Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Μπορεί να έχει κάποια σχέση η αναφορά του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι στις 25 Σεπτεμβρίου στην παράδοση αντιαεροπορικών συστημάτων NASAMS από τις ΗΠΑ, με τον Ελληνικό Στρατό;
Τα όσα είπε ο πρόεδρος Ζελένσκι δημιούργησαν την εντύπωση ότι είχαν ήδη παραδοθεί NASAMS. Αυτό δεν φαίνεται να ισχύει αλλά η αναφορά έγινε αφενός για την έκφραση ευχαριστιών προς την Ουάσιγκτον αλλά και για να δηλωθεί ότι ο αριθμός τους είναι ανεπαρκής προς κάλυψη των αναγκών. Κατόπιν εκπρόσωπος του Ουκρανού προέδρου διευκρίνισε ότι δεν έχει γίνει ακόμη η παραλαβή NASAMS.
Στις 24 Αυγούστου, ο πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε πακέτο στρατιωτικής βοηθείας ύψους 2,98 δισ. $ προς την Ουκρανία, το οποίο περιελάμβανε έξι συστήματα NASAMS, πλέον των δύο που είχαν ανακοινωθεί στις 1 Ιουλίου. Υπενθυμίζεται ότι το πακέτο βοηθείας προς την Ουκρανία που ανακοινώθηκε στις 8 Αυγούστου, περιείχε και βλήματα για το σύστημα NASAMS, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις. Σε ενημέρωση Τύπου του αμερικανικού Υπουργείου Αμύνης στις 16 Σεπτεμβρίου, αναφερόταν η δέσμευση για βοήθεια, που περιλαμβάνει οκτώ συστήματα NASAMS.
Στις 26 Αυγούστου η αμερικανική Raytheon Missiles & Defense ανακοίνωσε την ανάληψη συμβάσεως 182.295.333 $ για την προμήθεια NASAMS στην Ουκρανία, χωρίς να αναφέρεται αριθμός συστημάτων.
Το NASAMS ανέπτυξε η νορβηγική Kongsberg Defence & Aerospace, από κοινού με την αμερικανική Raytheon, η οποία παρέχει τα βλήματα. Το σύστημα αποτελείται από ραντάρ AN/MPQ64F1 Sentinel, Κέντρο Διεύθυνσης Πυρός και μονάδες πυρός βλημάτων AIM-120 AMRAAM ή AIM-9X Sidewinder Block II.
Στην ενημέρωση του Πενταγώνου στις 16 Σεπτεμβρίου, τα οκτώ συστήματα NASAMS περιλαμβάνονται στα όπλα που έχουν παρασχεθεί μέσω της Πρωτοβουλίας Συνδρομής Ασφαλείας Ουκρανίας. Στον εν λόγω πίνακα, περιλαμβάνονται διάφορα όπλα και οπλικά συστήματα, που ήταν γνωστό ότι έχουν προέλθει από το οπλοστάσιο των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ. Αυτό ενισχύει την υπόθεση ότι τα NASAMS παραχωρούνται από τον Στρατό των ΗΠΑ και δεν πρόκειται για προμήθεια συστημάτων νέας κατασκευής. Η σύμβαση δε που ανατέθηκε από τον Στρατό των ΗΠΑ στην Raytheon στις 26 Αυγούστου, πιθανώς να αφορά προμήθεια των βλημάτων που ανακοινώθηκαν ως βοήθεια στις 8 Αυγούστου.
Ωστόσο, το NASAMS υπηρετεί με μονάδες της αμερικανικής Εθνοφρουράς αποκλειστικώς για την άμυνα της Περιοχής Εθνικής Πρωτεύουσας, δηλαδή συμπληρώνει τα λοιπά εναέρια και χερσαία οπλικά συστήματα που εξασφαλίζουν την άμυνα της Ουάσιγκτον. Από αυτή την άποψη, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι τα λίγα συστήματα που υπάρχουν διαθέσιμα, αποφασίστηκε να παραχωρηθούν στην Ουκρανία. Έτσι, η σύμβαση της 26ης Αυγούστου, πιθανώς αφορά παραγγελία των δύο πρώτων συστημάτων που έχουν υποσχεθεί οι ΗΠΑ.
Στις αρχές Αυγούστου, ο εκπρόσωπος Τύπου της Ουκρανικής Αεροπορίας αναφέρθηκε στο βελτιωμένο βλήμα AMRAAM-ER ως χρησιμοποιούμενο από το NASAMS, διευκρινίζοντας ότι δεν είχαν παραληφθεί ακόμη. Το στοιχείο αυτό οδηγεί στην σκέψη ότι πρόκειται να παραληφθούν συστήματα της τελευταίας εκδόσεως NASAMS 3, άρα θα είναι νέας κατασκευής. Ο ίδιος αξιωματικός, αναφέρθηκε στην απόφαση της Νορβηγίας για την παραχώρηση δύο πυροβολαρχιών NASAMS, που έχουν μεταφερθεί στην Πολωνία από τον περασμένο Ιούλιο και προφανώς εκπαιδεύεται εκεί προσωπικό των Ουκρανών.
