Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας έχει επικοινωνήσει το όραμά του για αναγέννηση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, έχοντας εξαγγείλει ήδη την δημιουργία “οικοσυστήματος καινοτομίας”. Ασφαλώς και δεν μπορούν να αμφισβητηθούν οι καλές προθέσεις. Ουδείς, πολύ περισσότερο αν είναι πολιτικός, επιθυμεί να αφήσει αρνητική υστεροφημία. Απομένει στον υπουργό, να πείσει για το κάλεσμά του, με την παρουσίαση απτών αποτελεσμάτων.
Έχουμε επισημάνει από την πρώτη στιγμή ότι αν και η ιδέα περί καινοτομίας δεν είναι αρνητική, μάλλον συνοδεύεται από υπερβολικά υψηλές προσδοκίες. Σε ενημέρωση στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Βασίλης Νέδος) στις 6 Νοεμβρίου, δινόταν μια περιεκτική περιγραφή της ταυτότητας, του τρόπου λειτουργίας και των στόχων της “Μονάδας Καινοτομίας” που πρόκειται να δημιουργηθεί υπό μορφή εταιρείας. Διευκρινίζεται σε αυτό, ότι η ΓΔΑΕΕ θα εξακολουθήσει να έχει την ευθύνη των “μεγάλων” προμηθειών σε αμυντικά προϊόντα, που απορροφούν το 95% των ετησίων εξοπλιστικών δαπανών. Η “Μονάδα Καιτονομίας” θα ασχολείται με το 5% μόνο, που από τα περιγραφόμενα πεδία ενδιαφέροντος, αντιλαμβανόμαστε ότι θα αφορούν Τεχνητή Νοημοσύνη, Κυβερνοασφάλεια, παραγωγή λογισμικού, δορυφορικά συστήματα, αισθητήρες, drone.
Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι το νέο σχήμα θα λειτουργεί περίπου ως “ομπρέλα” νεοφυών επιχειρήσεων (startups) δηλαδή σε νέους παίκτες οι οποίοι θα εισέρχονται στην “ομάδα” της εγχώριας Αμυντικής Βιομηχανίας, με την οποία θα αναπτύξουν συνεργασία για προϊόντα ή υποπροϊόντα, που θα βελτιώσουν υπάρχοντα ή υπό ανάπτυξη.
Όλα αυτά, δείχνουν να προσπερνούν δύο βασικές πραγματικότητες:
α) υπάρχει ήδη Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία.
β) υπάρχουν ήδη προϊόντα που έχουν αναπτύξει ελληνικές εταιρείες.
Μια τρίτη πραγματικότητα όμως, είναι ότι το ΥΠΕΘΑ δεν φαίνεται να στηρίζει καθ’ οιονδήποτε τρόπο την προμήθεια αυτών των προϊόντων ελληνικών εταιρειών, από τα Γενικά Επιτελεία. Η μη προμήθεια των ελληνικών αμυντικών προϊόντων από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, δείχνει ότι δεν υφίσταται κάποια πολιτική στηρίξεως της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας.
Με απλά λόγια, ο ΥΕΘΑ εμφανίζεται έτοιμος να στηρίξει νεοφυείς επιχειρήσεις στην προώθηση των σχεδίων τους για να διεκδικήσουν περί το 5% των εξοπλιστικών δαπανών ετησίως ενώ την ίδια στιγμή αδιαφορεί για ήδη έτοιμα προϊόντα που έχουν αναπτύξει ελληνικές βιομηχανίες. Τα τελευταία έτη, η κυβέρνηση δεν έχει αναθέσει καν συμβάσεις ακόμη και στην κρατική ΕΑΣ. Αλλά εάν οι κρατικές είναι προβληματικές, μήπως μπορούν να αναζητηθούν τρόποι ενισχύσεως ιδιωτικών εταιρειών που είναι σε θέση να προμηθεύσουν ήδη ανεπτυγμένα προϊόντα;
Διευκρινίσεις για Απευθείας Αναθέσεις, Διακρατικές Συμφωνίες, FMS
Ας δούμε ένα παράδειγμα ενισχύσεως της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στο πλαίσιο κυβερνητικής πολιτικής, από την Μεγάλη Βρετανία. Το μόνο ενεργό εργοστάσιο παραγωγής πυρομαχικών φορητού οπλισμού που έχει απομείνει στην χώρα, είναι αυτό του Radway Green, της BAE Systems. Η εταιρεία επεδίωκε να αναδιαρθρώσει το εργοστάσιο, διατηρώντας τις θέσεις απασχόλησης και να το καταστήσει ανταγωνιστικό, με ανανέωση των υποδομών, μέσω προγράμματος επενδύσεων. Η κυβέρνηση συμφώνησε να στηρίξει το επιχειρηματικό σχέδιο και για τον σκοπό αυτό ενέκρινε το 2008 ένα πρόγραμμα – πλαίσιο 15ετούς διαρκείας, που θα κάλυπτε τις ανάγκες πυρομαχικών των Βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Η Εφοδιαστική Λύση Προμήθειας Πυρομαχικών (MASS) όπως ονομάστηκε το πρόγραμμα, ήταν ύψους 2 δισ. £ και η BAE Systems είχε πλέον μακροπρόθεσμες εγγυήσεις για τις ελάχιστες αναθέσεις εκτελεστικών συμβάσεων ετησίως, δηλαδή γνώριζε σε τί έσοδα μπορούσε να υπολογίζει. Έτσι, υλοποίησε ανέτως το επενδυτικό της πρόγραμμα συνολικού ύψους 206 εκατ. £, εκ των οποίων 83 εκατ. £ μόνο για το εργοστάσιο του Radway Green, που ανανεωμένο εγκαινιάστηκε το 2014 ως διεθνές “κέντρο αριστείας” παραγωγής πυρομαχικών φορητού οπλισμού. Επιπλέον όμως, με την χρηματοδοτική άνεση που απολάμβανε, η BAE Systems προέβη και στην ανάπτυξη βελτιωμένων πυρομαχικών φορητού οπλισμού, που με την σειρά τους προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των ενόπλων δυνάμεων. Σήμερα, οι Βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις χρησιμοποιούν μόνο φυσίγγια βελτιωμένων επιδόσεων, κάθε κατηγορίας, διαθέτοντας σημαντικό τακτικό πλεονέκτημα.
