της Λιβύης, είναι να πάρει (προφανώς κι άλλη) βοήθεια από τον μόνο που την στηρίζει.
Η Αθήνα που ασφαλώς ανέμενε την εξέλιξη, κατέφυγε σε διπλωματική πίεση μέσω και της ΕΕ. Ενημέρωσε ταυτοχρόνως την Αίγυπτο, ενώ όλα δείχνουν ότι θα χρησιμοποιήσει και ως μοχλό τον κινηματία από την περασμένη άνοιξη στρατάρχη Χαφτάρ, προσκαλώντας τον στην Αθήνα. Πρόκειται για μία κίνηση περισσότερο συμβολικού χαρακτήρος, αφού η ελληνική κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει διάθεση χειροπιαστής – ουσιαστικής ενισχύσεώς του, κάτι που μόνο με χρήση στρατιωτικών επιλογών μπορεί να γίνει.
Άμεσος στόχος της Αθήνας είναι να μην προχωρήσει από την Λιβύη το Μνημόνιο που υπέγραψε με την Τουρκία και σε βάθος χρόνου, ανεξαρτήτως διατηρήσεως ή ανατροπής του καθεστώτος στην χώρα αυτή, τουλάχιστον να “παγώσει” το ζήτημα εντελώς, μέχρι που να σβήσει.
Είναι σαφές ότι η εντυπωσιακή εξέλιξη από την υπογραφή του Μνημονίου μεταξύ Τουρκίας – Λιβύης, εντάσσεται στο πλαίσιο των προσπαθειών του Ερντογάν να αναλάβει την πρωτοβουλία των κινήσεων ως προς τα αλληλένδετα ζητήματα της ΑΟΖ και της εκμεταλλεύσεως του υποθαλασσίου ενεργειακού πλούτου. Και εδώ πρέπει να πούμε ότι στο δεύτερο, η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων αλλά δεν έχουν προχωρήσει πιο αποφασιστικά στο ζήτημα των ΑΟΖ. Η Ελλάδα εμφανίζεται να επιδιώκει σύναψη οριοθετήσεως των ΑΟΖ με την Αίγυπτο, την στιγμή που δεν έχει πράξει κάτι ανάλογο ούτε με την Κύπρο. Και αν στόχος είναι αυτό να γίνει ταυτοχρόνως από τα τρία μέρη, εξελίξεις όπως αυτή με την Λιβύη, απειλούν την αξιοπιστία της Αθήνας, η οποία κινδυνεύει να εμφανισθεί ανήμπορη να αναχαιτίσει την τουρκική αμφισβήτηση. Αυτό έχει κόστος πολιτικό, επειδή μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν έχει απαντήσει στην στρατιωτική δράση της Τουρκίας, διότι δεν θέλει να στρατιωτικοποιήσει την όλη διαχείριση της καταστάσεως.
Εάν όλα αυτά ακούγονται “λογικά”, παραμένει ο κίνδυνος Ελλάδα και Κύπρος να υποκύψουν τελικώς στις απαιτήσεις της Τουρκίας και να την κάνουν συνεταίρο, στο πλαίσιο κάποιου “υψηλού στόχου” στρατηγικής σημασίας που θα τεθεί στην φάση μιας “ρεαλιστικής πολιτικής”, ενδεικτικώς μια πρόταση επιλύσεως του Κυπριακού. Το θέμα είναι οι όροι. Και τους όρους, τους θέτει αυτός που είναι ισχυρότερος.
Το ότι μέχρι σήμερα η πολιτική των Αθηνών και της Λευκωσίας δεν έχει ανατραπεί, οφείλεται στην ισχυρότερη πολιτική θέση τους, έναντι της Τουρκίας. Η πολιτική θέση της δεύτερης μπορεί να ενισχυθεί αποφασιστικώς, είτε με τις ΗΠΑ να λειτουργούν ως “Δούρειος Ίππος” στο μέχρι σήμερα παιγνίδι τριγωνικών συμμαχιών με Ισραήλ και Αίγυπτο που αναπτύσσουν Αθήνα και Λευκωσία, είτε από μια άτακτη παράδοση λόγω του λαθρομεταναστευτικού, στην περίπτωση που η Γερμανία εγκαταλείψει την Ελλάδα χάριν της Τουρκίας.
Ενώπιον μιας τέτοιας καταστάσεως, η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει πιέσεις των ΗΠΑ και τις Γερμανίας για υποχωρήσεις και συμβιβαστική λύση έναντι της Τουρκίας. Στόχος πρέπει να είναι να μην χαθεί η πρωτοβουλία των κινήσεων. Παρά την εντυπωσιακή σε επίπεδο επικοινωνιακό εξέλιξη της υπογραφής του Μνημονίου, η συγκυρία ευνοεί την Ελλάδα λόγω Γαλλίας εν σχέσει με την Τουρκία. Ο στόχος μπορεί να εξυπηρετηθεί με:
- αντιμετώπιση με πιο ενεργά μέτρα των λαθρομεταναστευτικών ροών.
- ανάπτυξη κοινής δράσεως μυστικών υπηρεσιών με ισχυρές χώρες της ΕΕ.
- επιδιώκοντας επέκταση του άτυπου εμπάργκο όπλων που έχει επιβληθεί στην Τουρκία από τις χώρες της ΕΕ λόγω της Συρίας, ώστε να συνδεθεί και με την τουρκική στάση στην ΑΟΖ της Κύπρου.
- πιέζοντας για επιπλέον κυρώσεις στην Τουρκία εξ αφορμής όχι μόνο της πειρατικής δράσεώς της στην ΑΟΖ της Κύπρου αλλά, τώρα, και στην ΑΟΖ της Ελλάδος νοτίως και ανατολικώς Κρήτης – Δωδεκανήσου.
- πιέζοντας για κυρώσεις στην Λιβύη και ανατροπή του Φαγιέζ αλ Σάρατζ.
- ενισχύοντας την συνεργασία στους άξονες Κύπρος – Ισραήλ – Αίγυπτος.
Θα αναφέραμε και την αυτονόητη ένταση της προσπάθειας ενισχύσεως των Ενόπλων Δυνάμεων. Αλλά αυτό έχει καταστεί σαφές ότι δεν είναι στις άμεσες προθέσεις της κυβερνήσεως Μητσοτάκη. Τα ανωτέρω άραγε, είναι;
