Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η έναρξη παραλαβής των ευαρίθμων Τροχοφόρων Τεθωρακισμένων Οχημάτων Αναγνωρίσεως Μ1117, είναι φυσιολογικό να δημιουργεί ευφορία, εξαιτίας της αποκτήσεως ενός οχήματος με καλή θωράκιση και ισχύ πυρός, που σήμερα λείπει από τις μονάδες του Ελληνικού Στρατού.
Τα πολύ καλά VBL είναι αποδεδειγμένης αξίας από πλευράς ευκινησίας αλλά είναι σαφώς ελαφρύτερα θωρακισμένα και στις επιλογές οπλισμού, δεν έχει ληφθεί στοιχειώδης μέριμνα για διόπτρα ταχείας σκοπεύσεως τύπου Red Dot, που θα διευκόλυνε το έργο του σκοπευτού. Σε παρόμοιες γραμμές κινείται το Μ1114GR με θωράκιση που χρησιμοποιείται σε αποστολές Αναγνωρίσεως, αν και ο σκοπευτής δεν διαθέτει καν στοιχειώδη προστασία ασπιδίου ενώ βεβαίως τα τζιπ Mercedes 240GD είναι εντελώς “γυμνά” και εκτός… πραγματικότητος στο σύγχρονο πεδίο μάχης.
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στο στοιχείο της ισχύος πυρός του Μ1117, ώστε να υπάρχει καλύτερη αντίληψη των πραγματικών δεδομένων και των ζητημάτων που καλούνται να διαχειριστούν οι επιτελείς και οι μονάδες. Ο συνδυασμός της υπάρξεως πολυβόλου βομβίδων 40 mm και βαρέως πολυβόλου των 12,7 mm, είναι ασφαλώς πολύ ικανοποιητικός από κάθε άποψη. Ζήτημα όμως εντοπίζεται στον πυργίσκο του οχήματος.
Το Μ1117 είναι εφοδιασμένο με τον πυργίσκο AV-40/50 ενός ατόμου, που αποτελεί σχεδίαση της δεκαετίας του 1980. Ο σκοπευτής κάθεται σε κεντρική θέση, με τα δύο όπλα εκατέρωθεν αυτού, το πολυβόλο βομβίδων αριστερά και το βαρύ πολυβόλο δεξιά του. Τα δύο όπλα, σε υπερυψωμένη θέση στον πυργίσκο, οπλίζονται χειροκίνητα με τράβηγμα αλυσίδας (ντίζας) που έλκει τον μοχλό οπλίσεως.
Ο σκοπευτής, μέσω του προσοφθαλμίου του περισκοπίου σκοπεύσεως Μ36 που έχει εμπρός του, σκοπεύει αλλά για να πυροδοτήσει όπλο πρέπει να απλώσει το αντίστοιχο χέρι του στην σκανδάλη κάθε όπλου και να την πιέσει. Καθώς τα όπλα βρίσκονται στο ύψος της κεφαλής του σκοπευτού, αυτός με το βλέμμα στο περισκόπιο σκοπεύσεως, πρέπει να διατηρεί ανασηκωμένο το χέρι στην σκανδάλη κάθε όπλου.
Εάν αυτή είναι μια διαδικασία και στάση σώματος, που εκτελείται με τον στόχο – απειλή ακίνητο και το ίδιο το Μ1117 επίσης σε στάση, όπως σε ένα πεδίο βολής, μπορούν να αναμένονται ικανοποιητικά αποτελέσματα. Είναι εμφανές όμως ότι αυτή η σχετική “ακροβασία” του σκοπευτού, καθίσταται αρκετά απαιτητική διαδικασία όταν πρέπει να εκτελεστεί με το όχημα ευρισκόμενο σε κίνηση και ιδίως σε πραγματικούς στόχους οι οποίοι έχουν την… κακή συνήθεια να κινούνται.
