Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Σε άρθρο του στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 14 Ιανουαρίου, ο πρώην ΥΕΘΑ και Α/ΓΕΕΘΑ Ναύαρχος ε.α. Ευάγγελος Αποστολάκης τοποθετείται αρνητικώς στην προοπτική δημιουργίας ναυτικής εγκαταστάσεως στον Αλμυρό ώστε τα πλοία της Διοίκησης Αμφιβίων Δυνάμεων (ΔΑΔ) του Αρχηγείου Στόλου να βρίσκονται εγγύς της 32 Ταξιαρχίας Πεζοναυτών. Στο σύντομο κείμενο, επιχειρηματολογεί με κάποιες αντικρουόμενες θέσεις για τις οποίες υπάρχει αντίλογος και αντεπιχειρήματα. Ωστόσο, θα επικεντρώσω στην επισήμανσή του ότι το σχέδιο, «αποτελεί επέκταση ενός ευρύτερου λάθους».
Ποιο είναι αυτό;
Γράφει: «Σε ολόκληρο τον πλανήτη οι μονάδες πεζοναυτών υπάγονται στη δικαιοδοσία του Ναυτικού. Ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου οι πεζοναύτες αποτελούν ξεχωριστό σώμα, η λειτουργία τους βρίσκεται υπό την επιχειρησιακή ευθύνη του Ναυτικού. Κατά παράβαση της λογικής λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, στην Ελλάδα οι πεζοναύτες δεν υπάγονται στο Πολεμικό Ναυτικό το οποίο -επιχειρησιακά- είναι ο φυσικός χώρος του, αλλά στο Στρατό Ξηράς».
Έχω αρθρογραφήσει τα τελευταία χρόνια αρκετές φορές επί του θέματος, για να δείξω ότι η θέση αυτή είναι εσφαλμένη. Προφανώς την αναπαράγει ο ναύαρχος λόγω ελλιπούς εικόνας για τις ένοπλες δυνάμεις άλλων χωρών του “ανεπτυγμένου κόσμου“.
Σε κάθε χώρα, οι Ένοπλες Δυνάμεις σχεδιάζουν βάσει συγκεκριμένων συνθηκών – παραμέτρων που καθορίζουν οι απειλές, οι αποστολές αλλά και η παράδοση. Ιστορικώς, η έννοια των πεζοναυτών ως οργανικών δυνάμεων στα πολεμικά πλοία, προέκυψε σε χώρες με αποικιακό παρελθόν για τις οποίες είχε ζωτική σημασία η προβολή της ναυτικής ισχύος τους πέραν του Μητροπολιτικού εδάφους. Ως εκ τούτου, ήταν φυσική αναγκαιότητα οι αρμάδες να μεταφέρουν οργανικά στρατεύματα για δράση σε αποικίες και ξένα εδάφη γενικότερα. Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δυνάμεις αυτές σχηματίστηκαν ως μέρος του στρατού (Γαλλία) ειδικώς για υπερπόντιες επιχειρήσεις, εν συνεχεία συγκροτήθηκαν ανάλογες και από το ναυτικό, χωρίς όμως έκτοτε να παύσουν να υπάρχουν και οι πεζοναύτες του στρατού.
Υπάρχουν λοιπόν χώρες στον “ανεπτυγμένο κόσμο” που και σήμερα διατηρούν μονάδες πεζοναυτών στον στρατό τους. Στον Γαλλικό Στρατό υφίσταται το Σώμα Πεζοναυτών (Troupes de marine) ενώ στον Ιταλικό Στρατό το Σύνταγμα Lagunari “Serenissima”, ειδικευμένα στις αμφίβιες επιχειρήσεις. Σε αμφότερες τις χώρες, υφίστανται μονάδες πεζοναυτών και στο ναυτικό τους.
