«Εάν συγκρίνει κανείς τις απαιτήσεις και την ικανότητα αφομοίωσης πληροφοριών του πολιτικού τομέα συγκριτικά με τις Ένοπλες Δυνάμεις θα διαπιστώσει ότι οι δεύτερες έχουν σημαντική υστέρηση στον συγκεκριμένο τομέα». Η διαπίστωση αυτή είναι ένα από τα άκρως ενδιαφέροντα συμπεράσματα μελέτης που συντάχθηκε για λογαριασμό του Διακλαδικού Πανεπιστημίου Ειδικών Επιχειρήσεων (Joint Special Operations University) της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ (USSOCOM) με τίτλο “Εκμετάλλευση δεδομένων υψηλού όγκου για τις Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων” ( Exploitation of Big Data for Special Operations Forces)”.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και ευαίσθητο θέμα με σημαντικές προεκτάσεις στην διεξαγωγή Ειδικών Επιχειρήσεων, με εφαρμογή όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά σε όλες τις αντίστοιχες μονάδες των Ενόπλων Δυνάμεων κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.
Ανάγκη συγκρότησης δικυοκεντρικής αντίληψης
Φαίνεται όμως ότι στις ΗΠΑ, οι οποίες κατέχουν ηγετική θέση στον τομέα συλλογής πληροφοριών, τα πράγματα δεν είναι ρόδινα, όπως θα περίμενε κανείς. Η σχετική μελέτη επισημαίνει ότι το Πεντάγωνο δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι τεχνολογίες αιχμής όπως σμίκρυνση ηλεκτρονικών, ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη και νανοτεχνολογία, είναι τομείς που καθοδηγούνται πρωταρχικά από την πολιτική αγορά και ότι πρόκειται για εργαλεία που θα επηρεάσουν το μελλοντικό πεδίο μάχης.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του πρώην Διευθυντή Γραφείου Στρατηγικών Ικανοτήτων του Πενταγώνου Will Roper, ο οποίος αναφέρει ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ δεν μεταχειρίζονται τα δεδομένα όπως μια ιδιωτική εταιρεία, όπως η Google, η Apple και η Amazon. Επισημαίνει ότι θα πρέπει το Πεντάγωνο να οργανώσει καλύτερα την διαδικασία αποθήκευσης και αρχειοθέτησης δεδομένων αλλά και την εκπαίδευση του προσωπικού να χρησιμοποιεί δεδομένα ως εργαλείο στρατηγικής σημασίας.
Προς αυτήν την κατεύθυνση παρέχει συμβουλευτικό ρόλο το Αμυντικό Επιστημονικό Συμβούλιο (Defense Science Board) το οποίο αποτελείται από απόστρατους αξιωματικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους αλλά και ειδικούς από την βιομηχανία. Το DSB σε πολλές αναφορές του έχει καταδείξει την ανάγκη συγκρότησης δικτυοκεντρικής αντίληψης σε όλο το επίπεδο των Ενόπλων Δυνάμεων, πέρα από τη σημερινή διαδικασία συλλογής πληροφοριών από παραδοσιακές πηγές και εκμετάλλευση δεδομένων από το διαδίκτυο και τα δίκτυα κοινωνικών δεδομένων.
Η ανάλυση δεδομένων σημειώνεται ότι έχει κρίσιμη σημασία για μη συμβατικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στις οποίες περιλαμβάνονται προσπάθειες σταθεροποίησης (ή αποσταθεροποίησης), αντιμετώπιση ανταρτών και επιχειρήσεις «περιορισμού» (χωρίς να δίνονται περαιτέρω εξηγήσεις ως προς το συγκεκριμένο όρο).
Ανάλογες διαπιστώσεις κάνει και το Σχέδιο Παρακολούθησης – Επιτήρησης – Αναγνώρισης του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ το οποίο δίνει έμφαση στην ανάγκη μεγιστοποίησης της εκμετάλλευσης ανοιχτών πηγών όπως τα Social media και σε πρωτοποριακούς τρόπους για την «αύξηση της επίγνωσης τακτικής κατάστασης για απειλές σε μη ασφαλή περιβάλλοντα».
Τι έχει γίνει μέχρι σήμερα
Το Πεντάγωνο έχει ήδη αναγνωρίσει την σημασία για την ανάγκη συλλογής δεδομένων μεγάλου όγκου προκειμένου να τα εκμεταλλευτεί καλύτερα στην σχεδίαση Ειδικών Επιχειρήσεων. Στην σχετική μελέτη που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων, επισημαίνεται ότι πρέπει να βελτιωθεί η σύνθεση δεδομένων μεγάλου όγκου και η σύντηξή τους με δεδομένα από «μη παραδοσιακές πηγές παρακολούθησης». Τονίζεται επίσης ότι η ανάγκη υπάρχει για το Πεντάγωνο αλλά απαιτούνται συνδυασμένες προσπάθειες από τον υπουργό Άμυνας και τον Αρχηγό του Μικτού Γενικού Επιτελείου.
Τελικός στόχος είναι τα κέντρα Διοίκησης & Ελέγχου να μπορούν να εκμεταλλευτούν δεδομένα μεγάλου όγκου για να βελτιώσουν την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα – ιδίως σε μελλοντικές συρράξεις που θα είναι δεδομένες και «επίμονες» οι ανάλογες δράσεις «διατάραξης της ικανότητας των φίλιων δυνάμεων να λαμβάνουν ορθή πληροφόρηση».