Σημειώνεται εδώ ότι ενώ ο πυργίσκος περιστρέφεται ηλεκτρικά, η ανύψωση εκτελείται χειροκίνητα! Έτσι, ο σκοπευτής, για να παρακολουθήσει τις κινήσεις του στόχου αλλά και του ιδίου του Μ1117, πρέπει καθώς σκοπεύει, να προσαρμόζει με το ένα χέρι την ανύψωση των όπλων – πυργίσκου μέσω του σχετικού στροφάλου και, ιδανικώς, με το άλλο χέρι να χειρίζεται την σκανδάλη ενός όπλου… Προς διευκόλυνση της όλης “εξίσωσης”, το πιθανότερο είναι το Μ1117 να υποχρεώνεται στον σοβαρό περιορισμό της παραμονής σε ακινησία, εάν θέλει να εκτοξεύσει ή να ανταποδώσει δραστικό πυρ.
Πρόκειται για… πρωτόγονη κατάσταση (γι’ αυτό και στο επισυναπτόμενο βίντεο ακούγονται γέλια από τους στρατιώτες) καθώς στην σημερινή εποχή είναι ευρέως διαδεδομένα συστήματα σταθεροποιημένων Τηλεχειριζόμενων Σταθμών Οπλισμού (RCWS) ελεγχόμενα με απόλυτη ακρίβεια μέσω απλού στικ. Η ανεπάρκεια του πυργκίσκου AV-40/50 λόγω παλαιότητος, ήταν εμφανής ήδη από την δεκαετία του 1990, όταν απερρίφθη ως συνδυασμός οπλισμού για ΤΟΜΠ σε σύγχρονους στρατούς. Η εσπευσμένη (λόγω Αφγανιστάν) μαζική προμήθεια Μ1117 από τον Στρατό των ΗΠΑ, αφορούσε “απλά” καθήκοντα συνοδείας φαλαγγών από την Στρατονομία, οπότε το όχημα δεν επρόκειτο να αξιοποιηθεί σε αποστολές Αναγνωρίσεως ή του υπολοίπου φάσματος αποστολών μάχης εναντίον τακτικών αντιπάλων δυνάμεων -παρά μόνο ανταρτών- με αποτέλεσμα ο παλαιός πυργίσκος να κρίνεται αποδεκτός.
Αντιθέτως, όταν ο Καναδικός Στρατός το 2012 ανέθεσε σύμβαση για την μεγαλύτερη και βαρύτερη έκδοση του Μ1117, το λεγόμενο Τακτικό Τεθωρακισμένο Όχημα Περιπολίας (TAPV) -επιλογή βάσει πολιτικών κριτηρίων κι ως αντιστάθμισμα της αγοράς καναδικής προελεύσεως τεθωρακισμένων Stryker από τον Στρατό των ΗΠΑ- το όπλισε με σταθεροποιημένο RCWS τύπου Μ151 Protector της Kongrberg. Σε αυτόν, φέρεται είτε βαρύ πολυβόλο Μ2ΗΒ, είτε πολυβόλο βομβίδων GMG, με συζυγές πολυβόλο MAG 58 ενώ φυσικά ενσωματώνεται σύγχρονο θερμικό σκοπευτικό.
Είναι αντιληπτό λοιπόν ότι το Μ1117 μπορεί να ενσωματώνει μεγαλύτερη ισχύ πυρός χάρη στα δύο όπλα που φέρονται στον πυργίσκο αλλά σε πραγματικές συνθήκες πεδίου η αποτελεσματική χρησιμοποίησή τους είναι εξεζητημένη. Ο σκοπευτής σε ένα VBL ή M1114GR ή ακόμη και Μ113, παρά την υστέρηση σε προστασία και φυσικά σταθεροποίηση, μπορεί να προσαρμόζει ταχύτερα το όπλο του, με το όχημα εν κινήσει κι εναντίον κινούμενου στόχου. Εν πάση περιπτώσει, η έλλειψη RCWS είναι εμφανής σε αμφότερες τις περιπτώσεις αλλά ενώ στην περίπτωση οχημάτων όπως τα VBL και Μ1114GR υπάρχει ζήτημα βάρους, όγκου και σχέσεως κόστους οπλισμού προς οχήματος, δεν ισχύει το ίδιο στην κλάση τεθωρακισμένων όπως το Μ1117 ή το Μ113, αναδεικνύοντας την γενική τεχνολογική υστέρηση σε ισχύ πυρός κυρίων μέσων μάχης του Ελληνικού Στρατού.