Άλλη περίπτωση στον “ανεπτυγμένο κόσμο” όπου τα αμφίβια στρατεύματα προέρχονται από τον στρατό, είναι η Αυστραλία. Στο πλαίσιο της Αμφιβίου Ομάδος Επιχειρήσεων, ο στρατός συνεισφέρει τόσο στην λεγομένη Διακλαδική Προαποβατική Δύναμη (JPLF) με λόχο αναγνωρίσεως προερχόμενο από το εξειδικευμένο στις αμφίβιες επιχειρήσεις 2ο Τάγμα Βασιλικού Αυστραλιανού Συντάγματος, όσο και με το Χερσαίο Στοιχείο Μάχης (GCE) που προέρχεται από εκ περιτροπής εναλλασσόμενα συγκροτήματα τάγματος του Αυστραλιανού Στρατού.
Το βασικό στοιχείο που πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν ως προς τα σχήματα υπαγωγής των Πεζοναυτών στο Ναυτικό σε ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία κ.λπ. είναι ότι οι αμφίβιες δυνάμεις τους οργανώθηκαν για να επιχειρήσουν μακράν του Μητροπολιτικού εδάφους και να προβάλουν την ισχύ τους (επίθεση – εισβολή) ακόμη και αυτόνομα, σε ξένο έδαφος. Ως εκ τούτου, ήταν αυτονόητη βασική συνθήκη στην οργάνωσή τους, η επιχειρησιακή αυτοτέλειά τους ώστε πέραν των ναυτικών μέσων – δυνάμεων της Αμφιβίου Δυνάμεως Επιχειρήσεων ή της Δυνάμεως Επιχειρήσεων Αεροπλανοφόρου, να υφίστανται με διοικητική υπαγωγή ως οργανικά, όχι μόνο τα απαραίτα χερσαία αλλά και τα εναέρια στοιχεία μάχης.
Αντιθέτως, κατά το αμυντικό δόγμα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, με βάση την υφισταμένη απειλή οι Αμφίβιες Επιχειρήσεις επικεντρώνονται στο Θέατρο Επιχειρήσεων του Αιγαίου, προς υποβοήθηση του χερσαίου – νησιωτικού πολέμου που θα κληθεί να δώσει η ΑΣΔΕΝ. Καθώς οι πεζοναύτες εξερχόμενοι στην ακτή θα ενωθούν με τις χερσαίες δυνάμεις που βρίσκονται στην Ζώνη Ευθύνης της ΑΣΔΕΝ, τίθενται αυτομάτως Υπό Διοίκηση των Σχηματισμών της. Επιχειρησιακώς, ο χερσαίος αγώνας στα νησιωτικά εδάφη στο Αιγαίο, είναι ευθύνη της ΑΣΔΕΝ με τις δυνάμεις της και σε αυτόν, το ΠΝ συνδράμει με την μεταφορά των πεζοναυτών, για τους οποίους έχει την ευθύνη μόνο για μερικές ώρες, όσο η διάρκεια του πλου της Αμφιβίου Δυνάμεως Επιχειρήσεων.
Με απλά λόγια, στο Αιγαίο οι Έλληνες Πεζοναύτες προορίζονται κατά βάση να ενισχύσουν φίλιες δυνάμεις στον χερσαίο νησιωτικό αγώνα ενώ άλλα σώματα πεζοναυτών κρατών με επιθετικό δόγμα, είναι οργανωμένα ως μέρος του ναυτικού προοριζόμενα να επέμβουν υπερπόντια και εντελώς αυτόνομα σε ξένη χώρα, χωρίς συνεργασία με άλλες δυνάμεις του στρατού.
Για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις όμως, δεν υπάρχει μόνο το Θέατρο Επιχειρήσεων του Αιγαίου. Η 32 ΤΑΞΠ/Ν συνιστά Σχηματισμό του ΕΣ, ο οποίος μπορεί να αναλάβει αποστολές και στον ηπειρωτικό κορμό, στο πλαίσιο των σχεδίων του ΓΕΣ, στα οποία δεν έχει καμμία εμπλοκή το ΠΝ. Υπαγωγή των Πεζοναυτών στο ΠΝ, θα σήμαινε ότι αντιμετωπίζονται ως δύναμη ενός μόνο σκοπού, αποκλειστικώς για το Αιγαίο.
