Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Από τις αρχές του προηγουμένου έτους, η εμφάνιση δημοσιευμάτων σκόπιμης διαρροής κυβερνητικών προθέσεων, παρουσίαζαν ως επικείμενη – οριστική την προμήθεια αντιαεροπορικών συστημάτων από το Ισραήλ. Κατέστη σαφές ότι η κυβέρνηση ετοίμασε ένα μείζον εξοπλιστικό πρόγραμμα για απευθείας ανάθεση, με αυτονόητη ως εκ τούτου την αδυναμία εξασφαλίσεως του μέγιστου δυνατού οφέλους σε επίπεδο οικονομίας, βιομηχανίας, τεχνολογίας αλλά και επιχειρησιακό.
Τα δημοσιεύματα έχουν προεξοφλήσει ότι προς αντικατάσταση των ρωσικής προελεύσεως αντιαεροπορικών συστημάτων βραχέως βεληνεκούς (SHORADS) τύπων Tor-M1 και OSA-AK έχει επιλεγεί το SPYDER της ισραηλινής Rafael. Στην σχετική μελέτη των Γενικών Επιτελείων όπου αναφέρονται αντιπροσωπευτικά συστήματα της κατηγορίας, τα οποία ανταποκρίνονται στην απαίτηση, αναφέρεται μεταξύ άλλων και το σύστημα IRIS-T SL της γερμανικής Diehl Defense, που χρησιμοποιεί το ομώνυμο βλήμα το οποίο βρίσκεται σε υπηρεσία με την Πολεμική Αεροπορία, επομένως έχει ένα ενδιαφέρον μία βασική σύγκριση των δύο συστημάτων.
Το SPYDER AiO (All in One) συγκεντρώνει δικαιολογημένα αυξημένο ενδιαφέρον, επειδή στο ίδιο όχημα – φορέα φιλοξενείται η μονάδα πυρός, το σύστημα Διοικήσεως και Ελέγχου (C2) και οι αισθητήρες, μεταξύ των οποίων σύστημα Εκτεταμένου Ημισφαιρικού Ραντάρ Πολλαπλών Αποστολών (exMHR) για επιτήρηση και έλεγχο πυρός της RADA Electronic Industries Ltd (σήμερα υπό την αμερικανική Leonardo DRS). Το exMHR είναι εμβελείας εντοπισμού στόχων μεγέθους μαχητικού 110 χλμ. και 80 χλμ. για ελικόπτερα γενικής χρήσεως ή μεγέθους μέσου UAV.
Από πλευράς όπλων, το SPYDER AiO χρησιμοποιεί βλήματα υπερύθρου κατευθύνσεως PYTHON 5 SR βεληνεκούς 15 χλμ. και κατευθύνσεως ραντάρ I-DERBY SR/ER βεληνεκούς 20 και 40 χλμ. αντιστοίχως. Τα μέγιστα υψόμετρα εμπλοκής των βλημάτων, ανέρχονται σε 6, 9 και 12 χλμ. Κάθε μονάδα πυρός φέρει 8 βλήματα έτοιμα προς βολή, τα οποία μπορεί να είναι συνδυασμός των ανωτέρω, επιτρέποντας την αφιέρωση των βλημάτων βραχέως βεληνεκούς για αυτοάμυνα ή εν γένει εμπλοκές σε εγγύτερες αποστάσεις και τα βλήματα μεγαλύτερου βεληνεκούς για την κύρια αποστολή.
Το αναλόγων επιδόσεων IRIS-T SLM χρησιμοποιεί βλήμα κατευθύνσεως ραντάρ με συνδυασμό υπερύθρου (IR) αισθητήρα, που βελτιώνει κατακόρυφα τις πιθανότητες εντοπισμού και καταρρίψεως στόχων. Το μέγιστο βεληνεκές ορίζεται σε 40 χλμ. και το μέγιστο υψόμετρο εμπλοκής τα 20 χλμ. Επομένως, το IRIS-T SLM προσφέρει προστατευτικό “θόλο” σχεδόν κατά 80% μεγαλύτερου υψομέτρου εν σχέσει με το SPYDER AiO! Η συγκεκριμένη επίδοση έχει αυξημένη σημασία για την υλοποίηση αρχών Αντιπρόσβασης/Άρνησης Περιοχής (A2/AD) στα νησιωτικά εδαφικά διαμερίσματα του Αιγαίου.
Δυτικά SHORADS για μονάδες ελιγμού και αντικατάσταση των ελληνικών TOR-M1 και OSA/AK
Το IRIS-T SLM παρουσιάζει αυξημένο ελληνικό ενδιαφέρον, επειδή έχει το πλεονέκτημα ότι επί της ουσίας αξιοποιεί ένα βλήμα κοινό σε μεγάλο βαθμό με την έκδοση αέρος – αέρος AIM-2000, που εξοπλίζει τα F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας. Επιπλέον, ελληνικές εταιρείες συμμετέχουν στην κοινοπραξία του IRIS-T και είναι πιο ανοικτή η εμβάθυνση της βιομηχανικής συνεργασίας με την Diehl. Με έναν τύπο βλήματος εξάλλου, μπορεί να αντικατασταθούν οι δύο διαφορετικοί τύποι βλημάτων των Tor-M1 και OSA-AK, μειώνοντας την πανσπερμία.
Αντιθέτως, με το SPYDER AiO θα ενταχθούν σε υπηρεσία δύο εντελώς διαφορετικά και νέα βλήματα σε υπηρεσία με τον Ελληνικό Στρατό.