Σημειώνεται ότι ο AV-40/50 προέρχεται από τον πυργίσκο που παραγγέλθηκε το 1986 στην τότε Cadillac Gage κι εγκαταστάθηκε στα Τεθωρακισμένα Οχήματα Αμφιβίου Εφόδου AAV7A1 των Πεζοναυτών, για τα οποία έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον το ΓΕΣ. Το εκφρασθέν ενδιαφέρον των Αμερικανών Πεζοναυτών να εξοπλίσουν τα οχήματά τους με RCWS δεν υλοποιήθηκε, επειδή προκρίθηκε η συνολική αντικατάσταση του οχήματος.
Επομένως, τα Μ1117 και AAV7Α1 από πλευράς χρησιμοποιήσεως της ισχύος πυρός τους ανήκουν σε μια… άλλη εποχή, που αποτελεί παρελθόν στους σύγχρονους στρατούς. Αυτός είναι από τους κύριους λόγους για τους οποίους το Μ1117 αποσύρθηκε ολοκληρωτικώς από υπηρεσία μετά την “αποαφγανοποίηση” του Στρατού των ΗΠΑ ενώ ενδιαφέρον για απόκτησή του ως EDA, πλην Ελλάδος, εκδηλώθηκε από υπανάπτυκτους στρατούς (Κολομβία, Κόσοβο).
Σε ελληνική υπηρεσία, το Μ1117 σε ρόλους φυλάξεως αεροδρομίων, ελέγχου πιθανών ΖΠ και ΖΡ, γενικής ασφαλείας κ.λπ. θα είναι επαρκές. Όμως σε ρόλο Αναγνωρίσεως στις μονάδες αιχμής του Δ΄ Σώματος Στρατού, όπου ασφαλώς δεν χρησιμοποιούνται τζιπ, τεχνολογικώς θα κινείται στα ίδια επίπεδα με τα χρησιμοποιούμενα παλαιά οχήματα μάχης, όπως το Μ113. Καθώς ο Ελληνικός Στρατός δεν έχει επενδύσει σε RCWS για μια στοιχειώδη αναβάθμιση των ΤΟΜΠ, είναι μάλλον απίθανο να υπάρξει τέτοια λύση για τα Μ1117.
Επιπλέον, όπως και τα υφιστάμενα οχήματα σε αποστολές Αναγνωρίσεως, τα Μ1117 ως έχουν, δεν φέρουν αισθητήρα επιτηρήσεως – συλλογής πληροφοριών και περιορίζονται στην διαδικασία εξ όψεως. Σε αμερικανική υπηρεσία, για αποστολές Αναγνωρίσεως Επιτηρήσεως & Προσκτήσεως Στόχου (RSTA) η έκδοση Μ1200 φέρει στην θέση του πυργίσκου σύνολο ισχυρού ηλεκτροπτικού αισθητήρα με πολυβόλο Μ2ΗΒ, αλλά εξωτερικά φερόμενο. Δεν έχει αναφερθεί η παραλαβή Μ1200 στον Ελληνικό Στρατό.
Σε πρώτη φάση πάντως, είναι αναγκαία η παράδοση του οπλισμού που έχει ζητηθεί από τις ΗΠΑ, ώστε να είναι δυνατή η επιχειρησιακή αξιοποίηση των Μ1117. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πολυβόλο βομβίδων GMG δεν χωράει στον πυργίσκο AV-40/50 αφού σχεδιάστηκε για το Mk19 ενώ και η προσαρμογή πολυβόλου Μ2ΗΒ που έχει τροποποιηθεί με συλλογή ΤΑΚ (Ταχείας Αλλαγής Κάννης) αντιμετωπίζει σχετικό πρόβλημα.
Απομένει για το Μ1117 η απολαβή του ασυγκρίτως ανώτερου επιπέδου προστασίας για το προσωπικό, στοιχείο ουσιώδες λόγω και του μεγαλύτερου όγκου του οχήματος, και η διαπίστωση των πραγματικών περιθωρίων ευκινησίας του σε μαλακά εδάφη.
Επίσημη παραλαβή πρώτων Μ1117 κι εμφάνιση με αντιπροσωπευτικό οπλισμό
