Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η εμφάνιση δύο ελικοπτέρων NH90 στην στρατιωτική παρέλαση της 25ης Μαρτίου, διατήρησε την συμμετοχή του τύπου τα τελευταία έτη, που επίσης αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό στον μέγιστο επιτεύξιμο δείκτη επιχειρησιακής διαθεσιμότητος. Η σύμβαση FOS έχει εγκριθεί από την Βουλή στις 21 Οκτωβρίου 2021 κι έχει παρέλθει 1,5 έτος, με την διαπραγμάτευση να καθυστερεί λόγω αρκετών δυσκολιών – διαφωνιών των δύο πλευρών. Ενδεικτικώς, η κοινοπραξία NHIndustries δεν δέχεται να περιληφθούν στην σύμβαση FOS και οι κινητήρες των ελικοπτέρων, παραπέμποντας στην Safran.
Οι καθυστερήσεις επιδεινώνουν την κατάσταση που έχει προκύψει για την Αεροπορία Στρατού από την απώλεια παρακολουθήσεως των εξελίξεων στο πρόγραμμα NH90, δεδομένου ότι η κατασκευάστρια έχει εκδόσει πλέον των 700 τεχνικών οδηγιών για τροποποιήσεις στο ελικόπτερο, επιβάλλοντας την εφαρμογή τους στα υπάρχοντα ελικόπτερα κι εν συνεχεία την προσαρμογή της υποστηρίξεως – συντηρήσεως στα νέα δεδομένα. Όταν ο επιχειρησιακός χρήστης δεν παρακολουθεί τις εξελίξεις, χάνει έδαφος και καθίσταται ακόμη δυσχερέστερη η επιστροφή στην κανονικότητα.
Με απλά λόγια, η Αεροπορία Στρατού δυσκολεύεται να επαναφέρει τα NH90 σε καθεστώς φυσιολογικής επιχειρησιακής εκμεταλλεύσεως επειδή “έμεινε πίσω” σε όλα. Μπορεί το κόστος συντηρήσεως να είναι υψηλότερο σε σχέση με άλλους τύπους αλλά όταν δεν υποστηρίζεται κανονικά με διαρκή ροή ανταλλακτικών, δεν μπορεί να γίνει καν λόγος για υψηλή διαθεσιμότητα. Αυτό που δεν έχει γίνει αντιληπτό είναι ότι υπήρξε περίοδος καλής γενικής εικόνας με τα NH90, όταν μετά την επαναδιαπραγμάτευση και την συμφωνία του 2010 (με καταβολή αποζημιώσεως και άλλα οφέλη για την ελληνική πλευρά) από τον Ιούνιο του 2011 ξεκίνησαν οι παραδόσεις ελικοπτέρων. Μέχρι τα τέλη του 2014 είχαν παραδοθεί 11 ελικόπτερα και ο Ελληνικός Στρατός παρουσίαζε τον υψηλότερο δείκτη διαθεσιμότητος μεταξύ όλων των χρηστών NH90! Σε συνδυασμό με τις εν εξελίξει παραλαβές, ο δείκτης άγγιζε το 65% (επιχειρησιακά 6-7 ελικόπτερα).
Όταν ο ΥΕΘΑ Π. Καμμένος αποφάσισε προσωπικώς κι αντιθέτως με τις εισηγήσεις του ΓΕΣ την διακοπή των παραδόσεων τον Φεβρουάριο του 2015, ο δείκτης παρουσίασε ταχεία πτώση επειδή εκτός της μη υπογραφής συμβάσεως FOS που τότε ήταν έτοιμη να υπογραφεί, χάθηκε για την ελληνική πλευρά και η πρόνοια της 3ης τροποποίησης της σύμβασης του Αυγούστου 2010, περί δωρεάν παραχωρήσεως 20 εκατ. € για προμήθεια ανταλλακτικών και τεχνικών υπηρεσιών για περίοδο 5 ετών! Μοναδική πραγματική επιδίωξη του τότε ΥΕΘΑ ήταν η μείωση των αμυντικών δαπανών σύμφωνα με την κεντρική κυβερνητική κατεύθυνση, λόγω των καταστροφικών χειρισμών ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που οδήγησαν στο τρίτο Μνημόνιο. Μη καταβάλλοντας την τελευταία δόση 110 εκατ. € και χωρίς υπογραφή συμβάσεως FOS ύψους 75 εκατ. €, ο Π. Καμμένος “κατόρθωσε” να κάνει συνολικές “περικοπές” 185 εκατ. € στις αμυντικές δαπάνες, μόνο από το πρόγραμμα NH90. Συνέχισε, με την ματαίωση όλων των δρομολογημένων συμβάσεων FOS εκείνης της περιόδου.
Έκτοτε, μπορεί από το “κράξιμο” που έπεσε από την Γαλλία να συμφωνήθηκε το 2017 η επανέναρξη των παραδόσεων, με αποτέλεσμα να παραληφθούν μέχρι σήμερα συνολικώς άλλα 4 ελικόπτερα, όμως ακόμη δεν έχει υπογραφεί σύμβαση FOS και ο δείκτης διαθεσιμότητος κυμαίνεται μεταξύ 15-20%.
