Πάνος Παπαδόπουλος της Marathon VC στην Βουλή: Αμυντική Καινοτομία για “απόδραση” στο μέλλον
Στις 27 Νοεμβρίου, ο Πάνος Παπαδόπουλος, συνιδρυτής της Marathon Venture Capital, που στηρίζει ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις του κλάδου της Άμυνας, μίλησε στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Έρευνας και Τεχνολογίας και Διαρκής Επιτροπή Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων. Το επενδυτικό ταμείο Marathon VC, διαχειρίζεται κεφάλαια με τα οποία έχει επενδύσει σε περισσότερες από 20 εταιρείες ελληνικών συμφερόντων, μεταξύ των οποίων δυναμικές νεοφυείς που εκπροσωπούν το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας. Η ομιλία του στην Βουλή, ανέδειξε με συνοπτικό αλλά διαυγή τρόπο την πραγματικότητα στην σχέση μεταξύ ενόπλων δυνάμεων και ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, που δεν είναι καθόλου αρεστή και τα αποτελέσματα τα βλέπει η χώρα ενώ την ίδια στιγμή υπάρχει ένας υγιείς “νέος κόσμος” μεγάλων δυνατοτήτων, που ασφυκτιεί στο σημερινό περιοριστικό και δύσκαμπτο πλαίσιο.
Η τοποθέτηση του Πάνου Παπαδόπουλου, είχε ως εξής:
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Σήμερα δεν συζητάμε μόνο για την άμυνα και την τεχνολογία. Συζητάμε για την ίδια την ασφάλεια, την ανεξαρτησία και το μέλλον της Ελλάδας στον 21ο αιώνα. Οι αποφάσεις μας εδώ δεν αφορούν μόνο στρατιωτικές επιλογές· είναι επιλογές που καθορίζουν αν η χώρα μας θα παραμείνει εξαρτημένη από τρίτους ή αν θα γίνει αυτάρκης, δυναμική και καινοτόμα.
Ας ξεκινήσουμε με την ιστορία μας, που έχει να μας διδάξει πολλά. Θυμηθείτε τον Κωνσταντίνο Κανάρη και τους μπουρλοτιέρηδες. Στις πιο κρίσιμες στιγμές, η ελληνική ευρηματικότητα υπερίσχυσε της ισχύος των αριθμών. Με τα πυρπολικά, που ήταν στην πραγματικότητα μικρά και μη επανδρωμένα πλοία φορτωμένα με εκρηκτικά, ανέτρεψαν τις ισορροπίες και έγραψαν ιστορία.
Σήμερα, βλέπουμε την ίδια τακτική να επαναλαμβάνεται: το 2023, η Ουκρανία, μια χώρα χωρίς ναυτικό, εξουδετέρωσε το ρωσικό ναυτικό με τηλεκατευθυνόμενα jet skis εξοπλισμένα με εκρηκτικά και συνδεδεμένα στο δίκτυο Starlink. Η Ουκρανία πολεμά τον πόλεμο του 21ου αιώνα με εφευρετικότητα, ενώ εμείς παραμένουμε δέσμιοι του δόγματος του 20ου αιώνα. Η κατασκευή εκατοντάδων μοντέρνων πυρπολικών δεν βρίσκεται στα θέματα της επικαιρότητας. Απεναντίας βρίσκεται η κατασκευή φρεγατών και η μεταφορά πλούτου από την Ελλάδα στη Γαλλία και άλλες σύμμαχες χώρες.
Η φιλοδοξία της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας
Και ενώ εμείς παραμένουμε δέσμιοι του δόγματος του 20ου αιώνα, η Τουρκία προετοιμάζεται για τον πόλεμο του 21ου αιώνα – έναν πόλεμο που έχει ήδη δοκιμάσει στη Συρία, στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η τουρκική αμυντική βιομηχανία επενδύει σε συστήματα που συνδυάζουν τεχνολογία αιχμής και φιλοδοξία. Ανάμεσα στις πρόσφατες εξελίξεις:
- Η ανάπτυξη του μαχητικού αεροσκάφους TF-X Kaan, που σχεδιάζεται ως ανταγωνιστής σε παγκόσμιο επίπεδο.
- Η δημιουργία του jet-powered drone Kizilelma, που μπορεί να δρα σαν αυτόνομος συνοδός σε μαχητικά πέμπτης γενιάς.
