Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Σε νέα φάση έχει εισέλθει ο πόλεμος στην Λιβύη, μετά την κατάληψη των δυτικών περιοχών από τον GNA και την γενική υποχώρηση του LNA, που δείχνει ότι σύντομα θα αποσυρθεί πλήρως και από την περιοχή Τριπόλεως. Η εξέλιξη ήταν αναμενόμενη, μετά την ανάληψη του ελέγχου των επιχειρήσεων από την Τουρκία που ανέπτυξε ένα Στρατηγείο – Συγκρότημα Μάχης ειδικής συνθέσεως, και την μεταφορά περί των 10.000 Σύριων μισθοφόρων.
Την Δευτέρα 18 Μαΐου, οι δυνάμεις του στρατάρχη Χαφτάρ δέχθηκαν ισχυρό χτύπημα μετά την απώλεια της αεροπορικής βάσεως al-Watiya, περί τα 90 μίλια νοτιοδυτικώς Τριπόλεως. Τοιουτοτρόπως ο GNA απέκτησε πρακτικώς τον έλεγχο της Δυτικής Λιβύης και οι δυνάμεις του LNA που από τον Απρίλιο του 2019 “πολιορκούν” την Τρίπολη, πιέζονται σοβαρά.
Στις 19 Μαΐου, ο επιτετραμμένος των Ηνωμένων Εθνών στην Λιβύη, προειδοποίησε για νέα κλιμάκωση, υπονοώντας προφανώς μια επίθεση του GNA για να σπάσει την “πολιορκία” της Τριπόλεως.
Στις 19 και 20 Μαΐου, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ρωσία, κάλεσαν ξεχωριστά για συμφωνία καταπαύσεως του πυρός στην Λιβύη και εξεύρεση πολιτικής λύσεως.
Στις 20 Μαΐου, οι πρόεδροι Τραμπ και Μακρόν συζήτησαν τηλεφωνικώς για την “επιδείνωση της ξένης παρεμβάσεως” στην Λιβύη και “συμφώνησαν στην ανάγκη επείγουσας αποκλιμακώσεως“, όπως ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος.
Στις 20 Μαΐου ο LNA ανακοίνωσε ότι οι δυνάμεις του στην Τρίπολη επρόκειτο να συμπτυχθούν 2-3 χλμ. με την καθόλου πειστική δικαιολογία ότι πρόθεση ήταν η διευκόλυνση της ζωής των κατοίκων της πόλεως… κατά τις τελευταίες ημέρες του Ραμαζανιού.
Την ίδια ημέρα, ο Τούρκος υπουργός Αμύνης σχολίασε ότι ο “συμβουλευτικός” ρόλος των τουρκικών δυνάμεων στην Τρίπολη και η εκπαίδευση που παρέχουν “άλλαξαν σημαντικά την ισορροπία στην Λιβύη“.
Ενώ είναι σαφές ότι ο LNA ηττάται και υποχωρεί, στις 21 Μαΐου το αμερικανικό πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg απέδωσε στον αρχηγό της αεροπορίας του LNA δηλώσεις, περί επικειμένης αεροπορικής εκστρατείας που την χαρακτήρισε την μεγαλύτερη στην ιστορία της Λιβύης! Κατά τον ίδιο, “Όλοι οι στόχοι και συμφέροντα της Τουρκίας σε όλες τις κατεχόμενες πόλεις αποτελούν νόμιμους στόχους“.
Απαντώντας, την ίδια ημέρα, ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών προειδοποίησε ότι σε περίπτωση που θιγούν τα τουρκικά συμφέροντα στην Λιβύη, οι επιπτώσεις θα είναι οδυνηρές.
Στις 22 Μαΐου, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο πίεσε σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Σαράτζ για κατάπαυση του πυρός και επέκρινε την συνεχιζόμενη ροή όπλων στην χώρα από το εξωτερικό, χωρίς να κατονομάσει κάποια συγκεκριμένη.
