Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Με την έκδοση της τελευταίας Αιτήσεως Πληροφοριών (RFI) στις 5 Μαρτίου, στην οποία περιγράφει επιπλέον απαιτήσεις για την αντικατάσταση του MQ-9, η Αεροπορία των ΗΠΑ (USAF) φωτίζει περισσότερο την ταυτότητα του προγράμματος που πλέον τιτλοφορείται MQ-Next. Προηγούμενη RFI τον Ιούνιο του 2020, επικέντρωνε από πλευράς φάσματος αποστολών στην συλλογή Πληροφοριών – Επιτηρήσεως – Αναγνωρίσεως (ISR) και στην ικανότητα κρούσεως, από τον διάδοχο του MQ-9, αποβλέποντας σε μείωση του λειτουργικού κόστους και αυξημένες επιδόσεις παραμονής, επιβιώσεως και ακτίνος. Αφού συλλέχθηκαν στοιχεία για τα ανωτέρω, τώρα η USAF επεκτείνει το ενδιαφέρον της γι’ αυτά που αποκαλεί Οικογένεια Συστημάτων Μη Επανδρωμένου Αεροχήματος Πολλαπλού Ρόλου Επομένης Γενεάς (Next-Gen Multi-Role UAS FoS).
Η RFI περιγράφει ότι η Next-Gen Multi-Role UAS FoS μπορεί να αφορά αναλώσιμα ή μη συστήματα, αυξημένης επιβιωσιμότητος, ώστε να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ενώ προσδιορίζει ότι ο διάδοχος του MQ-9 πρέπει να ανταποκρίνεται στον αποκαλούμενο Ανταγωνισμό Μεγάλων Δυνάμεων, δηλαδή να μπορεί να σταθεί σε πολεμικές αναμετρήσεις με ισότιμους αντιπάλους όπως η Κίνα και η Ρωσία, επιχειρώντας σε περιβάλλον υψηλού βαθμού απειλών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να εκπληρώνει επιπρόσθετες αποστολές, όπως η αεροπορική μάχη, η άμυνα αεροπορικών βάσεων, ο Ηλεκτρονικός Πόλεμος και η επιτήρηση με ένδειξη κινούμενου στόχου, τόσο εναντίον αεροπορικών όσο και χερσαίων απειλών.
Για να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις, το μελλοντικό UAV θα πρέπει να ενσωματώνει σε κάποιον βαθμό χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητος, να διαθέτει εξελιγμένες ασφαλείς επικοινωνίες και ζεύξεις για ανταλλαγή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο ανεμπόδιστα από ηλεκτρονικές παρεμβολές. Ενώ το βασικό MQ-9 Reaper έχει αυτονομία πτήσεως 20 ωρών χωρίς όπλα ή πλέον των 12 ωρών οπλισμένο και η έκδοση MQ-9B με μεγαλύτερο εκπέτασμα υπερβαίνει τις 40 ώρες, για τον διάδοχο απαιτείται μεγαλύτερη αυτονομία παρά το ότι δεν θα κινείται από ελικοφόρο κινητήρα.
Η USAF έχει πειραματισθεί ήδη με UAV που φέρουν πυραύλους αέρος-αέρος στο πλαίσιο της ασκήσεως Προηγμένο Σύστημα Διαχειρίσεως Μάχης (ABMS). Επιπλέον, η RFI συμβαδίζει με την αντίληψη της USAF περί “Σειράς Ψηφιακού Αιώνος” (Digital Century Series) σύμφωνα με την οποία παράγονται γρήγορα μικρότεροι αριθμού επανδρωμένων αεροσκαφών, προκειμένου να ανταποκρίνονται σε δυναμικώς εξελισσόμενες απειλές.