- Τα πλοία επιφανείας χωρίς πλήρωμα (USVs) όπως το ULAQ, που προσφέρουν νέες δυνατότητες στον ναυτικό πόλεμο.
- Οι τεχνολογίες προώθησης πυραύλων από την Roketsan.
- Η ανάπτυξη πυραύλων cruise, όπως ο Gezgin, που επεκτείνουν την επιχειρησιακή εμβέλεια της Τουρκίας. Η Τουρκία πλέον μπορεί να πλήξει στόχους στην ενδοχώρα μας και ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι μπορεί να κλιμακώσουν την παραγωγή της κατά το δοκούν αντί να επιζητεί έγκριση από ξένες δυνάμεις
Αυτά τα παραδείγματα δεν είναι απλώς φιλοδοξίες. Είναι απτές πραγματικότητες που αλλάζουν τη γεωστρατηγική ισορροπία και ενισχύουν την Τουρκική οικονομία κατά 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023. Και εδώ, στην Ελλάδα, θα έπρεπε να είχε ηχήσει συναγερμός. Δεν υπάρχει χρόνος για εφησυχασμό. Πρέπει να λειτουργούμε σαν να ξεκινάει πόλεμος αύριο.
Το πρόβλημα με τα προγράμματα καινοτομίας
Στην Ελλάδα, παραμένουμε σε βραχύβια προγράμματα που δημιουργούν εντυπώσεις αλλά όχι πραγματικές προσθήκες στο οπλοστάσιό μας. Τα ερευνητικά προγράμματα τύπου EDF συνοδεύονται από πολλές δημοσιεύσεις τύπου αλλά μηδενική παραγωγή, δρουν πρωτίστως σαν βραχύβια προγράμματα απασχόλησης.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα “Αρχύτας”, που αρκετά χρόνια μετά την εκκίνηση του έργου δεν διαθέτει ένα μοντέλο που να πετάει σύμφωνα τουλάχιστον με δημόσιες πηγές, ενώ οι προδιαγραφές του είναι ξεπερασμένες κατά την άποψή μας καθώς πλέον υπάρχουν jet-powered drones (Bayrakar Kizililma, Anduril Fury, Edge Jeniah). Στο μεταξύ, βλέπουμε την επικράτηση UAV όπως τα Shaheed,
φτιαγμένα από φτηνά υλικά, που κυριαρχούν στα πεδία μάχης. Δεν είναι το hardware που μας λείπει, αλλά η δυνατότητα δημιουργίας αυτόνομων λύσεων βασισμένων σε τεχνητή νοημοσύνη και πλοήγηση χωρίς GPS καθώς και η παραγωγή μεγάλης κλίμακας.
Ενώ συζητάμε ακόμα για ερευνητικά προγράμματα στο πεδίο της μάχης υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα. Με υλικά που μπορεί κανείς να βρει στο διαδίκτυο μπορεί να δημιουργήσει νέα διανύσματα επίθεσης που καταφέρνουν συντριπτικά πλήγματα. Αντί για εξεζητημένα υλικά η πλάστιγγα γέρνει προς τον όγκο της έξυπνης μάζας.
Στο άρθρο των Mark Miley (πρώην αρχηγός ενόπλων δυνάμεων ΗΠΑ) και Eric Schmidt (πρώην CEO Google) στο τελευταίο τεύχος του έγκριτου Foreign Affairs γράφεται χαρακτηριστικά:
- Ένα MQ-9 Reaper κοστίζει το ένα τέταρτο ενός F35, ένα TB-2 Bayrakar γύρω στα $3Μ και ένα ιρανικό Shaheed γύρω στα $35.000 και το οποίο πλέον πρωτοστατεί στον πόλεμο. Εδώ κάποιος εύλογα θα αναρωτηθεί ποια είναι η ελληνική εκδοχή του Shaheed.
- 10 FPV drones κοστίζουν συνολικά $5.000 και μπορούν να εξουδετερώσουν ένα ρωσικό άρμα κόστους 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Εδώ υπάρχει ένα κρίσιμο ερώτημα που πρέπει να θέσουν οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι προς την ηγεσία: μπορούμε να προστατεύσουμε νέα αποκτήματα είτε Rafale είτε Belharra από επιθέσεις με μικρά και φθηνά drones; Έχουμε επαρκείς ικανότητες ανίχνευσης; Πόσο
κοστίζει η αποτροπή τους; - H πρόσφατη ιρανική επίθεση στο Ισραήλ κόστισε $100 εκατομμύρια δολάρια. Η αναχαίτισή τους από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ κόστισε $2 δις.
- Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ότι σχεδόν όλα τα δυτικά drones ήταν μη αποτελεσματικά στο πεδίο της Ουκρανίας καθώς δεν λειτουργούσαν σε περιβάλλοντα ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολών που τους στερεί την επικοινωνία με τον χειριστή και κάνει αδύνατο τον εντοπισμό τους μέσω GPS. Όπως καταλαβαίνετε οποιαδήποτε σχεδιαστική καινοτομία ίσως έχει ο “Αρχύτας”, δεν έχει πλέον καμία αξία αν δεν μπορεί να φέρει το κατάλληλο λογισμικό. Συνεπώς μιλάμε για ένα ακόμα ερευνητικό πρόγραμμα που θα μείνει μακέτα.
Ευτυχώς οι ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν λύση σε αυτό.
Η εγχώρια καινοτομία υπάρχει – γιατί την αγνοούμε;
Παραδείγματα υπάρχουν. Ας ξεκινήσουμε με ακαδημαϊκούς που εργάζονται και διακρίνονται.
- Ο Βασίλης Κεμερλής στο Πανεπιστήμιο Brown εργάζεται με το Αμερικανικό Ναυτικό για την ασφάλεια λειτουργικών συστημάτων πλοίων.
- Ο Κωστής Αλέξης κερδίζει διεθνείς διαγωνισμούς της DARPA για την πλοήγηση drones.
Πλέον έχουμε και αξιόλογα παραδείγματα στον τομέα των νεοφυών επιχειρήσεων.
Η iComat παράγει τα καλύτερα ανθρακονήματα στον κόσμο που χρησιμοποιούνται από πελάτες όπως η Lockheed Martin αλλά από όσο γνωρίζω η ΕΑΒ δεν είναι πελάτης της. Το ίδιο ισχύει και για την BT Composites με έδρα τη Φλώρινα και κάνει ήδη αρκετές εξαγωγές παγκοσμίως.
Στο δικό μας επενδυτικό χαρτοφυλάκιο έχουμε τις επιχειρήσεις διττού σκοπού:
Η Hack The Box, εκπαιδεύει το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας και άλλους στρατούς του ΝΑΤΟ σε θέματα επιθετικής κυβερνοασφάλειας, αλλά όχι τον ελληνικό στρατό.
Η Velos Rotors, από το Ξυλόκαστρο, πουλάει ηλεκτρικά ελικόπτερα στις ακτοφυλακές των ΗΠΑ και της Νότια Κορέα και εσχάτως στο Αμερικάνικο Πολεμικό Ναυτικό. Πολλοί Έλληνες αξιωματικοί γνωρίζουν και επαινούν την εταιρεία αλλά κανείς δεν την έχει επισκεφθεί.
Η Delian Alliance Industries, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα επαναπατρισμού εγκεφάλων. Οι ιδρυτές της, με θητεία σε εταιρείες όπως η Apple και η Palantir, επέστρεψαν στην Ελλάδα για να χτίσουν μια εταιρεία άμυνας με επίκεντρο την τεχνητή νοημοσύνη. Ξεκίνησαν με την ανάπτυξη αυτόνομων πύργων παρατήρησης. Με πολλή προσπάθεια, βρήκαμε αξιωματικούς σε όλα τα κλιμάκια του στρατεύματος που επέδειξαν ενθουσιασμό για τις λύσεις μας, και πραγματοποιήσαμε κάποιες πρώτες εγκαταστάσεις, οι οποίες, όμως, γίνονται κάτω του κόστους. Ετοιμάζουμε, μάλιστα, μια νέα, εξαιρετικά σημαντική εγκατάσταση που λειτουργεί ως ανιχνευτής για drones και πλοία. Αυτή η λύση θα μπορούσε να αποτελέσει τη δική μας εκδοχή ενός “θόλου” προστασίας στο πεδίο της κοντινής εμβέλειας.
