Από Απόλλων Γ. Λεονταρίτης
Αποτελεί ένα από τα συστατικά στοιχεία της κυοφορούμενης Διοίκησης Ειδικού Πολέμου που σύντομα θα αναδιαμορφώσει πλήρως τις Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων (SOF) στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως πρόσφατες εσωτερικές διεργασίες μέσα στους κόλπους της ΠΑ, προκαλούν αμείλικτα ερωτηματικά καθώς –εφόσον υλοποιηθούν– θα οδηγήσουν μοιραία την επίλεκτη αυτή μονάδα σε σταδιακή απαξίωση απέναντι σε κάθε έννοια λογικής.
Η έρευνα και διάσωση μάχης (CSAR) είναι μια από τις πλέον επικίνδυνες και δύσκολες αποστολές στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Η διεθνής εμπειρία στο Αφγανιστάν όσο και στο Ιράκ απόδειξε ότι η ανάκτηση ενός πιλότου που καταρρίφθηκε σε εχθρικό έδαφος, αποτελεί μια εξαιρετικά «λεπτή» στρατιωτική επιχείρηση με αστάθμητους παράγοντες και μηδαμινά περιθώρια λάθους.
Στις Ελληνικές ΕΔ την ευθύνη για τη διενέργεια των αποστολών διάσωσης τόσο στον πόλεμο όσο και στην ειρήνη έχει η 31η Μοίρα Επιχειρήσεων Έρευνας και Διάσωσης. Πρόκειται για το νεότερο μέλος στην οικογένεια των ελληνικών μονάδων Ειδικών Επιχειρήσεων καθώς ιδρύθηκε μόλις το 1998, ως Σμήνος Ειδικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕΕ).
Το επιχειρησιακό κενό που κλήθηκε να καλύψει ήταν δυσανάλογα μεγάλο του μεγέθους της, καθώς η αποστολή CSAR ήταν εντελώς παραμελημένη από την ΠΑ. Ουσιαστικά μέχρι και την ημερομηνία συγκρότησης της Μοίρας δεν υφίστατο, έστω και η παραμικρή δυνατότητα στον συγκεκριμένο τομέα.
Πλέον η 31η ΜΕΕΔ μετά από μακρά και δύσκολη πορεία έχει “χαράξει” με απόλυτη επιτυχία τη δική της πορεία. Με στελέχη πλήρως αφοσιωμένα και με υψηλή συναίσθητη της αποστολής τους, διαθέτουν εξειδικευμένη εκπαίδευση η οποία έχει «χτιστεί» με κόπους και θυσίες. Βρίσκεται πλέον σε θέση να αναλάβει μια ευρεία γκάμα κρίσιμων αποστολών, όπως άλλωστε ταιριάζει στα πρότυπα μια καθαρόαιμης μονάδας ειδικών επιχειρήσεων.
Μια πορεία αρκετά δύσκολη καθώς λόγω της φύσης του Όπλου της Αεροπορίας, έννοιες όπως πειθαρχία, οργάνωση και δόγμα στα πρότυπα των Ειδικών Δυνάμεων ήταν εντελώς άγνωστες.
Απαίτηση για επίλεκτη εκπαίδευση στελεχών
Όπως ήταν φυσικό η συνεργασία με τις Ειδικές Δυνάμεις του ΕΣ αρχικά ήταν στενή καθώς τα στελέχη της 31ης ΜΕΕΔ έπρεπε να διέλθουν μια σειρά Σχολείων μέσα από τα οποία απέκτησαν τις απαραίτητες εμπειρίες, αποκόμισαν πολύτιμα διδάγματα ώστε να μεταφέρουν τη γνώση την οποία «προσάρμοσαν» στα δεδομένα της αποστολής τους.