Προς αεροπορική κλιμάκωση
Στις 19 Μαΐου, την επομένη της μεγάλης απώλειας για τον LNA στην Δυτική Λιβύη, δορυφόρος φωτογράφησε ένα μαχητικό αεροσκάφος MiG 29 να ρυμουλκείται στην αεροπορική βάση al Jufrah στην Κεντρική Λιβύη, φωτογραφία την οποία ανήρτησε στο Twitter στέλεχος της Ομάδος Κρούσεως της Διεθνούς Αμνηστίας στην χώρα. Ο υπουργός Εσωτερικών του καθεστώτος Σαράτζ, μιλώντας στο Bloomberg ανέφερε ότι τουλάχιστον 6 μαχητικά MiG 29 και 2 αεροσκάφη κρούσεως Su 24 από την Ρωσία αναπτύχθηκαν στο πλευρό του LNA.
Tα αεροσκάφη φέρονται να πέταξαν από την αεροπορική βάση Khmeimim της Συρίας, συνοδευόμενα μέχρι ενός σημείο από ζεύγος μαχητικών Su-35 ωστόσο, η Ρωσία δεν έχει τοποθετηθεί επισήμως επί του θέματος. Αυτό επιβεβαιώνει ότι επ’ ουδενί η συγκεκριμένη εξέλιξη σηματοδοτεί την επίσημη επέμβαση ρωσικών δυνάμεων στην Λιβύη. Ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών μίλησε προσεκτικά λέγοντας ότι ο LNA παρέλαβε αεροπλάνα με “ξένη βοήθεια”. Είναι μάλλον προφανές ότι τα αεροσκάφη θα πετούν με Ρώσους ιπταμένους αλλά μισθοφόρους, στρατολογημένους από την εταιρεία WAGNER GROUP, όπως και το τεχνικό προσωπικό εδάφους που τα υποστηρίζει.
Το κυριότερο ερωτηματικό είναι, η σκοπιμότητα αυτής της εξελίξεως και τι πρέπει να αναμένει κανείς από αυτήν. Δίχως αμφιβολία η ανάπτυξη των ρωσικών αεροσκαφών αμέσως μετά την πτώση της αεροπορικής βάσεως al-Watiya, δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία. Η εξασφάλιση της συγκεκριμένης βάσεως από τον LNA, δημιουργεί φόβους για επιχειρησιακή αξιοποίησή της από την Τουρκική Αεροπορία, με την μόνιμη ανάπτυξη τουρκικών αεροσκαφών εκεί. Ωστόσο, η εξόρμηση μαχητικών αεροσκαφών από μια σχεδόν κατεστραμμένη βάση χωρίς υποδομές και μέσα εξυπηρετήσεως αεροσκαφών είναι δύσκολη και απαιτεί χρόνο για μεταφορά υλικών, μέσων, όπλων και δημιουργία υποδομών. Πιο πιθανή είναι πλέον η μεταστάθμευση τουρκικών αεροσκαφών στον διεθνή αερολιμένα Μιτιγκά της Τριπόλεως, όπου υφίστανται υποδομές και μέσα που μπορούν να αξιοποιηθούν. Εξάλλου, τώρα όλα δείχνουν ότι απωθείται ο LNA και το αεροδρόμιο θα απαλλαγεί οριστικώς από τα παρενοχλητικά πυρά πυροβολικού αλλά ακόμη και επιθέσεων από οπλισμένα UAV.
Στην παρούσα φάση, η αντιαεροπορική άμυνα που έχουν αναπτύξει η Τούρκοι στο αεροδρόμιο Μιτιγκά, θεωρείται ικανή να εξασφαλίσει αποτροπή. Ωστόσο, δεν φαίνεται να έχει δοκιμασθεί μέχρι τώρα από συντονισμένες αεροπορικές επιθέσεις του LNA, με εφαρμογή σύγχρονων τακτικών και χαμηλό προφίλ πτήσεως, που αποτελούν και την μεγαλύτερη δοκιμασία.
