Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 13 Ιουλίου, η τουρκική Προεδρία Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) συμβασιοποίησε το πρόγραμμα ÖZGÜR 2, που αφορά αναβάθμιση των υφισταμένων μαχητικών F-16 Block 30TM/40M/50M και ως δεύτερη φάση του προγράμματος ÖZGÜR, προβλέπει τον εφοδιασμό των αεροπλάνων με ηλεκτρονικά συστήματα. Εξ αυτών, κύρια συστατικά είναι εγχώριας αναπτύξεως ραντάρ τεχνολογίας AESA και υπολογιστής αποστολής.
Έχουμε εξηγήσει στο παρελθόν ότι το πρόγραμμα ÖZGÜR υλοποιείται σε συνεργασία με αμερικανικές εταιρείες, η οποία εγκρίθηκε ως αντάλλαγμα από τις ΗΠΑ στην συγκατάθεση της Τουρκίας τον Σεπτέμβριο του 2011 για την εγκατάσταση στο έδαφός της σταθμού ραντάρ εγκαίρου προειδοποιήσεως AN/TPY-2, ως μέρος του σχεδιασμού του ΝΑΤΟ για την αντιβαλλιστική άμυνα της Ευρώπης. Η συνεργασία με αμερικανικές εταιρείες αφορούσε προτίστως την παραχώρηση τεχνολογίας πηγαίων κωδικών του υπολογιστή αποστολής του F-16 Block 30 προς ανάπτυξη εγχώριου υπολογιστή αποστολής με την BAE Systems, την διαμόρφωση “ψηφιακού” πιλοτηρίου κ.λπ.
Η δεύτερη φάση ÖZGÜR 2, πιθανώς προέκυψε μετά από νέα συγκατάθεση της Ουάσιγκτον για επέκταση της συνεργασίας αμερικανικών εταιρειών στον τομέα, ως αντάλλαγμα για την συγκατάθεση της Τουρκίας στην αποδοχή του αιτήματος εντάξεως της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Η τελευταία ψηφίσθηκε από την τουρκική εθνοσυνέλευση στις 30 Μαρτίου.
Καθόλου συμπτωματικώς μάλλον, λίγες ημέρες μετά, στις 17 Απριλίου, το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών ενέκρινε την πιθανή Στρατιωτική Πώληση Αλλοδαπής (FMS) εκτιμώμενης αξίας 259 εκατ. $ προς την Τουρκία, για αμυντικά υλικά και υπηρεσίες σχετιζόμενες με την αναβάθμιση των υφισταμένων F-16 της Τουρκικής Αεροπορίας. Κύριος ανάδοχος είναι η Lockheed Martin. Η πώληση αφορά αναβαθμίσεις λογισμικού των ηλεκτρονικών ώστε να εγκατασταθεί ικανότητα Αυτόματου Συστήματος Αποφυγής Συντριβής Εδάφους (AGCAS), τροποποιήσεις συσκευών για την ενσωμάτωση Συστήματος Διανομής Πολυλειτουργικών Πληροφοριών Block II (MIDS BU II) κ.λπ.
Πρόκειται για ικανοποίηση του εκφρασθέντος το 2019 σχετικού τουρκικού αιτήματος. Το MIDS BU II ειδικώς, σχετίζεται με την αναβάθμιση της ζεύξεως δεδομένων Link 16 ώστε να πληροί μεταξύ άλλων ανώτερα χαρακτηριστικά κρυπτασφαλείας. Το τουρκικό αίτημα αφορούσε την σχετική αναβάθμιση σε 199 μαχητικά F-16, δηλαδή εκδόσεων Block 40M/50M/50+.
Η σύμβαση σχετίζεται πιθανώς με την συμβασιοποίηση του ÖZGÜR 2 τρεις μήνες μετά. Περιλαμβάνοντας και ξεχωριστές προμήθειες αναβαθμίσεις συσκευών και λογισμικού για μείζονες τροποποιήσεις σε F-16 με διαβάθμιση “απόρρητη” και μη, συν λογισμικό και υποστήριξη λογισμικού κ.λπ., η FMS ύψους 259 εκατ. $ ενδεχομένως αποτελεί μέρος της αναθέσεως συμβάσεων ύψους 1,2 δισ. $ σε προμηθευτές από τις ΗΠΑ που περιλαμβάνει η σύμβαση της 13ης Ιουλίου την οποία ανέθεσε η SSB στην Αselsan για το ÖZGÜR 2.