Η USAF εντοπίζει πλέον ιδιαίτερες ικανότητες ή πακέτα αποστολών, που κρίνει απαραίτητα, με κάποιες από αυτές να αφορούν υποστοιχεία όπως η Επίγνωση Αεροπορικού Τομέα (Air Domain Awareness) και η Προστασία Αεροπορικού Μέσου Υψηλής Αξίας (HVAAP). Η Επίγνωση Αεροπορικού Τομέα αφορά αισθητήρες ή δίκτυα αισθητήρων για την παροχή εγκαίρου προειδοποιήσεως, ιχνηλατήσεως και αναγνωρίσεως εχθρικών αεροπορικών επιχειρήσεων, όπως χαμηλού κόστους και υπέρυθρα Ηλεκτρονικά Μέτρα Υποστηρίξεως (ESM), ιδιαιτέρως ασφαλείς επικοινωνίες αλλά και διανομή δεδομένων μεταξύ πολλαπλών UAV. Στην HVAAP ο διάδοχος του MQ-9 θα πρέπει να μπορεί να ανταποδίδει πυρά υπερασπιζόμενος αεροσκάφη εναερίου ανεφοδιασμού, ΑΣΕΠΕ ή αναγνωριστικά αεροσκάφη από επιθέσεις αεροσκαφών και άλλες κινητικές ή μη κινητικές απειλές. Πέραν του οπλισμού, προβλέπεται εξοπλισμός με αισθητήρες, συστήματα αυτοπροστασίας και όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας. Η προστασία στόχου όπως ένα ΑΣΕΠΕ σε περιβάλλον υψηλού βαθμού απειλών, συνιστά σοβαρή πρόκληση, παραπέμποντας σε ένα ειδικώς αφιερωμένο για αποστολές αναχαιτίσεως μελλοντικό UAV. Πάντως τέτοιες αποστολές θεωρούνται απαραίτητες, καθώς θα αποδεσμεύουν επανδρωμένα μαχητικά για την εκτέλεση πιο κρίσιμων αποστολών ενώ θα εξασφαλίζεται επαρκής αμυντικός δακτύλιος γύρω από τα περισσότερο ευάλωτα εναέρια μέσα υψηλής αξίας.
Ως προέκταση των απαιτήσεων HVAAP, η RFI εντοπίζει πιθανό ρόλο για τον αντικαταστάτη του MQ-9 σε αποστολές απεικονίσεως εχθρικών δυνάμεων (Red Air Aggressor) στις ασκήσεις. Η αντίληψη αυτή, συμβαδίζει με την γενική ιδέα μειώσεως του κόστους εκπαιδεύσεως, αφού δεν θα απαιτείται η προμήθεια επανδρωμένων αεροσκαφών και η εκπαίδευση εκπαιδευτών σε αυτά.
Άλλη βασική απαίτηση, είναι το μελλοντικό UAV να μπορεί να επιβιώνει και να είναι επαναχρησιμοποιήσιμο ή και αναλώσιμο, με ικανότητα ταχείας αλλαγής φορτίων. Στα τελευταία θα προβλέπεται τμηματική αντίληψη εγκαταστάσεως διαφορετικών φορτίων, αναλόγως αποστολής. Τέλος, προσδιορίζεται ικανότητα αυτόνομης λειτουργίας, με ελάχιστη εξάρτηση από παρέμβαση χειριστού εδάφους, γεγονός που παραπέμπει σε υψηλό επίπεδο αυτοματισμών και τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης.
Παρά όλες αυτές τις απαιτήσεις για λύσεις υψηλής τεχνολογίας, το συνολικό κόστος θα πρέπει να διατηρείται σε “όχι τόσο απαγορευτικά επίπεδα ώστε να επιτρέπει [στην USAF] να παρατάξει ένα δυναμικό ανθεκτικό σε αναμενόμενες απώλειες και ικανό για τα επιθυμητά αποτελέσματα με μια κρίσιμη μάζα μάχης“, περιγράφει η RFI. Η επίτευξη αποτελέσματος είναι επιθυμητή γρήγορα, με πρόβλεψη εισόδου σε υπηρεσία ακόμη και πριν το 2026-2027. Κατά τον Steve Trimble, εκδότη του έγκυρου Aviation Week, αυτό εκτιμά ότι αναφέρεται στην ικανότητα HVAAP, η οποία δυνητικώς μπορεί να ενσωματωθεί σε υπάρχοντα UAV μέχρι το συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Το συγκεκριμένο πακέτο αποστολής με άλλες λύσεις που θα προκύψουν στο πλαίσιο του Next-Gen Multi-Role UAS, εκτιμάται ότι θα μπορούν να ολοκληρωθούν σε ένα μελλοντικό UAV το 2030 περίπου.