Ορόσημο αποτέλεσε το 2010 όταν ιδρύθηκε το Σχολείο Βασικής Εκπαίδευσης Διασωστών Μάχης (ΣΒΕΔΜΑ). Το ΣΒΕΔΜΑ λειτουργεί στα πρότυπα ανάλογων σχολείων μονάδων SOF, με αποστολή να «παράγει» στελέχη που ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα αυστηρά κριτήρια της μονάδας και τις απαιτήσεις της αποστολής που καλούνται να φέρουν εις πέρας. Πρόκειται για ένα τεράστιο στοίχημα που κερδίθηκε σε δύσκολους καιρούς και έθεσε τα στιβαρά θεμέλια τα οποία εγγυώνται την ανανέωση του προσωπικού για την ομαλή λειτουργία της σε βάθος χρόνου.
Λόγω της φύσεως της αποστολής μπορεί να γίνει κατανοητό από τον οποιονδήποτε, η αναγκαιότητα της ειδικής εκπαιδεύσεως του προσωπικού που δραστηριοποιείται στο συγκεκριμένο φάσμα επιχειρήσεων καθώς θα πρέπει να είναι εξοικειωμένο με ειδικές διαδικασίες ανάπτυξης με ελικόπτερο ή με αλεξίπτωτο από αεροσκάφος ενώ είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσει εχθρική αντίσταση στο έδαφος, προκειμένου να πετύχει τη διάσωση ενός χειριστή.
Έτσι η εκπαίδευση των διασωστών – καταδρομέων στην έρευνα και διάσωση μάχης καλύπτει κάθε δυνατή πιθανότητα πεδίου ανάκτησης σε ξηρά / θάλασσα και σε ποικίλες περιβαλλοντολογικές συνθήκες.
Ιδιαίτερα εάν αναλογιστεί κανείς ότι η επιχειρησιακή απαίτηση για την χρησιμοποίηση μιας μονάδας όπως η 31η ΜΕΕΔ θα προκύψει σε περίοδο πολεμικών επιχειρήσεων (που κατά κανόνα θα διεξαχθούν νύχτα και πολύ πιθανόν με δυσμενείς καιρικές συνθήκες), τότε είναι πιο εύκολο να συνθέσει κανείς το απαιτητικό περιβάλλον στο οποίο θα κληθούν να δράσουν οι διασώστες μάχης της ΠΑ.
Απέναντι στον κίνδυνο σταδιακής απαξίωσης
Σήμερα η 31η Μοίρα Επιχειρήσεων Έρευνας – Διάσωσης (31η ΜΕΕΔ) είναι ανεξάρτητη Μοίρα, υπό πλήρη Διοίκηση του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (Α/ΓΕΑ). Ο διοικητικός έλεγχος ασκείται από τον Υπαρχηγό του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (Υ/ΓΕΑ). Σε καιρό ειρήνης ο επιχειρησιακός έλεγχος ασκείται μέσω του Διευθυντή Α’ Κλάδου ΓΕΑ. Σε περίοδο πολέμου η 31η ΜΕΕΔ υπάγεται απευθείας στον αρχιστράτηγο των Ενόπλων Δυνάμεων, ο οποίος μπορεί να τη χρησιμοποιήσει άμεσα, χωρίς την παρέμβαση ενδιάμεσων κλιμακίων, ώστε να επεμβαίνει άμεσα σε περίπτωση που απαιτηθεί διάσωση χειριστών.
Η διάρθρωση αυτή είναι αποτέλεσμα της κατασταλαγμένης εμπειρίας που αποκτήθηκε όλα αυτά τα χρόνια με κύριο γνώμονα την υψηλή επιχειρησιακή ετοιμότητα αλλά και την διατήρηση του επίλεκτου χαρακτήρα που απαιτείται να διαθέτει η μονάδα, ώστε απερίσπαστη να μπορεί να φέρει εις πέρας την αποστολή της.