ΥΕΘΑ: Περιμένοντας την “καινοτομία” για να γίνουμε… παραγωγοί κι εξαγωγείς
Τέτοια προγράμματα ολιστικής καλύψεως αναγκών, εξασφαλίζουν όχι μόνο ασφάλεια εφοδιασμού για τις ένοπλες δυνάμεις, αφού καταργούνται οι αποσπασματικές συμβάσεις, συμπίεση τιμών αλλά και την ανάκαμψη εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, που συνεισφέρουν στην βιομηχανική βάση και την οικονομία της χώρας.
Στην Ελλάδα, τέτοιες συμφωνίες – πλαίσιο που διευκολύνουν επιχειρηματικά σχέδια, ανάπτυξη επενδυτικών σχεδίων και παραγωγή, μόνο προς ξένες εταιρείες προσφέρονται, μέσω απευθείας αναθέσεων.
Αυτό που πρέπει να επισημανθεί, είναι ότι η στήριξη ακόμη και μικρομεσαίων επιχειρήσεων με μακροχρόνιες συμφωνίες – πλαίσιο, όχι μόνο εξυπηρετεί τις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων αλλά επιτρέπει την ανάπτυξή τους και την δημιουργία σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας. Αυτό, μπορεί να ισχύει στην περίπτωση της βιομηχανίας, όπου παρά τις αυτοματοποιήσεις των μηχανών, εξακολουθούν να υπάρχουν ανάγκες σε “χέρια”, αλλά δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό, με τις νεοφυείς επιχειρήσεις οι οποίες στηρίζονται συνήθως σε μικρές ομάδες “δυνατών μυαλών”. Αυτή είναι μία πραγματικότητα, την οποία μπορούμε να παρατηρήσουμε και στην Ελλάδα, σε περιπτώσεις συμβάσεων που υλοποιούνται σε έναν βαθμό εγχωρίως. Πλέον ενδεικτικό, είναι το πρόγραμμα αναβαθμίσεως F-16V που εκτελείται στην ΕΑΒ. Για το προβλεπόμενο μέρος του έργου στην Ελλάδα μέχρι το 2027 και τις κατασκευές συγκροτημάτων F-16 και C-130J, μόνο την τελευταία διετία έγιναν προσλήψεις 700 εργαζομένων! Τέτοιες “επιδόσεις” δημιουργίας θέσεων εργασίας, δεν μπορούν να επιτευχθούν από ένα ελληνικό “οικοσύστημα καινοτομίας”.
Υπάρχουν άραγε περιπτώσεις ελληνικών εταιρειών που σε συνεργασία με το ΥΠΕΘΑ θα μπορούσαν να συνάψουν μακροπρόθεσμες συμφωνίες – πλαίσιο, για προμήθεια υλικού που απαιτούν οι Ένοπλες Δυνάμεις; Είχαμε γράψει ήδη μετά την έκθεση αμυντικού υλικού DEFEA 2021, ότι παρουσιάσθηκαν δύο ολοκληρωμένα συστήματα – πλατφόρμες, που μπορούσαν να καλύψουν ανάγκες τόσο των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, όσο και άλλων κρατικών υπηρεσιών και οργανισμών: το πρώτο ήταν το Σκάφος Ανορθοδόξου Πολέμου (ΣΑΠ) ΑΓΗΝΩΡ και το δεύτερο το τεθωρακισμένο όχημα ΟΠΛΙΤΗΣ (4×4).
