Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 18 Δεκεμβρίου, ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας παρέστη στην τελετή ονοματοδοσίας και υψώσεως της Ελληνικής Σημαίας στην πρώτη από τις 4 υπό προμήθεια φρεγάτες FDI HN, την ΚΙΜΩΝ (F-601), η οποία πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις της Naval Group, στην Λοριάν.
Στις 20 Δεκεμβρίου, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν παρέστη στην τελετή εντάξεως σε υπηρεσία με το τουρκικό ναυτικό, 3 νέων μονάδων (το υποβρύχιο HIZIRREIS, το αποβατικό Ç-159 και ένα ανεπάνδρωτο οπλισμένο σκάφος ULAQ) και παραδόσεως της δεύτερης κορβέτας MILGEM (από 4 παραγγελθείσες) στο Πακιστάν. Ο Τούρκος πρόεδρος μίλησε για το συνεχιζόμενο ναυπηγικό πρόγραμμα στην χώρα, με αποκορύφωμα τον στόχο ναυπηγήσεως ενός σεροπλανοφόρου μήκους 300 μέτρων.
Οι διαφορές είναι πολλές και ποιοτικές, ανακλούσες την “φιλοσοφία” της πολιτικής εξοπλισμών των δύο χωρών.
Στον αρχικό αλλά και στον αναθεωρημένο προγραμματικό ορίζοντα 2025 του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) στην τελευταία 17η θέση του σχεδιασμού, αναφερόταν: “Αρχική Σχεδίαση Εθνικού Πλοίου τύπου Κ/Φ (OPV)”. Το 2025 εξέπνευσε χωρίς την ανακοίνωση σχετικής προκηρύξεως, όμως μπορούμε να υποθέσουμε με βεβαιότητα ότι αυτό είναι κάτι που θα συμβεί εντός του 2026.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα εμβληματικής σημασίας που θα απασχολήσει. Η εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία έχει αρχίσει να ανακάμπτει και να αναλαμβάνει μικρά έργα για ξένους οίκους, όπως στην περίπτωση της Naval Group για φρεγάτες FDI. Ωστόσο, είναι εμφανές εδώ και καιρό, ότι μεταξύ των δύο μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κλάδου, τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά Μονοπρόσωπη Α.Ε. του εφοπλιστή Γεωργίου Προκοπίου και την ONEX Elefsis Shipyards της αμερικανικής ONEX Shipyards & Technologies Group υπό τον Πάνο Ξενοκώστα, υπάρχει έντονος ανταγωνισμός.
Άπαντες συμφωνούν ότι στην παρούσα φάση ανασυγκροτήσεως των ελληνικών ναυπηγείων, η βιωσιμότητά τους συνδέεται ευθέως με συμβάσεις που σχετίζονται με προγράμματα προμηθειών του Πολεμικού Ναυτικού. Από το Μαξίμου έχει φανεί ότι τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά απολαμβάνουν προτιμήσεως, μέσα από την επιλογή τους για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των φρεγατών MEKO 200 ενώ ήδη έχουν αναλάβει σύμβαση ύψους 16,1 εκατ. € για εργασίες επισκευών του υποβρυχίου ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ (S-120) που θα διαρκέσουν από τον Ιούλιο του 2025 έως τον Μάρτιο του 2026, αξιοποιώντας και το υπάρχον υπόστεγο υποβρυχίων. Η παρουσία στην διοίκηση του πρώην κυβερνητικού στελέχους και έμπειρου πολιτικού Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, κρίνεται ως “κλειδί”.
Αντιλαμβανόμενος την κατάσταση, ο Πάνος Ξενοκώστας έχει κινηθεί δραστηρίως για να αναδείξει ηγετικό προφίλ στον κλάδο, μέσω και των επιτευγμάτων του με τα ναυπηγεία Σύρου στην αρχή και κατόπιν της Ελευσίνος, Τον Σεπτέμβριο του 2023 ιδρύθηκε με πρωτοβουλία Ξενοκώστα η Ένωση Ελληνικών Ναυπηγείων (ΕΕΝ) με 24 επιχειρήσεις ως ιδρυτικά μέλη, καμμία όμως εξ αυτών δεν διατηρεί ναυπηγική μονάδα, παρά μόνο η ONEX Shipyards & Technologies Group, που πρωτοστατεί.
Στις 8 Μαΐου 2025 η ΕΕΝ και η Ένωση Ελληνικών Εταιρειών Αεροδιαστημικής, Άμυνας και Ασφάλειας (ΕΕΛΕΑΑ) υπέγραψαν Σύμφωνο Συνεργασίας, που προβλέπει μηχανισμό συνεργειών, δικτυώσεως, ανταλλαγής πληροφοριών και υλοποιήσεως κοινών δράσεων, με στόχο την ενίσχυση της ελληνικής παραγωγικής βάσης και την αναβάθμιση της αμυντικής, ναυπηγικής και τεχνολογικής βιομηχανίας της χώρας.