Στο ίδιο πλαίσιο αμερικανοτουρκικής συνεννοήσεως, εντάσσεται μάλλον και η αντικατάσταση στις 28 Μαΐου του επικεφαλής της SSB Ισμαήλ Ντεμίρ, ο οποίος περιλαμβάνεται στα τέσσερα πρόσωπα της SSB που υπέστησαν κυρώσεις βάσει της νομοθεσίας CAATSA.
Στο ÖZGÜR, επίκεντρο στα ηλεκτρονικά ήταν ο εγχώριος υπολογιστής αποστολής και το “ψηφιακό” πιλοτήριο. Στο ÖZGÜR 2, τα κύρια τεχνολογικά εξελικτικό βήματα προς την επιδιωκόμενη εθνική αυτάρκεια, περιλαμβάνουν παραχώρηση τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από αμερικανικούς οίκους για ραντάρ τεχνολογίας AESA, σύστημα αυτοπροστασίας ηλεκτρονικού πολέμου, νέο ή ενημερωμένου λογισμικού υπολογιστή αποστολής και ολοκλήρωση με αυτόν του υπολογιστή ελέγχου πτήσεως (σύστημα Fly-By-Wire), σύστημα IFF κ.λπ. Όλα αυτά, μπορούν να περιγραφούν γενικώς ως αντίστοιχα του επιμέρους περιεχομένου της FMS που εγκρίθηκε στις 17 Απριλίου.
Το ÖZGÜR 2 επίσης, θα επιτρέψει την ολοκλήρωση των εγχώριας αναπτύξεως και παραγωγής όπλων αέρος – εδάφους (βλήμα πλεύσεως SOM και σειρές βομβών HGK, KGK, LGK) και αέρος – αέρος (μέσου βεληνεκούς Gökdoğan και βραχέως βεληνεκούς Bozdoğan) στα F-16 Block 40M/50M.
Συνολικώς, κατόπιν πολιτικής εγκρίσεως από την Ουάσιγκτον, βρίσκεται σε εξέλιξη συνεργασία Τουρκίας με αμερικανικές εταιρείες, που αφορά παραχώρηση τεχνολογίας και τεχνογνωσίας αεροπορικών όπλων και ηλεκτρονικών, προς εκσυγχρονισμό της υφισταμένης δυνάμεως μαχητικών F-16 σε επίπεδο παρεμφερές του F-16V.
Όλα τα ανωτέρω, εντάσσονται στο πλαίσιο της σταθερής τουρκικής πολιτικής αναπτύξεως εγχώριας αυτονομίας σε τεχνολογίες αεροπορικών όπλων και ηλεκτρονικών, που σε δεύτερο χρόνο θα ενσωματωθούν στα άλλα προγράμματα εγχωρίου αναπτύξεως του μαχητικού KAAN, του εκπαιδευτικού HÜRJET κ.λπ.
Συνοψίζοντας, μπορεί να υποτεθεί βασίμως ότι η Τουρκία διαπραγματεύθηκε την είσοδο της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ με την αποδέσμευση από την Ουάσιγκτον τεχνολογίας και τεχνογνωσίας για το πρόγραμμα ÖZGÜR 2 και διαπραγματεύεται την είσοδο της Σουηδίας με την έγκριση της πωλήσεως 40 F-16V και αναβαθμίσεως 79 υφισταμένων F-16 Block 50M στην ίδια έκδοση. Πρόκειται για τις εναλλακτικές επιλογές που έκανε η Τουρκία, μετά την αποπομπή της από το πρόγραμμα F-35, ώστε να αντισταθμίσει την απόκτηση τεχνολογικής αεροπορικής υπεροχής από την Ελλάδα αλλά μέχρι την εμφάνιση στο προσκήνιο της εισόδου Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, δεν ικανοποιούσε η Ουάσιγκτον. Είναι σύνηθες σε αποφάσεις υψίστης σημασίας των ΗΠΑ που αφορούν την ενίσχυση του ΝΑΤΟ, η Άγκυρα να απαιτεί από την Ουάσιγκτον ανταλλάγματα που άπτονται της αποδεσμεύσεως τεχνολογιών αιχμής από αμερικανικές εταιρείες, τις οποίες αγοράζει η Τουρκία.
Η αμερικανική σχέση και ο “ρομποτικός πόλεμος” της τουρκικής αεροπορίας