Δυστυχώς όμως φαίνεται ότι στην παρούσα περίοδο επιχειρείται αλλαγή του καθεστώτος υπαγωγής. Σύμφωνα με πληροφορίες η σχετική εισήγηση είναι η 31η ΜΕΕΔ να απωλέσει την άμεση Διοικητική υπαγωγή στον Αρχηγό ΓΕΑ και να υπαχθεί διοικητικά ως «υπομονάδα» της 112 Πτέρυγας Μάχης στην Ελευσίνα, όπου και βρίσκεται η φυσική έδρα της.
Κάτι τέτοιο θα σημαίνει μοιραία επιχειρησιακό υποβιβασμό καθώς πλέον το προσωπικό της θα πρέπει για οποιαδήποτε λειτουργική και εκπαιδευτική διαδικασία να εισηγείται ιεραρχικά μέσω μιας «δαιδαλώδους» διαδρομής.
Πιο συγκεκριμένα οποιοδήποτε έγγραφο (ακόμη και για το πιο απλό αίτημα -επιχειρησιακή απαίτηση) θα πρέπει να αποτανθεί στην διοίκηση της προιστάμενης Πτέρυγας (112 ΠΜ) από εκεί να αποσταλεί στην Διοίκηση Αεροπορικής Υποστήριξης (ΔΑΥ) κι εν συνεχεία στην αρμόδια Διεύθυνση του ΓΕΑ, προτού τύχει αμέσου της προσοχής της ηγεσίας. Με πιο απλά λόγια δηλαδή, κάθε αίτημα θα φτάνει «μέσω Λαμίας» στα κορυφαία κλιμάκια με τον αντίστοιχο χρόνο υλοποίησης που μπορεί βεβαίως να καλύπτει τις απαιτήσεις άλλων μονάδων αλλά όχι μιας μονάδας Ειδικών Επιχειρήσεων.
Το πρόβλημα ουσιαστικά προκύπτει από τη στιγμή που η λήψη κρίσιμων αποφάσεων για την ορθή επιχειρησιακή λειτουργία της Μοίρας, εντάσσεται στην κρίση ανώτερων στελεχών, τα οποία ναι μεν είναι απολύτως ικανά αλλά λόγω της έλλειψης εξειδίκευσης με το συγκεκριμένο τομέα, δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τις απαιτήσεις μιας Μονάδας Ειδικών Επιχειρήσεων όπως είναι η 31η ΜΕΕΔ.
Ως αποτέλεσμα, η “απόσταση” της Μοίρας με την ηγεσία της ΠΑ θα γίνει τεράστια.
Επιπρόσθετα υπάρχει ο κίνδυνος το επίλεκτο προσωπικό της να αντιμετωπιστεί ως μια ακόμη Μονάδα Άμυνας Φρούρησης (ΜΑΦ) της ΠΑ με αποτέλεσμα να υποστεί περαιτέρω υποβιβασμό. Χωρίς καμία διάθεση να υποτιμήσουμε το έργο των ΜΑΦ, η 31η ΜΕΕΔ αποτελεί πέραν πάσης αμφιβολίας μια εντελώς διαφορετική περίπτωση που θα πρέπει να έχει επίσης και τον ανάλογο διαχωρισμό, ώστε να μην απολέσει την σημερινή επιχειρησιακή της ικανότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι η μονάδα έχει τιμήσει την πατρίδα και την ΠΑ στο εξωτερικό, λαμβάνοντας τα πλέον ευμενή σχόλια από τον διεθνή και εγχώριο Τύπο, για τη συμμετοχή στη διάσωση του σεΐχη των ΗΑΕ στο Μαρόκο το 2010.
Ανάγκη για εξορθολογισμό στο «παρα 5»
Έπειτα από τα παραπάνω μπορεί ο καθένας να αντιληφθεί ποιές θα είναι οι συνέπειες ενός νέου «πειραματισμού» με κριτήρια που δεν στέκουν σοβαρού σχολιασμού. Όμως ανεξάρτητα από το τι υπαγορεύει η κοινή λογική, η απόφαση αλλαγής υπαγωγής έχει εγκριθεί από το Ανώτατο Αεροπορικό Συμβούλιο και πλέον αναμένει την τελική επικύρωση από το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ).