ΑΓΗΝΩΡ και ΟΠΛΙΤΗΣ: Δύο ολοκληρωμένα ελληνικά οπλικά συστήματα
Αμφότερα, έχουν αποσπάσει πολύ θετικά σχόλια. Το ΑΓΗΝΩΡ, έχει πιστωθεί από το προσωπικό της ΔΥΚ με πλεονεκτήματα και αρετές, που δεν έχουν συναντηθεί σε άλλα αντίστοιχα. Παρομοίως, το ΟΠΛΙΤΗΣ που υποβλήθηκε σε δοκιμασία από επιτροπή του ΓΕΣ, αξιολογήθηκε πολύ ψηλά και ατύπως εκφράσθηκε η άποψη ότι εφόσον συμμετείχε σε διαγωνιστική διαδικασία, θα μπορούσε ανέτως να επικρατήσει.
ΑΓΗΝΩΡ και ΟΠΛΙΤΗΣ, ανήκουν σε κατηγορίες μέσων που μπορούν να εξελιχθούν και να διαμορφωθούν καταλλήλως προς κάλυψη ποικιλίας ρόλων. Εφόσον το ΥΠΕΘΑ αποφάσιζε να συνάψει μακροχρόνιες συμφωνίες – πλαίσιο, οι δύο ελληνικές εταιρείες θα είχαν κίνητρο όχι μόνο να αναπτύξουν τις υποδομές για την βιομηχανική παραγωγή τους αλλά και να εξελίξουν το προϊόν τους ή ακόμη και να παρουσιάσουν νέο προϊόν άλλης κατηγορίας, διευρύνοντας το χαρτοφυλάκιο προϊόντων τους.
Το ΑΓΗΝΩΡ, μπορεί να αποτελέσει την βάση για την συνολική κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου (ΔΕΠ) σε ΣΑΠ (ΤΜ-ΤΑ). Μπορούμε να εκτιμήσουμε προχείρως, ότι πρόκειται για μία αγορά τουλάχιστον 20 μονάδων. Αλλά και μέσω διϋπουργικής συνεργασίας, το σκάφος μπορεί να καλύψει ανάγκες του ΛΣ-ΕΛΑΚΤ, αντί να βλέπουμε το χάλι της διαρκούς αναθέσεως αποσπασματικών συμβάσεων σε κάθε εταιρεία της ΕΕ, δημιουργώντας παγκόσμιο ρεκόρ πολυτυπίας. Μία τέτοια κατάσταση, δημιουργεί αυτομάτως ευνοϊκό περιβάλλον για έξοδο της εταιρείας στις διεθνείς αγορές. Από το πρόγραμμα, μπορεί να προκύψει μια μικρή ναυπηγική μονάδα με καλές προοπτικές εξελίξεως.
Παρομοίως, ο ΟΠΛΙΤΗΣ μπορεί όχι μόνο να καλύψει ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και με πρόνοια της συμφωνίας – πλαίσιο, η εταιρεία να προβεί στην εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος ανάπτυξη ενός ελαφρύτερου οχήματος γενικής χρήσεως ή και άλλων ειδικοποιημένων εκδόσεων, βάσει προδιαγραφών του ΓΕΣ. Όπως προελέχθη, διϋπουργική συνεργασία, μπορεί να καλύψει τις ανάγκες διαφόρων υπηρεσιών και οργανισμών με οχήματα ελληνικής κατασκευής. Αντιθέτως, βλέπουμε στο πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ να ετοιμάζονται πάλι αγορές οχημάτων διαφόρων τύπων από το εξωτερικό, υπέρ του Πυροσβεστικού Σώματος και της Πολιτικής Προστασίας,
Στα συγκεκριμένα παραδείγματα, οι δύο εταιρείες μπορούν να δημιουργήσουν αρκετές εκατοντάδες θέσεις εργασίας, με καλές προοπτικές αυξήσεως, όταν αρχίσουν οι συμβάσεις εξαγωγών. Στην περίπτωση του οχήματος ειδικώς, δημιουργούνται μεγάλες προοπτικές δημιουργίας κύκλου εργασιών και σε άλλες ελληνικές εταιρείες, που θα αναλάβουν ρόλο υποκατασκευαστού και προμηθευτού του κυρίου κατασκευαστή, ο οποίος ουσιαστικώς θα έχει καταστεί ιδρυτής μιας καθαρά ελληνικής εταιρείας σχεδιάσεως και παραγωγής τροχαίου υλικού.
Τί σε όλα αυτά τα “απλά” και δοκιμασμένα, δεν “αρέσει” στους αρμοδίους, ως ιδέα στο πλαίσιο της ΕΑΒΣ ή της ΕΑΤΒΒ;
Δεν έχουμε χρήματα; Αγοράζουμε όμως διαρκώς ξένα όπλα.
Δεν υπάρχει πλαίσιο; Οι άλλοι πώς το βρίσκουν; Μόνο αυτοί έχουν “ουσιώδη συμφέροντα ασφαλείας”;
Προηγούνται άλλα “προτεραιοποιημένα – κοστολογημένα” προγράμματα; Να αναθεωρηθούν, όπως γίνεται τακτικά.
Δεν έχουν επιρροή οι “μικροί” Έλληνες παίκτες στην κυβέρνηση; Μην λέτε τότε, ότι ενδιαφέρεστε για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας.
Το κρατικό χρήμα μοιράζεται βάσει “ειδικών” κριτηρίων; Μην λέτε τότε, ότι δεν υπάρχει διαφθορά.
