Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ιμάμογλου στις 19 Μαρτίου στην Τουρκία, επιδρά αρνητικώς στο Βερολίνο, όσον αφορά την άδεια εξαγωγής μαχητικών EF-2000 Typhoon, σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα της γερμανικής Handelsblatt. Ο εκτελών χρέη προσωρινού καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, είχε δώσει το πράσινο φως τον περασμένο Οκτώβριο αλλά όπως είχε επισημάνει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, αυτό αφορούσε απλώς την έναρξη τεχνικού διαλόγου ώστε να κατατεθεί πρόταση από την ευρωπαϊκή κοινοπραξία, όπως διευκρίνιζαν ξένα δημοσιεύματα. Επομένως, η εξέλιξη με τον Ιμάμογλου, απλώς ενισχύει την αρνητική στάση του Βερολίνου, το οποίο προηγουμένως είχε συνδέσει το θέμα με την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας στην περιφέρειά της, μεταξύ άλλων και εναντίον της Ελλάδας.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι προφανές ότι η άρνηση του Βερολίνου, τερματίζει αυτομάτως κάθε συζήτηση για πιθανή προμήθεια και βλημάτων αέρος – αέρος Meteor από την Τουρκία και δημιουργεί ερωτηματικά, για τους χειρισμούς του ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια, να απευθυνθεί σε Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία για το ζήτημα, δαπανώντας πολιτικό κεφάλαιο και διακυβεύοντας τις διμερείς σχέσεις. Δεδομένου ότι το CDU, υπό την ηγεσία του οποίου αναμένεται να δημιουργηθεί κυβέρνηση συμμαχίας, διάκειται κατ’ αρχάς ευμενώς σε μία πώληση στην Τουρκία, είναι προφανές ότι στην Γερμανία έπρεπε εξαρχής να έχει απευθυνθεί ο ΥΕΘΑ.
Δεν είναι μόνο ο Meteor πιθανή απειλή – Τί έρχεται και τι “διδασκόμαστε”
Το ενδιαφέρον της Τουρκίας για την προμήθεια του ευρωπαϊκού μαχητικού, αποκαλύφθηκε πλήρως ότι αποτελεί τακτικό χειρισμό για άσκηση πιέσεως προς τις ΗΠΑ, ώστε να αποδεσμευθεί η προμήθεια μαχητικών F-35, μετά την επίσημη κατάθεση αιτήματος από την Άγκυρα πέρυσι. Ο Τούρκος υπουργός Αμύνης αναφέρθηκε στο επίσημο αίτημα για προμήθεια 40 F-35, μιλώντας στην τουρκική εθνοσυνέλευση στις 26 Νοεμβρίου 2024, όπως έχει σημειώσει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ.
Ακολούθως, σε τηλεφωνική επικοινωνία του με τον πρόεδρο Τραμπ στις 16 Μαρτίου 2025, ο πρόεδρος Ερντογάν σημείωσε ότι «η άρση των κυρώσεων CAATSA, η ολοκλήρωση της διαδικασίας προμήθειας F-16 και η διασφάλιση της επανένταξης της Τουρκίας στο αμυντικό πρόγραμμα των F-35 είναι απαραίτητη», σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν της Τουρκικής Προεδρίας.
Το θέμα, απασχόλησε στην επίσημη επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Φιντάν στις ΗΠΑ το διήμερο 25-26 Μαρτίου. Στην συνάντησή του με τον Αμερικανό ομόλογό του Ρούμπιο, τέθηκε το ζήτημα της άρσεως των εμποδίων στην διμερή συνεργασία στον κλάδο της αμυντικής βιομηχανίας και η έναρξη τεχνικού διαλόγου για την επίλυση των υφισταμένων προβλημάτων, σύμφωνα με τουρκική πηγή.
Στις 27 Μαρτίου, στην εβδομαδιαία ενημέρωση Τύπου του τουρκικού Υπουργείου Αμύνης, ο εκπρόσωπος Τύπου είπε μεταξύ άλλων: «Εάν αρθούν οι κυρώσεις CATSAA, θα εξεταστεί η επανέναρξη της διαδικασίας προμήθειας F-35 και αναμένουμε επιτάχυνση της συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες στον τομέα της άμυνας, της βιομηχανίας και της ασφάλειας».
Τουρκική αντιπροσωπεία, αναμενόταν να επισκεφθεί την Ουάσιγκτον για συζητήσεις, στις αρχές Απριλίου, αποβλέποντας στην εξεύρεση κοινού εδάφους για εξαιρέσεις στις κυρώσεις CAATSA. Τουρκική θέση είναι ότι εάν η κυβέρνηση Τραμπ σκοπεύει να χαλαρώσει τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, τότε είναι παράλογη η διατήρηση των κυρώσεων CAATSA στην Τουρκία.
Πριν την συνάντηση Ρούμπιο – Φιντάν, ο Αμερικανός υπουργός είχε δεχθεί παροτρύνσεις από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου να μην επιτραπεί στην Τουρκία η πώληση F-35. Τέτοιες επικοινωνίες συνεχίστηκαν και τον Απρίλιο, ενώ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός φέρεται να έθεσε το θέμα και στην συνάντησή του με τον πρόεδρο Τραμπ στις 7 Απριλίου.