Καθώς ακόμη είναι πολύ νωρίς για να υπάρχουν ενδείξεις στην ακριβή μορφή που θα έχει ο διάδοχος του MQ-9, υπάρχει η εκτίμηση ότι είναι πολύ πιθανό στο τέλος να αφορά πολλούς διαφορετικούς τύπους συστημάτων εξειδικευμένων για κάθε αποστολή.
Συμπεράσματα
Η RFI προσφέρει μια αρκετά περιεκτική ματιά στις ικανότητες που απαιτεί η USAF από το μελλοντικό της UAV σε μάλλον μεσοπρόθεσμη βάση. Αυτό που διαφαίνεται είναι ότι το σύστημα θα πρέπει να διακρίνεται από πολύ μεγαλύτερη επιβιωσιμότητα και ότι θα κατέχει περισσότερο κεντρικό ρόλο σε μια αντιπαράθεση με ισότιμο αντίπαλο.
Εάν θα μπορούσαμε να εξάγουμε κάποια συμπεράσματα ως προς τα καθ’ ημάς, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η Πολεμική Αεροπορία μόλις εισέρχεται στην “εποχή MQ-9”, με την επιχειρησιακή ένταξη Heron και στην επόμενη τριετία MQ-9, αποκλειστικώς όμως σε αποστολές ISR. Δεν διαφαίνεται να υπάρχει “όραμα” μεγαλύτερου χρονικού βάθους. Σε βιομηχανικό επίπεδο, μόλις εκκίνησε το αναπτυξιακό πρόγραμμα Τακτικού Μη Επανδρωμένου Συστήματος Χαμηλής Παρατηρησιμότητος (LOTUS) που όμως δεν αναμένεται να διακρίνεται από υψηλές επιδόσεις αυτονομίας, μεταφερόμενου φορτίου και ικανότητα μεταφοράς όπλων, καθώς δεν υπήρξε εξαρχής συμμετοχή επιχειρησιακού φορέα στην σχεδίαση.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία προηγείται σταθερά στην ανάπτυξη και την επιχειρησιακή εκμετάλλευση UAV, έχοντας αξιοποιήσει σε πολεμικές επιχειρήσεις τις ικανότητες των συστημάτων της που περιλαμβάνουν και ικανότητα κρούσεως. Ήδη όμως η Τουρκική Αεροπορία αφήνει πίσω την “εποχή MQ-9”, εισάγοντας σε υπηρεσία συστήματα υψηλότερων επιδόσεων και μεταφοράς πολεμικού φορτίου μεγαλύτερου του ενός τόννου, μεταξύ των οποίων και πύραυλοι αέρος – αέρος. Συστήματα όπως το Akinci, μπορεί να μην διακρίνονται από υψηλή ταχύτητα και χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητος, δύνανται όμως να καλύψουν σχετικό εύρος αποστολών όπως αυτά που περιγράφει η USAF, αποδεσμεύοντας μαχητικά αεροσκάφη για την αεροπορική επικράτηση. Ήδη ο εχθρός βρίσκεται στην φάση αναπτυξιακής μελέτης πιο προηγμένων συστημάτων υπερηχητικής ταχύτητος και συνολικώς αυξημένων επιδόσεων, που αναμένεται να έχουν σοβαρή επίδραση από τα τέλη της δεκαετίας του 2020.
Τουρκικά οπλισμένα UAV; Η VALPAK με τα πολυφασματικά δίχτυα αποκρύψεως είναι εδώ