Συνεπώς η ενίσχυση των αεροπορικών δυνάμεων του Χαφτάρ και μάλιστα με μαχητικά αεροσκάφη αναχαιτίσεως υψηλών επιδόσεων, όπως είναι το MiG 29, δεν αντιπροσωπεύουν απλώς μια αποστολή προς αναπλήρωση απωλειών. Δείχνει να συνιστά εκ πρώτης μήνυμα αποτροπής της Μόσχας προς την Τουρκία, να μην κλιμακώσει ενισχύοντας την παρουσία της με μαχητικά αεροσκάφη. Ακόμη και αν τα MiG του Χαφτάρ τα χειρίζονται Ρώσοι “αντιπρόσωποι”, δηλαδή μισθοφόροι της WAGNER, η περίπτωση αντιπαραθέσεως με αυτά υποτίθεται ότι λειτουργεί ανασταλτικώς στην Άγκυρα. Κανείς δεν γνωρίζει βεβαίως, τι εντολές έχει ο αεροπορικός βραχίονας της WAGNER, ως προς τους κανόνες εμπλοκής με τυχόν τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, διαδικασία την οποία σαφώς θα έχει καθορίσει η Μόσχα. Πάντως με ορμητήριο την αεροπορική βάση al Jufrah, δεν διευκολύνεται η εκτέλεση Εναερίων Περιπολιών Mάχης (CAP) από τα MiG 29 στα παράλια της Λιβύης, προκειμένου να αναχαιτίσουν τυχόν τουρκικά αεροπλάνα προερχόμενα από την Τουρκία. Συνεπώς η ανάπτυξη των συγκεκριμένων αεροσκαφών, των οποίων ο ακριβής αριθμός δεν έχει επιβεβαιωθεί, δείχνει να τηρεί μια “ισορροπία”.
Πιθανώς το θέμα απασχόλησε και στην τηλεφωνική συνομιλία της 21ης Μαΐου μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών Ρωσίας και Τουρκίας, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση ότι η Μόσχα αποβλέπει στην επιβράδυνση της… τουρκικής “επελάσεως” στην Λιβύη. Δημοσίως εξάλλου, οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν ότι τάχθηκαν υπέρ της άμεσης καταπαύσεως του πυρός στην Λιβύη και την επανέναρξη της πολιτικής διαδικασίας που προωθούν στην χώρα τα Ηνωμένα Έθνη.
Πλέον, η βάση al Jufrah στην Κεντρική Λιβύη, καθίσταται η κύρια βάση εξορμήσεως αεροσκαφών του LNA και μάλλον εκεί θα συγκεντρωθούν και τα οπλισμένα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη Wing Loong II που έχουν παραχωρήσει τα Ηνωμέρα Αραβικά Εμιράτα. Τα MiG 29 επίσης, μπορούν δυνητικώς να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση και των τουρκικών οπλισμένων Bayraktar TB2S, τα οποία φαίνεται ότι δρουν σε συνδυασμό με συστήματα Ηλεκτρονικού Πολέμου που έχει αναπτύξει η Τουρκία στην Λιβύη, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανεπαρκής η αντιμετώπισή τους μόνο από αντιαεροπορικά συστήματα Pantsir S1.
Το επιχειρησιακό πρόβλημα για τον LNA, είναι ότι η αεροπορική βάση στην al Watiya απείχε 90 μίλια από την Τρίπολη ενώ η al Jufrah περί τα 300, δυσχεραίνοντας τις επιχειρήσεις των Wing Loong II, καθώς το σύστημα ζεύξεως σε ευθεία είναι 124 μίλια. Σε αυτό τον τομέα, έρχονται να συνδράμουν τα Su 24, ενισχύοντας τις επιχειρήσεις κρούσεως του LNA. Ο αριθμός των Su 24 είναι μικρός αλλά φέρουν πολύ μεγαλύτερο πολεμικό φορτίο, συγκεκριμένα βόμβες βάρους μέχρι 8.000 κιλών σε 9 πτερυγικούς φορείς έναντι φορτίου μέχρι 3.000 κιλών σε 6 φορείς του MiG 23, που διαθέτει ήδη ο LNA. Εξάλλου, το Su 24 μπορεί να φέρει κατευθυνόμενες βόμβες, επιτυγχάνοντας πλήγματα ακριβείας, σε αντίθεση με το MiG 23.