Οι επιπτώσεις στις Ειδικές Επιχειρήσεις
Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η επίτευξη σχετικής ικανότητας για τις μονάδες SOF καθώς υπάρχουν υψηλές προσδοκίες από το προσωπικό προκειμένου να κατανοήσει πληροφορίες κοινωνικής – πολιτιστικής φύσεως μέσω των social media, ώστε να φέρει επιτυχώς εις πέρας ειδικές αποστολές εναντίον ασύμμετρων απειλών.
Η πρόκληση φυσικά είναι τεράστια εξαιτίας του πολύπλοκου κόσμου στον οποίο ζούμε ο οποίος βρίθει αντιθέσεων από τις αναρίθμητες κουλτούρες, έθιμα και γλώσσες ακόμη και στα στενά γεωγραφικά όρια μιας συγκεκριμένης περιοχής. Γι΄ αυτό και η ικανότητα συλλογής και ανάλυσης μεγάλου όγκου πληροφοριών θα επιτρέψει στις δυνάμεις SOF να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά επεκτείνοντας την επιχειρησιακή αντίληψη τακτικής κατάστασης.
Πολύ συχνά οι μονάδες SOF δρουν σε ολιγομελή κλιμάκια σε εχθρικό έδαφος με μικρές απαιτήσεις διοικητικής μέριμνας και κατά συνέπεια η απαίτηση για άμεσα αξιοποιήσιμες πληροφορίες είναι κρίσιμη για την επιτυχία της αποστολής.
Οι ανοιχτές πηγές πληροφόρησης γνωστές και ως OSINT (open–source intelligence) για τις φίλιες δυνάμεις περιλαμβάνουν ραδιοφωνικές εκπομπές, ασύρματες τηλεπικοινωνίες και ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, που μπορούν εύκολα να υποστούν παρακολούθηση και να αποφέρουν σημαντικά δεδομένα για την εχθρική δραστηριότητα.
Για παράδειγμα, η γνώση για συνήθειες του τοπικού πληθυσμού, η αύξηση επικριτικών σχολίων για μια κατάσταση σε δεδομένο χρόνο, και οι εκτιμήσεις για κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα, αποτελούν στοιχεία που προσδίδουν προειδοποίηση για επικείμενες εξελίξεις με αποτέλεσμα την επιστράτευση επιπλέον μέσων όπως οι πληροφοριοδότες (HUMINT), η γεωδαιτική παρακολούθηση (GEOINT) και άλλους τρόπους συλλογής πληροφοριών που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση και οι Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ που θα βοηθήσουν στη διαδικασία λήψης απόφασης δράσης.
Από την άλλη πλευρά ο υπερβολικός όγκος δεδομένων μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα και να επιβραδύνει τη σχετική διαδικασία. Αυτή είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζεται με την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) με σκοπό ο όγκος δεδομένων να φιλτραριστεί προκειμένου να προωθηθεί για περαιτέρω ανάλυση ένας επιλεγμένος αριθμός πληροφοριών που θα μπορεί να μεταφραστεί και να συνδυαστεί με άλλες πληροφορίες που έχουν συλλέξει οργανικά μέσα για τη λήψη αποφάσεων. Με τον τρόπο αυτό επισημαίνεται ότι οι SOF θα μπορέσουν να εξοικονομήσουν πολύτιμο χρόνο και μέσα.
Και η ελληνική πραγματικότητα…
Όλα αυτά ίσως ακούγονται περίπλοκα και υπερβολικά αλλά στην πραγματικότητα έχουν κρίσιμο ρόλο για τη διεξαγωγή γενικότερα πάσης φύσεως στρατιωτικών επιχειρήσεων στην εποχή μας. Δυστυχώς στην χώρα μας ο σχετικός τομέας έχει να διανύσει τεράστια απόσταση, μέχρι να χαρακτηριστεί «οριακά επαρκής» για την κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών στο σύγχρονο πεδίο μάχης.
Οι παράγοντες δεν είναι μόνο οικονομικοί αλλά επεκτείνονται και στην «μυωπική αντίληψη» που διακατέχει διαχρονικά τις Ένοπλες Δυνάμεις καθώς επιδεικνύουν σημαντική υστέρηση στην μελέτη και αφομοίωση στις διεθνών τάσεων και εξελίξεων σε όλους τους τομείς. Η απουσία αντίστοιχου μηχανισμού μέσα στις δομές των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη στον τομέα R&D, καταδικάζει σε απραξία το σύστημα, το οποίο αρκείται στη δημιουργία «επιτροπών» όταν προκύπτει η απαίτηση για υποβολή μιας μελέτης για την προμήθεια ενός μέσου ή οπλικού συστήματος.
Όλα καταλήγουν τελικά στον “τοίχο” της έλλειψης πιστώσεων που στην εποχή των μνημονίων έχουν εξανεμιστεί για την Άμυνα. Αλλά κακά τα ψέμματα… Το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα υπήρχε και σε καλύτερες εποχές. Η πορεία της ευρύτερης αμυντικής βιομηχανίας της χώρας και η κατάληξή της, στη σημερινή κατάσταση (που όλοι γνωρίζουμε ποια είναι) προέρχονται από τις ίδιες ακριβώς αιτίες.
Το αποτέλεσμα είναι οι Ένοπλες Δυνάμεις να βαδίζουν με σημαντική υστέρηση, συγκριτικά με αντίστοιχες συμμαχικές χώρες και φυσικά τις ΗΠΑ, με τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει καμία σύγκριση.