Η τουρκική LOA για τα F-16 Block 70, τα όπλα και το σύστημα Ηλεκτρονικού Πολέμου
Μιλώντας εξάλλου στο CNN Turk στις 10 Απριλίου, ο υπουργός Εξωτερικών Φιντάν επιβεβαίωσε ότι διεξάγονται διπλωματικές προσπάθειες, με σκοπό την παράδοση σε πρώτη φάση των πρώτων 6 F-35A που είχαν κατασκευαστεί για την Τουρκία και έχουν δεσμευθεί στις ΗΠΑ. Σε εξέλιξη βρίσκονται συνομιλίες μεταξύ ομάδων διπλωματών και νομικών συμβούλων, με τον υπουργό να σημειώνει ότι η κυβέρνηση Τραμπ επανεξετάζει την στάση των ΗΠΑ: «Νομικοί ειδικοί, τόσο στον Λευκό Οίκο όσο και στο Υπουργείο Εξωτερικών εξετάζουν το θέμα», επισημαίνοντας ότι πιθανώς να απαιτηθεί τροπολογία νομικής φύσεως. Η νομική επιχειρηματολογία της τουρκικής πλευράς, δείχνει να εστιάζει στην έναρξη ανατροπής της καταστάσεως μέσω των πρώτων 6 μαχητικών που έχουν κατασκευαστεί και πληρωθεί από την Τουρκία, αποτελώντας περιουσιακά της στοιχεία. Δεδομένου ότι για τις ΗΠΑ το “εμπόδιο”, είναι το αντιαεροπορικό σύστημα S-400 που προμηθεύτηκε η Τουρκία από την Ρωσία, ο Φιντάν ανέφερε ότι παραμένει σταθερή η θέση της Τουρκίας επί του συγκεκριμένου ζητήματος. Ούτε όμως η Ουάσιγκτον δείχνει να έχει αλλάξει στάση, ως προς το S-400.
Η συνεργασία με τις ΗΠΑ στην αμυντική βιομηχανία, έχει μεγάλη σημασία για την Τουρκία και εμποδίζεται από τις κυρώσεις CAATSA όπως εξήγησε ο Φιντάν: «Υπάρχουν και άλλα έργα που επηρεάζονται από το CAATSA ή το ψυχολογικό κλίμα που έχει δημιουργήσει. Η Προεδρία της Αμυντικής Βιομηχανίας και οι θυγατρικές μας εταιρείες επιδιώκουν να αποκτήσουν ανταλλακτικά αξίας περίπου 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων». Η ανάπτυξη εγχωρίων αμυντικών προϊόντων, βασίζεται στην εισαγωγή βασικών υλικών από τις ΗΠΑ: «Αν και το αρχικό σχέδιο ανήκει σε εμάς, ορισμένα βασικά εξαρτήματα –ανταλλακτικά και βασικά στοιχεία ανεπτυγμένων σχεδίων, όπλων, εξοπλισμού και πυρομαχικών– εξακολουθούν να προέρχονται από εξωτερικές πηγές. Οι ΗΠΑ είναι μεταξύ αυτών των πηγών».
Κατά την συνάντηση Φιντάν – Ρούμπιο, εξετάσθηκε και το ζήτημα της συμβάσεως προμήθειας 40 μαχητικών F-16V, την οποία είναι προφανές ότι θέτει σε δεύτερη μοίρα η Άγκυρα, εν όψει του κύριου στόχου που είναι το F-35. Δημοσίευμα του Middle East Eye στις 15 Απριλίου, που επικαλείται πηγές με γνώση του θέματος, αναφέρει πως μετά την επικοινωνία Τραμπ – Ερντογάν, η Άγκυρα επιβράδυνε τις διαδικασίες για την προμήθεια των F-16V, η χρηματοδότηση της οποίας στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στον συμψηφισμό των 1,4 δισ. $ που είχε καταβληθεί ήδη λόγω της συμμετοχής στο πρόγραμμα F-35. Το ποσό αυτό, επιδιώκεται τώρα να επανακατευθυνθεί σε πιθανή προμήθεια F-35, εφόσον ανατραπεί το σημερινό καθεστώς των κυρώσεων CAATSA στην Τουρκία. Σημειώνεται δε, ότι η Τουρκία δεν σκοπεύει να ακυρώσει την προμήθεια F-16V αλλά αποδίδει μεγαλύτερη προτεραιότητα στο F-35, δεδομένου μάλιστα ότι ο χρόνος αναμονής για την έναρξη παραδόσεων F-16V νέας κατασκευής, είναι περίπου 3ετία. Ενώ αυτό ισχύει και για το F-35, σε περίπτωση συμφωνίας, είναι εφικτή η άμεση παράδοση των 6 πρώτων F-35A που έχουν κατασκευαστεί και παρακρατηθεί.
Είναι φυσιολογικό να έχει για την Τουρκία υψηλότερο πολιτικό βάρος και μεγαλύτερη επιχειρησιακή αξία η προμήθεια του μαχητικού 5ης γενιάς, έναντι του F-16V. Από αυτή την πλευρά, η Αθήνα μπορεί μεν να υπολογίζει στην υποστήριξη του Ισραήλ αλλά πρέπει και η ίδια να εξετάσει την στάση της, κάτι που δεν φαίνεται να έπραξε, τουλάχιστον εγκαίρως και συνολικώς, στην περίπτωση του Typhoon.
Η τουρκική LOA για τα F-16 Block 70, τα όπλα και το σύστημα Ηλεκτρονικού Πολέμου