Παρόλο που οι αξιωματικοί δείχνουν ενθουσιασμό για την προσπάθεια μιας νεοφυούς επιχείρησης, υπάρχει ο κίνδυνος της αποτυχίας λόγω “θανάτου από χίλια κοψίματα”. Ένα από τα πιο σοβαρά εμπόδια είναι η εξαιρετικά οδυνηρή και χρονοβόρα διαδικασία εγγραφής στο μητρώο κατασκευαστών αμυντικού εξοπλισμού. Με τις τωρινές διατάξεις, σχεδόν αποκλείεται οποιαδήποτε νεοφυής εταιρεία που επιλέγει να επενδύσει στην ανάπτυξη και αρκείται σε αναιμική κερδοφορία μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων ή υπηρεσιών που δεν σχετίζονται άμεσα με την άμυνα.
Ένα άλλο μεγάλο αγκάθι είναι ο συγκεντρωτισμός των αποφάσεων. Οι περισσότεροι αξιωματικοί, ακόμη και υψηλόβαθμοι σε κρίσιμες θέσεις, αναγκάζονται να επιχειρούν με “δεμένα χέρια” όσον αφορά τη δοκιμή νέων τεχνολογιών, αφού δεν έχουν δικό τους προϋπολογισμό και κάποιο εύλογο όριο για απευθείας αναθέσεις έργων. Όπως βλέπουμε στην Ουκρανία οι κύκλοι βελτιώσεων των προϊόντων στο πεδίο είναι 6 εβδομάδες, ενώ οι περισσότεροι εξοπλισμοί γίνονται σε επίπεδο ταξιαρχίας, ώστε ο αγοραστής και ο τελικός χρήστης να βρίσκονται όσο πιο κοντά γίνεται.
Οι καλύτεροι από εμάς εργάζονται ήδη στα καλύτερα εργαστήρια και επιχειρήσεις στον κόσμο. Είναι δουλειά μας να τους προσκαλέσουμε να συμβάλλουν στον εθνικό αγώνα και να τους στρώσουμε κόκκινο χαλί αντί να χάνονται στο γραφειοκρατικό κυκεώνα.
Τι πρέπει να γίνει – ένα πολιτικό κάλεσμα για δράση
Βουλευτές της ελληνικής Βουλής, η ευθύνη είναι δική σας. Εσείς έχετε τη δύναμη να αλλάξετε τα δεδομένα. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο. Οι αντίπαλοί μας ετοιμάζονται για τον πόλεμο του 21ου αιώνα. Εμείς τι κάνουμε;
Η ίδρυση του ΕΛΚΑΚ είναι ένα θετικό πρώτο βήμα, αλλά δεν αρκεί. Πρέπει όλοι να δράσουμε:
- Οι επιστήμονες να εγκαταλείψουν τη θαλπωρή των ερευνητικών προγραμμάτων και να πάρουν επιχειρηματικά ρίσκα.
- Οι επενδυτές να εμπιστευτούν και να χρηματοδοτήσουν ελληνικές λύσεις στον τομέα της άμυνας και της διττής χρήσης.
- Οι αξιωματικοί και το ΕΛΚΑΚ να δημιουργήσουν διαδικασίες που επιτρέπουν τη γρήγορη αξιολόγηση και υιοθέτηση καινοτομιών από τις ένοπλες δυνάμεις. Σημαντικότερο όλων όμως είναι η επίτευξη παραγγελιών και οι όροι πληρωμής τους που είναι και το οξυγόνο της οποιασδήποτε επιχείρησης. Η γνωστοποίηση των
συνολικών προϋπολογισμών σε βάθος δεκαετίας για συγκεκριμένες λύσεις είναι απαραίτητη για να μπορούν κάνουν τον προγραμματισμού τους οι νέοι επιχειρηματίες. - Οι βουλευτές να πιέσουν το Υπουργείο Άμυνας για τη στήριξη της εγχώριας βιομηχανίας και να διεκδικήσουν θέσεις εργασίας και υποδομές στις περιφέρειές τους.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, δεν έχουμε άλλο χρόνο για χάσιμο. Η ιστορία μας έχει δείξει ότι η καινοτομία είναι το κλειδί της επιβίωσης και της νίκης. Σήμερα, η ευθύνη είναι δική μας. Αν αποτύχουμε να δράσουμε, οι επόμενες γενιές δεν θα μας συγχωρήσουν. Αν όμως τολμήσουμε, μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε το μέλλον της Ελλάδας και να την κάνουμε πρωταγωνιστή στον 21ο αιώνα. Η επιλογή είναι δική σας.
