Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η είδηση έγινε ευρέως γνωστή και στην Ελλάδα. Φυσιολογικώς δεν θα έπρεπε να κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η βολή πυραύλου επιφανείας – αέρος από τουρκική φρεγάτα στα ανοικτά της Λιβύης, με σκοπό την προσβολή κάποιου εχθρικού αεροπορικού στόχου. Από τα τέλη του 2019 η Τουρκία έχει αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις στο έδαφος της Λιβύης που σήμερα ένας πρόχειρος υπολογισμός μπορεί να τις ανεβάσει σε 200 περίπου στελέχη και συμμετέχουν στις επιχειρήσεις, δεχόμενοι και ανταποδίδοντας πυρά, έχοντας και κάποιους νεκρούς. Τα αυτοκινούμενα πυροβόλα, οι ΠΕΠ, τα αντιαεροπορικά συστήματα, τα συστήματα UAV που έχουν αναπτυχθεί στην Τρίπολη, δεν μπορεί παρά να επιχειρούν με τουρκικό προσωπικό. Συνεπώς, το πυρ από μια εκ των φρεγατών, δεν είναι μη αναμενόμενη ενέργεια και σίγουρα υπογραμμίζει τον βαθμό εμπλοκής και του Τουρκικού Ναυτικού.
Στις 1 Απριλίου τουρκική φρεγάτα που βρισκόταν στα ανοιχτά της Sabratha, περί τα 55 χλμ. δυτικώς Τριπόλεως, εκτόξευσε πύραυλο επιφανείας – αέρος SM-1MR Standard εναντίον αεροπορικής απειλής η οποία αναφέρθηκε ότι ήταν UAV των δυνάμεων του LNA. Ο πύραυλος έπεσε νοτίως της Al Ajaylat, νοτιοδυτικώς της Sabratha, σε απόσταση που δεν πρέπει να υπερέβαινε τα 20 χλμ. κατ’ εκτίμηση, από την θέση της φρεγάτας.
Το ενδιαφέρον με την περίπτωση ήταν ότι τα συντρίμμια του πυραύλου αποκάλυψαν σχεδόν άθικτο και χωρίς ίχνη φωτιάς το σώμα του, γεγονός που έδειχνε ότι δεν είχε εκραγεί. Ο πύραυλος ήταν “καρφωμένος” στο έδαφος αλλά από τις φωτογραφίες που δημοσιοποιήθηκαν από τον LNA, φαινόταν ότι οι σπεύσαντες στο σημείο αποκόλλησαν το κυρίως σώμα και ο κώνος έμεινε χωμένος στο έδαφος.
O SM-1 φέρει δύο πυροσωλήνες, έναν κρουστικό και έναν προσεγγίσεως, με τον δεύτερο να ενεργοποιείται όταν βρεθεί σε απόσταση 15 μέτρων ή λιγότερο από τον στόχο. Ο πύραυλος δεν μπόρεσε να προσβάλει τον στόχο, ενδεχομένως επειδή αυτός τέθηκε εκτός παραμέτρων βολής. Ωστόσο, με την πρόσκρουση στο έδαφος, θα έπρεπε λογικώς να ενεργοποιηθεί ο κρουστικός πυροσωλήνας και να σημειωθεί έκρηξη της κεφαλής μάχης.
Στο πρόσθιο άκρο του ανοιγμένου σώματος του πυραύλου διακρίνονται ο συσσωρευτής και το τμήμα του αυτόματου πιλότου. Εμπρός από αυτό το τμήμα βρίσκεται η κεφαλή μάχης. Το χωμένο στο έδαφος κομμάτι δείχνει να είναι ο κώνος του πυραύλου με την μονοπαλμική κεραία λήψεως σημάτων ραντάρ και την μονάδα κατεύθυνσης του πυραύλου ενώ η ακριβώς όπισθεν αυτού ευρισκομένη κεφαλή μάχης, απουσιάζει.