Βεβαίως, στην σημερινή μορφή του, το IRIS-T SLM δεν προσφέρει τον ίδιο βαθμό τακτικής ευελιξίας συγκριτικώς με το SPYDER AiO που όπως είπαμε συνδυάζει τα οχήματα σταθμού ραντάρ, C2 και μονάδος πυρός, σε ένα. Η ενσωμάτωση του exMHR στο IRIS-T SLM, δεν αντιπροσωπεύει ιδιαίτερη τεχνολογική πρόκληση, εφόσον ζητηθεί από την Ελλάδα στο πλαίσιο ενός κοινού αναπτυξιακού προγράμματος. Μια σοβαρή και σε βάθος συμφωνία βιομηχανικής συνεργασίας, πρέπει να αποτελεί επιδίωξη σε μείζονα εξοπλιστικά προγράμματα όπως και αυτό. Πρόκειται για την ουσιώδη διαφορά των αναπτυξιακών προγραμμάτων βιομηχανικής συνεργασίας και μεταφοράς τεχνολογίας, σε σχέση με τα επιφανειακά αντισταθμιστικά προγράμματα βασικού έργου για συμβάσεις απευθείας “από το ράφι”, δεδομένου ότι στην πρώτη περίπτωση αποκτάς τεχνολογία και αυξάνεις την αυτάρκειά σου ως παραγωγός ενώ στην δεύτερη, απλώς πληρώνεις για να εκτελέσουν κάποιο έργο εγχώριες εταιρείες.
Επιπλέον, οι προοπτικές βιομηχανικής συνεργασίας με γερμανικές εταιρείες είναι ευρύτερες, λόγω της εξελίξεως της οικογενείας βλημάτων IRIS-T όσο και της γενικότερης τεχνολογικής προόδου. Σε 4 έτη, η Diehl υποστηρίζει ότι θα έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του συστήματος IRIS-T SLX, με βλήμα επιδόσεως βεληνεκούς 80 χλμ. και υψομέτρου εμπλοκής 30 χλμ. Αυτό θα επιτρέψει μελλοντικώς την αναβάθμιση των συστημάτων σε ελληνική υπηρεσία, ώστε να συνδυάζουν βλήματα βεληνεκούς 40 και 80 χλμ. στην ίδια μονάδα πυρός. Τοιουτοτρόπως, τα IRIS-T SLΜ μέσου βεληνεκούς μετατρέπονται σε μέσου – μεγάλου βεληνεκούς και ο ελληνικός “θόλος” μπορεί να διευρυνθεί σοβαρά τόσο σε βεληνεκές όσο και σε υψόμετρο.
Από την πλευρά των συστημάτων εντοπισμού απειλών, η γερμανική Hensoldt προσφέρει συνδυαστικά με το IRIS-T SL συστήματα παθητικών ραντάρ 3D τύπου Twlnvis εμβελείας 250 χλμ. που μπορούν να συμπληρώσουν το υπάρχον δίκτυο σταθμών ραντάρ. Λόγω της ανυπαρξίας εκπομπών, ο εντοπισμός των παθητικών ραντάρ είναι δυσχερέστερος, στοιχείο ιδιαιτέρως κρίσιμο για την επιβιωσιμότητα ενός ελληνικού “θόλου” ανεπτυγμένου και στα ευάλωτα νησιωτικά εδάφη στο Αιγαίο.
Σε επίπεδο επιχειρησιακού μητρώου, το IRIS-T SL έχει χρησιμοποιηθεί εντατικώς στην Ουκρανία. Τον Ιούνιο του 2024, ο διευθύνων σύμβουλος της Diehl υποστήριξε ότι το σύστημα έχει πετύχει 240 καταρρίψεις με ποσοστό επιτυχίας σχεδόν 100%! Στην περίπτωση του SPYDER, η επιχειρησιακή χρήση περιορίζεται σε ένα – δύο επεισόδια καταρρίψεων στην Ινδία.
Ολοκληρώνοντας, στις 15 Φεβρουαρίου 2024 ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας υπέγραψε την συμμετοχή της χώρας στην Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκής Ασπίδας Ουρανού (European Sky Shield Initiative) που προώθησε η Γερμανία. Τα κράτη της ESSI θα μπορούν να προβαίνουν από κοινού σε προμήθειες είτε ολοκληρωμένων συστημάτων, είτε πυραύλων των συστημάτων αυτών, με προσδιορισμένα το μέσου βεληνεκούς IRIS-T SLM, το μεγάλου βεληνεκούς Patriot και το πολύ μεγάλου βεληνεκούς Arrow 3. Εφόσον η Αθήνα στραφεί σε ισραηλινής προελεύσεως αντιαεροπορικά συστήματα μέσου βεληνεκούς, είναι προφανής η ανακολουθία και η διπρόσωπη στάση στις υποθέσεις ενισχύσεως της Ευρώπης σε επίπεδο αμυντικών ικανοτήτων και αμυντικής βιομηχανίας.
Προφανώς για μία εσπευσμένη προμήθεια μπορεί να γίνει επίκληση σχετικών κριτηρίων όπως το κόστος ή ο χρόνος παραδόσεως αλλά όπως είδαμε στην γενική και βασική σύγκριση, φαίνεται να ισχύει το “ό,τι πληρώνεις παίρνεις” για την Νο1 εξοπλιστική εξαγγελία περί “θόλου”. Αυτό που δεν παίρνεις “από το ράφι”, είναι ένα σοβαρό πρόγραμμα βιομηχανικής συνεργασίας με προοπτική για την εγχώρια βιομηχανία και μάλιστα στον χώρο που θεωρείς φυσικό σου, δηλαδή την Ευρώπη, επομένως η κυβέρνηση έχει άλλα κίνητρα.
Η Ελλάδα στην European Sky Shield και η δυναμική του IRIS-T SL
