Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Όταν η Τουρκία είχε αρχίσει να παραλαμβάνει F-35, η Ελλάδα ενδιαφερόταν να αναβαθμίσει τα F-16. Το πρόγραμμα παρουσιαζόταν από την αμερικανική πλευρά ως “stepping stone”, δηλαδή περίπου ως προαπαιτούμενο, για να περάσει η Πολεμική Αεροπορία στο F-35… Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ που διατηρούσε τις αμυντικές δαπάνες σε υποτυπώδη επίπεδα “ρισκάροντας”, τεμάχισε το πρόγραμμα, επιλέγοντας την φθηνότερη λύση που άφηνε τα αεροπλάνα των παλαιοτέρων Block στην μοίρα τους και εκσυγχρόνιζε τα ολοκαίνουργια Block 52M…
Σήμερα, η χώρα έχει αγοράσει εσπευσμένα 24 Rafale, έχει αναθέσει σύμβαση για 20+20 F-35 και η Πολεμική Αεροπορία εξακολουθεί να παλεύει για την αναβάθμιση των 38 F-16 Block 50. Αρχικώς ενδιαφερόταν για περιορισμένη αναβάθμιση, χωρίς ραντάρ τεχνολογίας AESA, αλλά όσο εξελισσόταν το πρόγραμμα F-16V και κατέστη αντιληπτό ότι επρόκειτο για ανορθολογική προσέγγιση, αποφασίσθηκε να αναβαθμιστούν και αυτά στο ανώτερο μοντέλο. Ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ είχε “προειδοποιήσει” εγκαίρως σε ανύποπτο χρόνο αλλά φυσικά δεν ήταν δυνατόν να έχει προβλέψει ότι τα δεδομένα κόστους είχαν μεταβληθεί δραστικώς.
Γιατί είναι λάθος ο περιορισμένος εκσυγχρονισμός των F-16 Block 50
Πράγματι, όταν άρχισαν οι επίσημες διαπραγματεύσεις, κατέστη αντιληπτό ότι το κόστος δεν είχε καμμία σχέση με τις παλαιότερες εκτιμήσεις. Οι αρμόδιοι προσπαθούσαν να αποκρύψουν τα “κακά νέα” και συνέχισαν να καλλιεργούν θετικό αφήγημα αλλά όπως αποκάλυψε ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ τον Μάρτιο, η πραγματικότητα ήταν ότι το κόστος παρέμενε απαγορευτικό. Όσες προσπάθειες έχουν γίνει έκτοτε, στηρίζονται σε αλχημείες και ακροβατισμούς, με σκοπό την συμπίεση του κόστους αλλά όλα δείχνουν ότι παραμονεύει ένα φιάσκο ανάλογο των χειρισμών που έγιναν το 2019 στο πρόγραμμα F-16V.
Οι εξελίξεις δείχνουν ότι η περίπτωση αναλήψεως της υλοποιήσεως του έργου από την Πολεμική Αεροπορία στην 111 Πτέρυγα Μάχης, είναι αδύνατη και απομένει η λύση της ΕΑΒ. Τοιουτοτρόπως, τα F-16 Block 50, ακόμη και σε “κουτσουρεμένη” μορφή Block 70, δεν μπορούν να παραδοθούν νωρίτερα και πρέπει να ακολουθήσουν μετά την ολοκλήρωση των παραδόσεων των 83 F-16, το 2028.
Απαγορευτικό παραμένει το κόστος εκσυγχρονισμού των F-16 Block 50 σε V
Ιδεατώς, την τριετία 2028-2030 η Πολεμική Αεροπορία θα παραλαμβάνει τα 38 αεροπλάνα αναβαθμισμένα. Ουδείς όμως μπορεί να βεβαιώσει ότι θα έχει επιλυθεί και το ζήτημα του ηλεκτρονικού συστήματος αυτοπροστασίας για τα F-16V, που επίσης επιδιώχθηκε να αποκρυφθεί από την πρώτη στιγμή. Δηλαδή, στο όποιο κόστος αναβαθμίσεως των 38 F-16 Block 50, πρέπει να προστεθούν και οι “ουρές” από επιπλέον δαπάνες για το σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου κ.λπ.
Το ερώτημα που έχει θέσει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, είναι εάν υπ’ αυτές τις συνθήκες και δεδομένα, συμφέρει περισσότερο κι από πλευράς ορθολογισμού, η μεγάλη επένδυση στα F-16 Block 50 ή η στροφή στην προμήθεια επιπλέον F-35;
Η απάντηση στο ερώτημα, διευκολύνεται υπό το φως των προσφάτων επιχειρήσεων του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, μεταξύ 13-25 Ιουνίου.
Το F-35, υπήρξε ο πρωταγωνιστής για άλλη μια φορά. Ήταν αυτό που είχε πετύχει καθοριστικά πλήγματα στην ιρανική αεράμυνα τον Οκτώβριο του 2024, εναντίον των ικανότερων συστημάτων της. Και τώρα, το κυρίαρχο πλεονέκτημα της χαμηλής παρατηρησιμότητος (stealth) αξιοποιήθηκε στον μέγιστο βαθμό, όπως και το δεύτερο μεγάλο πλεονέκτημα του F-35, αυτό της μεγάλης αυτονομίας, στο οποίο είχε αναφερθεί ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ σε ανύποπτο χρόνο και δεν έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της δημόσιας συζητήσεως, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Οι Ισραηλινοί ιπτάμενοι του F-35 δε, επιχειρούσαν με αξεπέραστο βαθμό επιγνώσεως καταστάσεως (situation awareness) χάρη στα μοναδικά χαρακτηριστικά των ηλεκτρονικών του συστημάτων.