Λίγες ημέρες αργότερα, ο Πάνος Ξενοκώστας μίλησε δημοσίως για «την σημασία της συνεργασίας μεταξύ των ιστορικών ναυπηγείων της Ελλάδας για την συγκρότηση ενός εθνικού ναυπηγικού φορέα» και περιέγραψε το όραμα για «την δημιουργία ενός σύγχρονου ελληνικού πλοίου, ικανού να καλύψει τις ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού και να λειτουργήσει ως εξαγώγιμο τεχνολογικό προϊόν».
Στις αρχές Νοεμβρίου ο Πάνος Ξενοκώστας ανακοίνωσε ότι η ΕΕΝ θα καταθέσει πρόταση για ένταξη στο πρόγραμμα SAFE, αφορούσα την υλοποίηση προγράμματος ναυπηγήσεως πολεμικών πλοίων στην Ελλάδα. Την πρόταση στηρίζει η ΕΕΛΕΑΑ, η οποία θεωρεί ότι ελληνικές εταιρείες μπορούν να έχουν μερίδιο στην κατασκευή των ηλεκτρονικών και οπλικών συστημάτων.
“Μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα”, ΕΛΚΑΚ και Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία
Στις 9 Νοεμβρίου η ΕΕΝ εξέφρασε την έντονη διαμαρτυρία της για τον αποκλεισμό της προτάσεως του μέλους της, ONEX Shipyards & Technologies Group, «από την επικαιροποιημένη λίστα προγραμμάτων που προωθεί η Ελλάδα προς χρηματοδότηση μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού SAFE. Παρά το γεγονός ότι ο φάκελος της ONEX κατατέθηκε σύμφωνα με όλες τις οδηγίες της ΓΔΑΕΕ και κάλυπτε απολύτως τα κριτήρια του SAFE, η πρόταση δεν καταγράφηκε καν στη λίστα που διαβιβάστηκε στα Γενικά Επιτελεία, λίστα η οποία αριθμεί 25 προγράμματα, συνολικής εκτιμώμενης αξίας 3 δισ. ευρώ».
Η πρόταση ONEX αφορούσε τρεις κατηγορίες πλοίων που ανταποκρίνονται σε υπαρκτές και δημόσια ανακοινωμένες ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού:
- Ταχέα Περιπολικά Κρούσης (ΤΠΚ).
- Πλοία Modular σχεδίασης, από OPV μέχρι Multi Mission Corvette.
- Κανονιοφόρους.
Η ανακοίνωση της ΕΕΝ χρησιμοποιούσε σκληρή γλώσσα για τους χειρισμούς της ΓΔΑΕΕ και του ΥΠΕΘΑ. Απαντώντας σε σχετική επισήμανση που έγινε από την αντιπολίτευση στην Βουλή στις 15 Δεκεμβρίου, ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας είπε: «Επελέγη να μην ενταχθεί στην πιθανότητα χρηματοδότησης από το SAFE. Αυτό δεν σημαίνει ότι το ελληνικό πλοίο δεν υπάρχει στον κατάλογο των εξοπλιστικών, δηλαδή στα συνολικά Εξοπλιστικά. Ο καθένας μπορεί να διαμαρτύρεται αλλά θα μου επιτρέψετε να πω ότι υπάρχει μία τεχνοκρατική προσέγγιση στο από πού θα επιδιώκεται η χρηματοδότηση κάθε προγράμματος».
Αναμένεται με ενδιαφέρον λοιπόν η κίνηση του ΕΛΚΑΚ για την αρχική σχεδίαση Εθνικού Πλοίου, στην οποία προφανώς η ONEX Shipyards & Technologies Group θα έχει την ευκαιρία να καταθέσει πρόταση, προσαρμοσμένη στις προδιαγραφές που θα θέσει το Πολεμικό Ναυτικό. Ανάλογη πρόταση εξάλλου εμφανίζονται να ετοιμάζουν τα Ναυπηγεία Σαλαμίνας, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο Δρ Γεώργιο Κόρο ενώ το πιθανότερο είναι ότι οι προτάσεις που θα εμφανιστούν, θα είναι ακόμη περισσότερες. Μέχρι τώρα πάντως, δεν διαφαίνεται ότι υπάρχει διάθεση των ιστορικών ναυπηγείων για συνεργασία σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, όπως κάλεσε τον περασμένο Μάιο ο Πάνος Ξενοκώστας.
