Ως επίσημο “Plan B” παρουσιάζει πλέον η Άγκυρα το ενδεχόμενο προσφυγής στη Μόσχα προκειμένου να προμηθευτεί προηγμένα μαχητικά σε περίπτωση που ναυαγήσει η προμήθεια του F-35 Ligtning II από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπου του Τουρκικού υπουργείου Άμυνας στο Defence News, μια «γεωστρατηγική εκτίμηση» εναλλακτικών επιλογών σε περίπτωση που οι ΗΠΑ δεν επιτρέψουν εξαγωγή του F-35, καθιστά τη Ρωσία ως «φυσιολογικό αντικαταστάτη» της Ουάσιγκτον στην προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών.
Ειδικότερα στις δηλώσεις του ο Τούρκος αξιωματούχος ανέφερε ότι «δεν μπορεί να υπάρξει κενό σε περίπτωση που το μαχητικό 5ης γενιάς των ΗΠΑ δεν καταλήξει στην Τουρκία». Παρόλα αυτά δεν θέλησε να γίνει πιο συγκεκριμένος για τους τύπους που αποτελούν εναλλακτική λύση για την Τουρκία, ισχυριζόμενος ότι κάτι τέτοιο θα απαιτήσει «εκτεταμένες τεχνολογικές – οικονομικές και πολιτικές συζητήσεις».
Καταλήγοντας ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η Ρωσική τεχνολογία μαχητικών αεροσκαφών θα είναι η καλύτερη επιλογή αν οι Αμερικανοί σύμμαχοί μας συμπεριφερθούν με -μη- συμμαχικό τρόπο, αμφισβητώντας την συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα του Joint Strike Fighter”.
Σε τροχιά απόκλισης
Η Ουάσιγκτον απείλησε να εκδιώξει την Άγκυρα από το πολυεθνικό πρόγραμμα του F-35 στην περίπτωση που προχωρήσει η προμήθεια του αντιαεροπορικού συστήματος S-400 και ενεργοποιηθούν συστοιχίες σε τουρκικό έδαφος. Στην περίπτωση αυτή, όπως έχει δηλώσει η επιτροπή Άμυνας και εξωτερικών σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, το F-35 δεν θα φτάσει ποτέ στην Τουρκία, ενώ η συμμετοχή της χώρας στην κοινοπραξία παραγωγής θα τερματιστεί. Το ίδιο θα συμβεί σε όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες τουρκικών εταιριών που έχουν αναλάβει να προμηθεύουν δομικά συγκροτήματα και συστήματα του F-35, υποστηρίζοντας την παραγωγική αλυσίδα για το σύνολο των πελατών που έχουν παραγγείλει το μαχητικό.
Νωρίτερα το Πεντάγωνο ανακοίνωσε τη διακοπή παραδόσεων και δραστηριοτήτων που αφορούν την προμήθεια του F-35 από την Άγκυρα καθώς ο Ερντογάν επιμένει να διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι το S-400 θα παραδοθεί στην Τουρκία καθώς πρόκειται για συμφωνία που έχει ολοκληρωθεί.
Σύμφωνα με το υφιστάμενο χρονοδιάγραμμα οι παραδόσεις εκτοξευτών και ραντάρ του συστήματος θα ξεκινήσουν από τον ερχόμενο Ιούλιο ενώ άνευ άλλης επιπλοκής αναμένεται η κήρυξη αρχικής επιχειρησιακής ετοιμότητας μέσα στο Σεπτέμβριο.
Αν και φαίνεται δύσκολο για μια σειρά από λόγους, η προμήθεια ρωσικών μαχητικών από την Τουρκία είναι μια πιθανότητα εάν τελικά το F-35 δεν βρει το δρόμο του για την Τουρκική Αεροπορία. Αυτό αποτελεί και έναν έμμεσο εκβιασμό προς την Ουάσιγκτον στο πλαίσιο της πάγιας τουρκικής τακτικής να απειλεί με προμήθεια συστημάτων από εναλλακτικούς προμηθευτές ώστε να ασκήσει πίεση για να κάμψει τις εκάστοτε αντιρρήσεις που προβάλλουν Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές εταιρίες σε ό,τι αφορά τη μεταφορά τεχνογνωσίας σε εξοπλιστικά προγράμματα.
Αυτή τη φορά όμως τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά καθώς η Τουρκία δεν έχει απέναντι προμηθευτές αμυντικού υλικού αλλά την ίδια την κυβέρνηση και τα νομοθετικά Σώματα των ΗΠΑ που έχουν ξεκαθαρίσει ότι “F-35 και S-400 δεν μπορούν να συνυπάρξουν”. Έτσι λοιπόν σε περίπτωση ρήξης των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας με αφορμή την προμήθεια του S-400 οι συνέπειες μπορεί να είναι ραγδαίες.