Το NASAMS, αν και αναπτύχθηκε στην δεκαετία του 1990, δεν συμβαδίζει δηλαδή απολύτως με τις πλέον επικαιροποιημένες επιχειρησιακές απαιτήσεις, αντιπροσωπεύει σήμερα την μόνη λύση πυραυλικού αντιαεροπορικού συστήματος μέσου βεληνεκούς, που προσφέρει η αμερικανική βιομηχανία. Μπορεί δηλαδή, λόγω συμμετοχής της Raytheon, να γίνει προμήθειά του μέσω των ΗΠΑ ως σύμβαση FMS.
Ενδιαφέρον έχει επιδείξει τελευταίως και ο Ελληνικός Στρατός, επειδή ως χρήστης του συστήματος Improved HAWK, διερευνά κατά πόσο είναι δυνατή η εξέλιξή του ή η αναβάθμισή του σε συνδυασμό με το NASAMS. Αυτό ακριβώς ήταν το αντικείμενο ενημερώσεως/ παρουσιάσεως της Raytheon σε επιτελείς του ΓΕΣ στις 10 Μαρτίου 2022, αφού όπως αναφέρθηκε αυτή αφορούσε “τα αντιαεροπορικό σύστημα μικρού-μέσου βεληνεκούς NASAMS (National Advanced Surface to Air Missile System) και τις δυνατότητες/επιλογές εξέλιξης/αναβάθμισης των HAWK“. Η εμπορική προώθηση του NASAMS στην Ελλάδα ενεργοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια και είχε προηγηθεί παρουσίαση του συστήματος στις 17 Δεκεμβρίου 2019.
Η γενική ιδέα πλέον στο ΓΕΣ, αφορά την “μετεξέλιξη” του Improved HAWK σε NASAMS, με χρήση συνδυασμού βλημάτων που μπορεί να εκτοξεύσει το σύστημα: AIM-9X Sidewinder Block II, ΑΙΜ-120 AMRAAM και ΑMRAAM ER. Με το δεύτερο εξασφαλίζεται μέγιστη εμβέλεια 33 χλμ. και με το τελευταίο 50 χλμ. αλλά οι ρεαλιστικές αποστάσεις εμπλοκής κυμαίνονται σε 25 και 35 χλμ. περίπου, αντιστοίχως.
Μέχρι σήμερα, από αμερικανικής πλευράς το ΓΕΣ έχει ενημερωθεί για το κόστος και την διαθεσιμότητα των τριών ανωτέρω τύπων κατευθυνομένων βλημάτων. Καθώς στο ελληνικό ερώτημα έχει τεθεί και το AMRAAM ER, το ενδιαφέρον αφορά την νεώτερη έκδοση NASAMS 3 του συστήματος, αυτό όμως δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι θα γίνει προμήθεια και του συγκεκριμένου βλήματος. Το σύστημα χαρακηρίζεται “μικρού – μέσου βεληνεκούς“, δηλαδή SHORADS+ και το τυπικό όπλο στο οποίο βασίσθηκε εξαρχής ήταν εκδόσεις του AIM-120 AMRAAM.
Το ΓΕΣ, δεν έχει λάβει ακόμη απάντηση για το κόστος των μονάδων πυρός και ως εκ τούτου δεν έχει ξεκινήσει η διαδικασία ενεργοποιήσεως προγράμματος. Ωστόσο, το κόστος πλήρους αντικαταστάσεως των Improved HAWK στην βάση του ένα προς ένα, είναι μια υπόθεση που ενέχει υψηλό κόστος. Αυτό, προκύπτει κυρίως από το κόστος των βλημάτων που θα επιλεγούν. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το ενδιαφέρον του ΓΕΣ αφορά προμήθεια 10 μονάδων πυρός του NASAMS, γεγονός που παραπέμπει σε δημιουργία τριών πυροβολαρχιών των τριών μονάδων πυρός, των έξι βλημάτων εκάστη και ίσως μία μονάδα πυρός για εκπαίδευση στο Πεδίο Βολής Κρήτης. Μια τέτοια προσέγγιση, κινείται προφανώς στην αντίληψη της συμπληρώσεως σε πρώτη φάση του Improved HAWK με μέρος του δυναμικού να αντικαθίσταται από το NASAMS.
Η Τουρκία δείχνει ότι η Ελλάδα τηρεί τις Διεθνείς Συμφωνίες στο Αιγαίο