Παρά τα νέφη που «μαζεύονται στον ορίζοντα», το προσωπικό της μονάδας συνεχίζει να κοπιάζει αγόγγυστα και να δίνει τον καλύτερό του εαυτό, κερδίζοντας άριστες εντυπώσεις από συνεκπαιδεύσεις με ξένες μονάδες στο εξωτερικό αλλά και εντός Ελλάδος με επίπονη εκπαίδευση σε αντικείμενα Ειδικών Επιχειρήσεων, διάσωσης αλλά και κατάδειξης στόχων σε μαχητικά.
Ειδικά στο τελευταίο αντικείμενο, εκπαιδεύει σε ρόλο JTAC στελέχη λοιπών μονάδων των Ειδικών Δυνάμεων σε συνεργασία με προσωπικό του ΚΕΑΤ. Τα άριστα αποτελέσματα έχουν φανεί κατ’ επανάληψη στην αεροπορική άσκηση «ΗΝΙΟΧΟΣ» της ΠΑ στην οποία συμμετέχουν χειριστές και μαχητικά από ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Ισραήλ, Ιταλία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Την ίδια στιγμή η ετοιμότητα για την ανάληψη αποστολών διάσωσης που είναι η πρωταρχική αποστολή δεν έχει μειωθεί στο ελάχιστο. Το τραγικό ατύχημα της 28ης Αυγούστου με το T-2E Buckeye το οποίο κατέπεσε στη Σπάρτη με αποτέλεσμα την απώλεια ενός εκ των δύο χειριστών του, ήταν μια ακόμη δύσκολη κατάσταση, η αντιμετώπιση της οποίας ανατέθηκε στην 31 ΜΕΕΔ.
Ενδεικτικά θα αναφέρουμε ότι προσωπικό της 31ης ΜΕΕΔ ήταν στον αέρα σε λιγότερο από 15 λεπτά από την στιγμή που έλαβε εντολή να επέμβει προκειμένου να εντοπιστούν άμεσα οι δύο χειριστές του αεροσκάφους. Διασώστες μάχης «χτένισαν» από ξηρά και αέρα την περιοχή του συμβάντος με C-130H και ενα Super Puma, εντοπίζοντας σε σύντομο χρονικό διάστημα τη σορό του κυβερνήτη του μοιραίου Buckeye, ο οποίος δυστυχώς δεν κατάφερε να εγκαταλείψει το αεροσκάφος.
Με την ευκαιρία θα πρέπει να τονίσουμε ότι η 31η ΜΕΕΔ, είναι σήμερα η μοναδική ίσως μονάδα Ειδικών Επιχειρήσεων στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, η οποία “απολαμβάνει” πλήρη ικανότητα ταχείας επιχειρησιακής ανάπτυξης, σε οποιοδήποτε σημείο της επικράτειας την ημέρα αλλά κυρίως τη νύχτα.
Το μοντέλο που έχει εφαρμοστεί στην περίπτωση της 31ης ΜΕΕΔ, είναι αυτό που έχει καθιερωθεί διεθνώς: εγκαθίδρυση έδρας πλησίον κύριας αεροπορικής βάσης που στεγάζει είτε μονάδα Αεροπορίας Στρατού είτε αεροσκαφών τακτικών μεταφορικών, ώστε να εξασφαλίζεται η ικανότητα ταχείας αντίδρασης και επιχειρησιακής ανάπτυξης όπου απαιτηθεί. Το μόνο που χρειάζεται είναι η επίλεκτη μονάδα να μην απολέσει την ευελιξία και τον ειδικό χαρακτήρα της.
Ελπίζουμε η λογική να επικρατήσει.