Η εμφάνιση στην παρέλαση των “ΕΣ 888” και “ΕΣ 889”, που παραδόθηκαν τον Δεκέμβριο του 2014 και τον Νοέμβριο του 2022 αντιστοίχως, σημαίνει ότι όταν υπάρχουν ανταλλακτικά, πετούν και τα παλαιοτέρων παραλαβών ελικόπτερα. Γενικότερα, από το 2011 η Αεροπορία Στρατού δεν έχει “απορροφήσει” το NH90 και το 2ο ΤΕΑΣ στο οποίο έχουν ενταχθεί, δεν έχει κηρύξει καν Πλήρη Επιχειρησιακή Ετοιμότητα (FOC) με τον τύπο. Εάν δεν υπήρχε η αδικαιολόγητη διακοπή του 2015, θα είχαν εξελιχθεί όλα ομαλότερα πρακτικώς όμως, από τότε η Αεροπορία Στρατού τέθηκε εκτός εξελίξεων στην υποστήριξη των NH90, με αποτέλεσμα σήμερα να ωριμάζει στην στρατιωτική ηγεσία η σκέψη προμήθειας και UH-60M.
Εν τούτοις, η κινητοποίηση την τελευταία διετία μεταξύ των χρηστών του ευρωπαϊκού ελικοπτέρου και της NHIndustries λόγω της ανησυχητικής διαστάσεως που έλαβε ανά περίπτωση η υποστήριξη, έχουν δρομολογήσει νέες εξελίξεις στο πρόγραμμα. Τον Ιούνιο του 2022 η κοινοπραξία υπέγραψε σύμβαση Επιχειρησιακής Υποστηρίξεως των NH90 με την Υπηρεσία Διαχειρίσεως Ελικοπτέρων ΝΑΤΟ (NAHEMA) η οποία λειτουργεί εκ μέρους των αρμοδίων υπηρεσιών προμηθειών της Γαλλίας και της Γερμανίας, ώστε να βελτιωθούν οι δείκτες διαθεσιμότητος των ελικοπτέρων τους. Με την σύμβαση, Γαλλία και Γερμανία αναθέτουν ένα σημαντικό μέρος του κύκλου εφοδιασμού και συντηρήσεως στην NHIndustries, η οποία δεσμεύεται για διασφάλιση συνεχούς ροής ανταλλακτικών, διαχείριση αποθεμάτων και κατανομή πόρων προς διασφάλιση προγραμματισμένων επιθεωρήσεων και απρόσκοπτη συντήρηση. Έτσι, οι δύο επιχειρησιακοί χρήστες θα επικεντρωθούν στην εκμετάλλευση των μέχρι 100 (Γαλλία) και 131 (Γερμανία) ελικοπτέρων τους. Τέτοιου είδους συμφωνίες μπορούν να επιτευχθούν και με άλλες χώρες.
Από την κοινότητα χρηστών NH90, η Ελλάδα δεν συμμετέχει στην NAHEMA και μένει εκτός εξελίξεων. Έτσι, ενδεικτικώς, δεν περιλαμβάνεται στην σύμβαση αναβαθμισμένου λογισμικού (SWR2) που υπεγράφη στις 1 Μαρτίου για εγκατάσταση σε 255 ελικόπτερα που χρησιμοποιούν Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Νέα Ζηλανδία, Ολλανδία και Σουηδία.
Η περιορισμένη επιχειρησιακή διαθεσιμότητα των NH90, εξασφαλίζεται από μικρή ροή ανταλλακτικών βάσει των προνοιών παραλαβής ελικοπτέρων όσο και μικρή προμήθεια ανταλλακτικών, που δεν περιλαμβάνει μεγάλα υποσυγκροτήματα. Στο μεταξύ όμως, από το 2021 η χώρα αποπληρώνει σε δόσεις το υπόλοιπο των 110 εκατ. € δίχως να επέρχεται δραστική αλλαγή της καταστάσεως, λόγω ελλείψεως FOS…
Εφόσον με την NHIndustries υπάρχουν κωλύμματα στην διαπραγμάτευση για την σύμβαση FOS, πιθανώς πρέπει να εξεταστούν εναλλακτικές λύσεις όπως μέσω της NAHEMA. Ενδεχομένως πρέπει να αναζητηθεί στήριξη από την Γαλλία, λόγω της αναβαθμισμένης αμυντικής σχέσεως που υφίσταται με την πρώτη. Οι αρμόδιοι θα πρέπει να αποφασίσουν εάν η επένδυση που έχει γίνει για την προμήθεια, όσο και εκπαιδεύσεις και λοιπά υλικά μέχρι σήμερα, θα χαθεί ή θα διαφυλαχθεί. Η άκαρπη διαρροή χρόνου οδηγεί σε διαρκή επιδείνωση του προβλήματος που προκάλεσαν οι ανεύθυνοι χειρισμοί του 2015 και παρατείνεται η “έξωση” της Αεροπορίας Στρατού από τις εξελίξεις, καθιστώντας όλο και δυσχερέστερη την επιστροφή της. Η προοπτική μελλοντικής προμήθειας και UH-60M από την Αεροπορία Στρατού, βάσει του αριθμού για τον οποίο έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον (δύναμη ενός ΤΕΑΣ) φανερώνει ότι συνυπολίζεται η παρουσία του NH90 στο δυναμικό της Αεροπορίας Στρατού.