Κάτι τέτοιο θα σημαίνει οριστική μεταστροφή της Αγκύρας προς τη Ρωσία με όλες τις προφανείς επιπτώσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται τόσο η απομάκρυνση από το ΝΑΤΟ όσο και η αμφίβολη υποστήριξη σε βάθος χρόνου μιας ολόκληρης κατηγορίας οπλικών συστημάτων, μαχητικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων από τις ΗΠΑ που χρησιμοποιούν οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Υπέρμετρες φιλοδοξίες
Πάντως όπως έγινε γνωστό το ζήτημα προμήθειας μαχητικών από τη Ρωσία συζητήθηκε «κατ’ αρχήν» ανάμεσα σε αρμόδιους παράγοντες των δύο χωρών κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Ερντογάν στη Μόσχα στις 8 Απριλίου. Την είδηση αυτή επιβεβαίωσε πηγή προσκείμενη στον Πρόεδρο της Τουρκίας ενώ και ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μελβούτ Τσαβούσογλου σε τηλεοπτική συνέντευξη δήλωσε στο NTV στις 10 Απριλίου ότι «υπάρχουν τα F-35 αλλά υπάρχουν επίσης και μαχητικά που κατασκευάζονται στη Ρωσία. Αν δεν καταφέρουμε να προμηθευτούμε το F-35, η Τουρκία θα αποκτήσει ανάλογα αεροσκάφη από άλλες χώρες μέχρι να αρχίσουμε να παράγουμε αυτόνομα μαχητικά 5ης γενιάς».
Φυσικά πρόκειται για έναν εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο που θα απαιτήσει εκτός από χρόνο και υπέρογκες επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης. Κάτι που είναι αμφίβολο αν θα μπορεί να υποστηρίξει η τουρκική οικονομία σε βάθος χρόνου με δεδομένη την υποτίμηση του Εθνικού νομίσματος..
Παράλληλα οι Τούρκοι φαίνεται να παραγνωρίζουν τις τεχνικές και τεχνολογικές προκλήσεις που εμπεριέχει μια τέτοια προσπάθεια, ιδίως όταν άλλες χώρες με πολύ μεγαλύτερη υποδομή και επενδύσεις όπως η Κίνα προσπαθούν επί δεκαετίες να αναπτύξουν εγχώρια παραγωγή μαχητικών, αντιμετωπίζοντας μέχρι σήμερα μεγάλα εμπόδια στην εξέλιξη ηλεκτρονικών συστημάτων και αξιόπιστων κινητήρων.
Υπενθυμίζεται οτι στο πρόγραμμα ανάπτυξης εγχώριας κατασκευής μαχητικού 5ης γενιάς με τον προσδιορισμό TF-X, η Τουρκία εξέδωσε αίτημα για πληροφορίες (RFI) το 2015 από υποψήφιους κατασκευαστές που επιθυμούν να συμμετέχουν στη διαδικασία ανάπτυξης – συμπαραγωγής με την σουηδική SAAB να είναι μια από επικρατέστερες εταιρίες που αναμενόταν ότι θα παρέχουν τεχνογνωσία στην αρχική φάση. Τελικά όμως η Άγκυρα επέλεξε την βρετανική BAE Systems ως ανάδοχο για συμμετοχή στο πρόγραμμα ανάπτυξης του TF-X
Οι λόγοι που απέτρεψαν την πρόκριση της υποψηφιότητας της SAAB παρά την γενναιόδωρη μεταφορά τεχνογνωσίας που είχε προταθεί ήταν οικονομικοί καθώς το ύψος της πρότασης κρίθηκε υψηλό από την Άγκυρα. Πλέον φημολογείται ότι η σουηδική εταιρία θα αναθεωρήσει την προσφορά της σε ένα νέο πλαίσιο που προορίζεται για την κάλυψη των τουρκικών αναγκών σε περίπτωση που ναυαγήσει η προμήθεια του F-35 ενώ στους εναλλακτικούς προμηθευτές συγκαταλέγεται και η Airbus που συμμετέχει στην κοινοπραξία του μαχητικού Eurofighter.
Ρωσικά μαχητικά στην Τουρκική Αεροπορία;
Στην περίπτωση που τελικά η Άγκυρα υλοποιήσει μια οριστική μεταστροφή προς τη ρωσική αγορά μαχητικών αεροσκαφών, τότε τίθεται μια σειρά ζητημάτων τυποποίησης – εκπαίδευσης – συμβατότητας και ικανότητας υποστήριξής τους καθώς το προσωπικό της Τουρκικής Αεροπορίας παραδοσιακά επιχειρούσε με μαχητικά αεροσκάφη προερχόμενα από τις ΗΠΑ.
Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί ότι η Τουρκία (εφόσον παραμείνει εντός ΝΑΤΟ) θα είναι η μοναδική χώρα της Συμμαχίας που θα διαθέτει ταυτόχρονα S-400 μαζί με ρωσικά μαχητικά. Γεγονός που θα προκαλέσει σημαντικά προβλήματα σε όλο το φάσμα της συνεργασίας και κοινής συνεκπαίδευσης της Τουρκικής Αεροπορίας με άλλες αεροπορικές δυνάμεις της Ευρώπης.
Αυτό φυσικά είναι κάτι που απεύχονται οι ΗΠΑ αλλά και το ίδιο το ΝΑΤΟ που θα έχει πλέον να αντιμετωπίσει μαζί με την Ελλάδα μια εντελώς νέα κατάσταση στην Νοτιοανατολική Πτέρυγα της συμμαχίας.
Φυσικά όλα τα παραπάνω εξακολουθούν να είναι σενάρια αλλά η αυξανόμενη εμφάνιση δημοσιευμάτων στον διεθνή αμυντικό Τύπο, αντικατοπτρίζει (και επιβεβαιώνει) την γενικότερη ανησυχία και προβληματισμό που υφίσταται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη από την πορεία που φαίνεται να ακολουθεί η Τουρκία, η οποία πλησιάζει ολοένα και περισσότερο σε τροχιά σύγκλισης με τη Ρωσία.
