Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 26 Νοεμβρίου, ο Αμερικανός υπουργός Ναυτικών ανακοίνωσε τον τερματισμό του προγράμματος φρεγατών κλάσεως COSTELLATION για το Ναυτικό των ΗΠΑ, με περιορισμό των παραδόσεων μόνο στις δύο αρχικές μονάδες και ματαίωση των υπολοίπων τεσσάρων για τις οποίες είχε εξασφαλιστεί χρηματοδότηση. Ο υπουργός χαρακτήρισε την εξέλιξη, «στρατηγική μετατόπιση», σημειώνοντας ότι το Ναυτικό των ΗΠΑ θα προσανατολιστεί σε νέες κλάσεις πολεμικών πλοίων που θα ναυπηγηθούν ταχύτερα, χωρίς όμως να ανακοινωθεί κάτι συγκεκριμένα.
Αξιωματούχοι του Ναυτικού των ΗΠΑ, ανέφεραν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη αναθεώρηση του τρόπου αναπτύξεως νέων συστημάτων. Για την κατηγορία κυρίων μονάδων κρούσεως επιφανείας μικροτέρων του αντιτορπιλικού, χρησιμοποιείται ο χαρακτηρισμός “μικρές μονάδες μάχης επιφανείας”.
Η εξέλιξη έχει ενδιαφέρον για την Ελλάδα, δεδομένης της εκδηλωμένης προθέσεως εμπλοκής του Πολεμικού Ναυτικού στην από κοινού με το Ναυτικό των ΗΠΑ σχεδίαση μιας διαμορφώσεως των φρεγατών της κλάσεως, βάσει ελληνικών αναγκών. Υποτίθεται, βάσει των επισήμων ανακοινώσεων, ότι από το σχέδιο που θα προέκυπτε, θα μπορούσαν να αποκτηθούν μέχρι επτά φρεγάτες για το Πολεμικό Ναυτικό.
Πρόσω CONSTELLATION – τσιμουδιά για την εθνική συμμετοχή στην Ευρωκορβέτα
Ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ είχε επισημάνει από νωρίς ότι επρόκειτο για φαραωνικού τύπου σχέδια και ότι επί της ουσίας, κανείς στο Πολεμικό Ναυτικό δεν πίστευε στο πρόγραμμα, ως προς την δυνατότητα προμήθειας τέτοιων φρεγατών. Το Πολεμικό Ναυτικό είχε ξεκινήσει με το Ναυτικό των ΗΠΑ την διερεύνηση συμμετοχής του στο πρόγραμμα, ένα πρώτο βήμα που θα καθόριζε τον οδικό χάρτη που επρόκειτο να ακολουθηθεί. Η διαδικασία αυτή, διετούς διαρκείας, θα είχε κόστος περίπου 2,5 εκατ. € όπως είχε γίνει γνωστό κατά την έγκρισή του από την Βουλή στις 27 Ιουνίου 2024.
Ενώ είναι φυσιολογικό, το σημείο κριτικής στο οποίο επικεντρώνεται κανείς, να είναι εάν χάνονται ή όχι τα χρήματα που αφιερώνονται σε αυτούς τους σκοπούς, κατά την γνώμη μας, είμαστε της απόψεως ότι το ζήτημα είναι ευρύτερο και τίθενται άλλα, πιο καίρια ερωτήματα.
Το ναυάγιο της συμμετοχής στο πρόγραμμα CONSTELLATION, είναι το δεύτερο μέσα σε έναν χρόνο, σε ανάλογο πρόγραμμα, για την Ελλάδα! Τον Οκτώβριο του 2024, η Ελλάδα δεν υπέγραψε το μνημόνιο συνεργασίας (MoU) για την επομένη φάση του προγράμματος για τον Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη Ελικοπτέρων Νέας Γενιάς (NGRC). Το πρόγραμμα Ικανότητος Αεροσκάφους Στροφείου Επομένης Γενεάς (NGRC) είχε εκπονηθεί σε επίπεδο ΝΑΤΟ και η Ελλάδα συμμετείχε, υπογράφοντας το σχετικό MoU στις 16 Ιουνίου 2022. Μετά την αποχώρησή της, στις αρχές του 2025, η Ελλάδα εκλήθη να καταβάλει το ποσό των 4.462.500 € από την μέχρι τότε συμμετοχή της για το κόστος λειτουργίας του Γραφείου Προγράμματος NGRC και τυχόν απαιτουμένων συμβάσεων, μελετών κ.λπ.
Πέραν του συγκεκριμένου πραγματικού κόστους που καταβλήθηκε με μηδενικό πρακτικό όφελος για την χώρα, όπως είχαμε διευκρινίσει, η Ελλάδα παραμένει στο χρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF) ανάλογο πρόγραμμα Ευρωπαϊκών Τεχνολογιών Αεροσκάφους Στροφείου Νέας Γενιάς (ENGRT). Στο συγκεκριμένο, υπήρχε πιο συγκεκριμένο πλαίσιο συμμετοχής της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας, μέσω της ΕΑΒ, αναδεικνύοντας ακόμη περισσότερο το περιττό της εθνικής συμμετοχής και σε δεύτερο ανάλογο πρόγραμμα, με αδιευκρίνιστο εθνικό ρόλο.
Έπειτα λοιπόν από αυτές τις δυσάρεστες εμπειρίες των NGRC και CONSTELLATION, τίθεται το ζήτημα των διαδικασιών και των οργάνων σε θεσμικό πλαίσιο, που καθορίζουν την συμμετοχή της χώρας ώστε μέσα από αυτά, να έχει λόγο και ρόλο η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία. Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής προτάσεων και ποιο το βάθος των σχετικών μελετών; Ποιος πρέπει να λογοδοτήσει για τις δύο συγκεκριμένες αποτυχίες;
Σε επίπεδο διεθνών συνεργασιών, το φιάσκο με το πρόγραμμα CONSTELLATION, μπορεί να οδηγήσει στην διερεύνηση νέων δυνατοτήτων συνεργασίας με αμερικανικές εταιρείες, σε τομείς δραστηριότητος στους οποίους δεν υπάρχει ανάλογη πρόοδος από πλευράς ευρωπαϊκών οίκων. Έχουμε αναφέρει ήδη, ότι η πληθώρα προτάσεων από αμερικανικές εταιρείες για ανεπάνδρωτα μαχητικά σε ρόλο “συνοδών – παραστατών” για το πρόγραμμα CCA της Αεροπορίας των ΗΠΑ, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για συνεργασίες ώστε να προκύψει ένα εθνικό πλαίσιο καλύψεως των επιχειρησιακών αναγκών της Πολεμικής Αεροπορίας. Είναι μία από τις περιπτώσεις, για να μην αναφέρουμε τον τομέα των πυραυλικών όπλων. Όλα αυτά, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μιας επανεκκινήσεως, σε πιο σοβαρό και βαθύ πλαίσιο, για μια νέα συμφωνία ελληνοαμερικανικής συνεργασίας σε επίπεδο αμυντικής βιομηχανίας.