Τακτική αυτονομία και ακτίνα δράσης του Rafale πέρα από τα air show
Επιχειρησιακώς, τo F-35 δεν είναι συγκρίσιμο με το F-16V. Το βεβαιώνουν όλοι οι επιχειρησιακοί χρήστες των δύο τύπων. Για μία αεροπορία δε, όπως η Πολεμική Αεροπορία, την οποία υποτίθεται ότι από την δεκαετία του 1960 απασχολεί και η ικανότητα επιχειρήσεων στην Κύπρο, το F-35 επιλύει κατά τον καλύτερο τρόπο το πρόβλημα. Σε έντονα αμφισβητούμενα αεροπορικά περιβάλλοντα, το F-35 επιχειρεί με ασυγκρίτως αυξημένες πιθανότητες επιτεύξεως τακτικού πλεονεκτήματος, αιφνιδιασμού, επιβιώσεως και επιτυχίας αποστολής. Τα F-16 Block 50, ακόμη και αν αναβαθμιστούν σε Block 70, δεν θα έχουν την αυξημένη αυτονομία που εξασφαλίζουν οι σύμμορφες δεξαμενές CFT και οι εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου των 600 γαλονιών, που φέρουν τα νεώτερα Block και αναβαθμίζονται σε F-16V. Επομένως, η υστέρηση των F-16 Block 50 σε επιδόσεις αποστολής μεγάλων αποστάσεων, είναι ακόμη πιο υποδεέστερες έναντι του F-35.
Οι τελευταίες αεροπορικές επιχειρήσεις του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, ανέδειξαν επίσης για άλλη μία φορά την κρίσιμη σημασία της υποστηρίξεως από πλευράς εξειδικευμένων μέσων, όπως τα Αερομεταφερόμενα Συστήματα Εγκαίρου Προειδοποιήσεως & Ελέγχου (ΑΣΕΠΕ) και Ηλεκτρονικού Πολέμου. Στους τομείς αυτούς, η Πολεμική Αεροπορία έχει μείνει… μετεξεταστέα. Τα υπερπολύτιμα EMB-145H Erieye έχουν παρατηθεί στην τύχη τους κυριολεκτικώς και ούτε έχει υπογραφεί η σύμβαση FOS που ετοιμάζεται επί σειρά ετών.
Πάμε για “θόλους” αλλά επί 4 χρόνια “παλεύουμε” για υπογραφή FOS στα ΑΣΕΠΕ
Οι αρμόδιοι πρέπει να ρίξουν μάλλον μια δεύτερη ματιά στις προτεραιότητες που έθεσαν στον ΜΠΑΕ 2025-2036. Η Πολεμική Αεροπορία θα πρέπει να αντιληφθεί ότι αντί των F-16 Block 50, η κυβέρνηση αποφάσισε και “της ψώνισε” 24 Rafale F3R κόστους 3,5 δισ. € ενώ άνοιξε και τον δρόμο για 20+20 F-35. Το να συνεχίσει να επενδύει δυσανάλογα στην “παλιά γενιά” των F-16 Block 50 (επιδεινώνοντας την εκκρεμότητα στο ηλεκτρονικό σύστημα αυτοπροστασίας) είναι ανορθολογικό όταν υποτίθεται ότι παρακολουθεί τα διεθνή δρώμενα, το σταθερό ενδιαφέρον του εχθρού για F-35 και πρέπει να την απασχολούν οι τεχνολογίες stealth, όπλα επομένης γενεάς, οι συνεργατικές επιχειρήσεις με ανεπάνδρωτα αεροσκάφη μάχης και οι δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις απολύτου βαθμού, συνεπικουρούμενες από αεροπορικά μέσα ισχυρής υποστηρίξεως Ηλεκτρονικού Πολέμου.
Αν κρίνεται θεμιτή η διατήρηση ισχυρότερου στόλου F-16, θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα παραχωρήσεως από τις ΗΠΑ παλαιών F-16 (ακόμη και Block 30 της Αεροπορικής Εθνοφρουράς) που έχουν αναβαθμιστεί με ραντάρ AN/APG-83. Ήδη η Αεροπορία των ΗΠΑ εισηγείται την απόσυρση 62 F-16 το 2026 και άλλων, τα επόμενα έτη. Στον επόμενο γύρο Στρατηγικού Διαλόγου μεταξύ Ελλάδος και ΗΠΑ, είναι ρεαλιστικό να τεθεί ως θέμα αιχμής το πλαίσιο ενός συνολικού πακέτου παραχωρήσεως αναβαθμισμένων F-16 και επιπλέον F-35. Ιδίως από την στιγμή που το λεγόμενο “πακέτο Μπλίνκεν”, δεν απέφερε τα αναμενόμενα.
Εκσυγχρονισμός F-16 Block 50 ή καλύτερα περισσότερα F-35 τώρα;