Δράστε τώρα.
ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Από τη Marathon Venture Capital και το δίκτυό της
1. Κατάργηση του μονοπωλίου των ΕΑΣ και της κρατικής υποστήριξης σε ζημιογόνες ΔΕΚΟ που μόνο
συσσωρεύουν χρέη. Προσκλήσεις σε διαγωνισμούς σε ιδιωτικές εταιρείες για πλήρωση νέων αναγκών π.χ., drones.
2. Δημιουργία ασφαλούς ψηφιακής υποδομής για ανταλλαγή πληροφορίων σε επιχειρησιακό και μη επίπεδο π.χ., κατάργηση χρήσης προσωπικών θυρίδων αλληλογραφίας.
3. Εκσυγχρονισμός των διαδικασιών εγγραφής στο Μητρώο Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού που να λαμβάνει υπόψη το στάδιο αλλά τη φύση της ενδιαφερόμενης εταιρείας π.χ. αυστηρές ανάγκες πυρασφάλειας ενώ η εταιρεία παράγει λογισμικό και όχι εκρηκτικά ή να υπάρχει μνεία για εταιρείες ζημιογόνες μεν ενώ αντλούν σημαντικά ιδιωτικά κεφάλαια τα οποία επενδύουν στην Έρευνα και Ανάπτυξη.
4. Δημιουργία σύγχρονου πλαισίου προμηθειών για νέες κατηγορίες προϊόντων όπως λογισμικό και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης όπου απαιτείται συνεχής ενημέρωση και εξέλιξη και ως εκ τούτου απαιτούνται επαναλαμβανόμενες πληρωμές σε ετήσια βάση.
5. Ριζική απλοποίηση του συστήματος για διενέργεια δοκιμών σε πεδία βολής.
6. Διασαφήνιση και ενημέρωση των κανονισμών για δημιουργία κινητικών και εκρηκτικών μηχανισμών από ιδιωτικούς φορείς.
7. Δημοσιοποίηση των επιχειρησιακών αναγκών, για τις οποίες η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία αναζητά καινοτόμες λύσεις -όπως δημοσιεύονται στις ΗΠΑ και το ΗΒ- ώστε οι ιδιωτικές εταιρείες του κλάδου να τις ιεραρχήσουν αντίστοιχα στον οδικό τους χάρτη.
8. Δημιουργία εξειδικευμένων κέντρων έρευνας κοντά στο πεδίο. Π.χ. υποβρύχιος πόλεμος (επικοινωνίες,
γεωεντοπισμός) στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
9. Χρηματοδοτικά εργαλεία σε επίπεδο δανεισμού για βιοτεχνίες που συνδράμουν στην αυτάρκεια της
εφοδιαστικής αλυσίδας π.χ. συστοιχίες μπαταριών, ηλεκτρικά μοτέρ, προχωρημένα υλικά.
Προτάσεις προς ΕΛΚΑΚ
1. Υποδοχείς καινοτομίας για διαφορετικούς τύπους προϊόντων π.χ., κινητικών, κυβερνοασφάλειας κ.λπ.
2. Θέσπιση account manager κατά τα πρότυπα της DASA (“βρετανικός ΕΛΚΑΚ”) όπου φροντίζει κάθε συνεργαζόμενη εταιρία να είναι ενήμερη για σχετικές ευκαιρίες και έργα.
3. Χρονικός περιορισμός για την εκτέλεση των έργων στους 10 μήνες, ώστε να αποφευχθούν ζημιογόνα προγράμματα που δεν παράγουν απτό αποτέλεσμα, ή βγαίνουν εκτός χρονοδιαγράμματος.
4. Χρονικός περιορισμός να αρχίζει ένα έργο το πολύ μέχρι 2 μήνες μετά την υποβολή της πρότασης. Ξέρουμε
περιπτώσεις εταιρειών που περιμένουν να ξεκινήσουν προτάσεις ανάπτυξης που υποβλήθηκαν τον Μάρτιο του 2023
Αποχώρησε η Ελλάδα από το NGRC του ΝΑΤΟ αλλά συμμετέχει στο ENGRT της ΕΕ – Η εμπλοκή της ΕΑΒ