Το συγκεκριμένο τμήμα, δεν διακρίνεται σε καμμία φωτογραφία. Η αφαίρεση της κεφαλής μάχης από τα συντρίμμια είναι μια επικίνδυνη εργασία συνεπώς κι επειδή δεν γνωρίζουμε από ποιον ελήφθησαν οι φωτογραφίες, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το αν ο πύραυλος έφερε πολεμική κεφαλή… Πάντως σε μία εκ των φωτογραφιών διακρίνεται το υπόδημα του ατόμου που κρατάει την φωτογραφική μηχανή και είναι ευδιάκριτο ότι πρόκειται για πολιτικό υπόδημα που μάλιστα είναι καθαρό. Συνεπώς πρόκειται για κάποιον πολίτη ο οποίος, πέραν των λοιπών Λιβύων παρισταμένων, θα γνωρίζει καλύτερα τι έγινε η πολεμική κεφαλή.
Πάντως στις φωτογραφίες φαίνεται καθαρά ότι στο σημείο που είναι εκτεθειμένος ο συσσωρευτής και ο αυτόματος πιλότος, δεν είναι σπασμένο το σώμα εκ της προσκρούσεως αλλά ανοιγμένο με εργαλείο, αφού διακρίνονται καθαρά οι οπές από τις βίδες στο σημείο ενώσεως του κελύφους. Το ίδιο ισχύει και με το κομμάτι του κώνου.
Αυτό που είναι ευρύτερα γνωστό, είναι ότι οι πύραυλοι SM1 έχουν παύσει να υποστηρίζονται παγκοσμίως και έχει παρέλθει το όριο ζωής των πυροτεχνικών μηχανισμών αλλά και του κινητήρα στερεού καυσίμου. Το Πολεμικό Ναυτικό απέσυρε γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 τα 4 αντιτορπιλικά κλάσεως C.F. ADAMS που έφεραν SM1. Ωστόσο, η μεταφορά σε πλοίο πυραύλων των οποίων έχει λήξει το όριο ζωής των πυροτεχνικών μηχανισμών, συνιστά διαρκή κίνδυνο ασφαλείας, στοιχείο το οποίο ενισχύει το… “μυστήριο” με την περίπτωση.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στα ανοικτά της Λιβύης έχει αναπτυχθεί Ομάδα Μάχης αποτελούμενη από 5 φρεγάτες και ένα πετρελαιοφόρο ενώ εκτιμάται ότι υποστηρίζεται από τουλάχιστον ένα υποβρύχιο. Προφανώς η φρεγάτα που εκτέλεσε την βολή, ήταν μία εκ των 4 της κλάσεως GABYA του Τουρκικού Ναυτικού -GAZİANTEP (F490), GEMLİK (F492), GELİBOLU (F493), GÖKÇEADA (F494)- που δεν έχει υποβληθεί σε πρόγραμμα εκσυγχρονισμού που περιελάμβανε και την εγκατάσταση Συστήματος Καθέτου Εκτοξεύσεως Mk41 με πυραύλους επιφανείας – αέρος RIM-162 ESSM. Πιθανώς, επειδή η συγκεκριμένη φρεγάτα βρισκόταν στην δεδομένη θέση και ανέκυψε τακτική κατάσταση που απαιτούσε βολή αντιαεροπορικού πυραύλου (ενδεχομένως το UAV αξιολογήθηκε ως επερχομένη απειλή κατά του πλοίου) δεν υπήρχε η εναλλακτική επιλογή του RIM-162 ESSM και υποχρεώθηκε σε βολή SM1.
Το ερωτηματικό όμως παραμένει: γιατί το Τουρκικό Ναυτικό διατηρεί στις φρεγάτες του “ληγμένους” πυραύλους; Επειδή δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική; Μήπως έχουν καταβληθεί προσπάθειες επαναφοράς τους σε ενέργεια από την αμυντική βιομηχανία, με αδιευκρίνιστα αποτελέσματα; Θεωρείται πάντως απίθανο να διαθέτει το Τουρκικό Ναυτικό συνεργείο για το συγκεκριμένο όπλο. Μήπως απλώς ένα απρόσμενο πολεμικό περιστατικό, επιβεβαίωσε μια αδυναμία του Τουρκικού Ναυτικού;
Σημειώνεται ότι το Τουρκικό Ναυτικό έχει δημοσιοποιήσει υλικό από την εκτόξευση πυραύλων SM1 στην διάρκεια ασκήσεων από φρεγάτες που φέρουν ESSM και όχι, την άνοιξη του 2014 και δύο την άνοιξη και το φθινόπωρο του 2017.