Επομένως, δεν υφίστανται ουσιαστικοί λόγοι η 32 ΤΑΞΠ/Ν να μην υπάγεται εξαρχής στο δυναμικό του ΕΣ. Χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση, είναι εύκολα αντιληπτές οι αρνητικές συνέπειες της υπαγωγής της 32 ΤΑΞΠ/Ν στο ΠΝ, όταν αυτό διαχρονικώς δεν έχει “προσέξει” ούτε την ίδια την δική του Μονάδα Υποβρυχίων Καταστροφών, δηλαδή έναν πολύ μικρότερο οργανισμό ικανό για επιχειρήσεις και στην ξηρά.
Ιστορικώς, θα ήταν ενδιαφέρον να ενημερωθεί το κοινό ακόμη και από αποστράτους, εάν και πότε το ΠΝ ενδιαφέρθηκε να συγκροτήσει μονάδα πεζοναυτών. Πέραν της περιόδου των Βαλκανικών Πολέμων, όπου ελήφθη απόφαση για λόγους γοήτρου και πολεμικού ενθουσιασμού με βραχύβιο σχήμα, δεν υπάρχουν πληροφορίες για ανάλογο επιδειχθέν σοβαρό ενδιαφέρον από πλευράς ΠΝ. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε ασκήσεις του ΝΑΤΟ αλλά και εθνικές, τον ρόλο των αμφιβίων στρατευμάτων διαδραμάτιζαν κατά περίπτωση μονάδες των Δυνάμεων Καταδρομών ή από πλευράς ΠΝ αγήματα ναυτών χωρίς καμμία ιδιαίτερη εκπαίδευση, που απλώς έβγαιναν στην ακτή με την λευκή θερινή ή μπλε χειμερινή στολή προκαλώντας… εντύπωση στους συμμάχους.
Για επιχειρησιακούς λόγους που άπαντες μπορούν να αντιληφθούν, το κενό καλύφθηκε με την συγκρότηση του 32ου Συντάγματος Πεζοναυτών το 1968. Υπήρξε έκτοτε ενδιαφέρον από πλευράς ΠΝ για ανάλογη κίνηση, ώστε να μην υφίσταται αυτό το “παράδοξο”; Γιατί κρίνεται ως “παράδοξο” το ενδιαφέρον που επέδειξε ο ΕΣ αλλά όχι η απουσία ενδιαφέροντος του ΠΝ; Και γιατί το “ευρύτερο λάθος” δεν χρεώνεται στο ΠΝ, που δεν ενδιαφέρθηκε;
Τέτοια συζήτηση, είναι λάθος. Κατά την ταπεινή μου άποψη, τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι “παράδοξο”. Αποτυπώθηκαν απλές πραγματικότητες και ρεαλιστικές αξιολογήσεις τόσο του ΕΣ, όσο και του ΠΝ.
Συνοψίζοντας, στις ένοπλες δυνάμεις κάθε χώρας, επικρατούν διαφοροποιημένα κριτήρια και συνθήκες ως προς την Δομή Δυνάμεων, τις οροφές προσωπικού, την παράδοση, τα οικονομικά δεδομένα, τις απειλές και τις αποστολές. Δεν υπάρχουν απολύτως καθιερωμένα στερεότυπα οργανώσεως πέρα από κάποιες πάρα πολύ γενικές και θεμελιώδεις γραμμές. Ούτε “ευρύτερο λάθος“, ούτε “παράδοξη“, είναι στην Ελλάδα η μη υπαγωγή των Πεζοναυτών στο ΠΝ.
