Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Μπορεί η επικαιρότητα να είναι εστιασμένη το τελευταίο διάστημα στην πρόοδο του προγράμματος προμήθειας των Rafale και την επικείμενη ανάθεση συμβάσεως για προμήθεια 6 επιπλέον μαχητικών του τύπου, όμως όλα δείχνουν ότι υπάρχουν διεργασίες για την προμήθεια αμερικανικών F-35. Το ενδιαφέρον μάλιστα, είναι ότι μια πιθανή σύμβαση προμήθειας, συνδέεται με εξελίξεις στην ΕΑΒ, για την οποία η κυβέρνηση αναζητεί στρατηγικό επενδυτή.
Η Ελλάδα έχει εκφράσει επισήμως ενδιαφέρον για προμήθεια του F-35 από το 2017 με την αποστολή Αιτήματος Τιμής & Διαθεσιμότητος, η προμήθεια υπήρχε στην ατζέντα των θεμάτων που συζήτησε ο Έλληνας πρωθυπουργός με τον Αμερικανό πρόεδρο κατά την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο του 2020 ενώ στις 6 Νοεμβρίου 2020 η ΓΔΑΕΕ απέστειλε επιστολή σε αμερικανικές υπηρεσίες αναφερόμενη σε δυνητική προμήθεια 18-24 αεροσκαφών. Το ενδιαφέρον ήταν ότι η συγκεκριμένη επιστολή άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο ακόμη και για μεταχειρισμένα F-35, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμα, ενώ έδινε μία αίσθηση επείγοντος, καθώς ζητούσε έναν αριθμό αεροσκαφών να παραδοθούν το 2021!
Επείγουσα προμήθεια μιας Μοίρας F-35 με ταχεία παράδοση αρχικού αριθμού ζητάει η Ελλάδα
Το αίτημα δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί, μεταξύ άλλων λόγω και των σχετικών νομοθετικών διαδικασιών που απαιτούντο. Όμως η προοπτική περί μεταχειρισμένων αεροσκαφών επανήλθε στο προσκήνιο, με την κατάθεση στις 9 Ιουνίου από τους γερουσιαστές Ρόμπερτ Μενέντεζ και Μάρκο Ρούμπιο σχεδίου νόμου με τίτλο “Νόμος Αμύνης και Διακοινοβουλευτικής Εταιρικής Σχέσεως ΗΠΑ – Ελλάδος 2021″ που όπως περιγράφεται, αποβλέπει μεταξύ άλλων στην «προώθηση της αμυντικής συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδος». Σε αποτύπωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν σύμφωνα με το πνεύμα του νόμου, αναφέρεται: «οι ΗΠΑ πρέπει να υποστηρίξουν την πώληση στην Ελλάδα μαχητικών F-35 που παρήχθησαν αλλά δεν παραδόθηκαν ποτέ στην Τουρκία ως αποτέλεσμα της αποβολής της Τουρκίας από το πρόγραμμα λόγω της προμήθειας του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400».
Οι εξελίξεις αυτές ήλθαν σε μία περίοδο κατά την οποία έχει προχωρήσει από ελληνικής πλευράς η διαδικασία καθορισμού του συνολικού πακέτου προμήθειας των F-35, απαραίτητη προϋπόθεση για την αποστολή της λεγομένης “LOR for LOA” προς τις αμερικανικές υπηρεσίες. Η εξέλιξη, θεωρείται ότι μπορεί να ταυτισθεί με την νέα επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον το φθινόπωρο, μετά και την ανανέωση της MDCA στις 14 Οκτωβρίου.
Βασικό στοιχείο του πακέτου, είναι ο προσδιορισμός του αριθμού των προς προμήθεια αεροσκαφών. Στις 12 Ιανουαρίου 2021 ο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλος είχε πει στην Βουλή ότι με βάση της απαιτήσεις της ισχύουσας (2015-2027) αλλά και της υπό έγκριση (τότε) Δομής Δυνάμεων (2020-2034) «προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι θα πρέπει να αποκτηθούν 40 σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη για την Πολεμική Αεροπορία μέχρι το 2025».
Προ μερικών ημερών όμως, στις 7 Οκτωβρίου, από του Βήματος της Βουλής πάλι, είπε: «Σύμφωνα με τη νέα Δομή Δυνάμεων 2020-2025 την οποία συζητήσαμε στο τέλος του περασμένου έτους, κατά τις εισηγήσεις των Γενικών Επιτελείων και σύμφωνα με το Εθνικό Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικών Εξοπλισμών της τρέχουσας περιόδου, όσον αφορά στο οικονομικό κομμάτι και αυτό του οικονομικού σχεδιασμού, η απαίτηση των Επιτελείων για να καλύπτονται επαρκώς οι Αμυντικές ανάγκες της χώρας είναι για 48 αεροσκάφη νέας γενιάς».
Προσέχοντας τις δύο δηλώσεις, διαπιστώνουμε ότι ο ΥΕΘΑ υποστηρίζει ότι 48 μαχητικά προσδιορίσθηκαν στα τέλη του 2020 αλλά τον Ιανουάριο του 2021, είχε μιλήσει για… 40. Καθίσταται σαφές ότι έχει επέλθει αναθεώρηση του συνολικού αριθμού μαχητικών που σκοπεύει να προμηθευτεί η παρούσα κυβέρνηση.
Τι μπορούμε να περιμένουμε, εκτός της Πολεμικής Αεροπορίας, από την προμήθεια 24 F-35;
Η εξαγγελία της πρόσθετης προμήθειας 6 Rafale οδηγεί στην διαμόρφωση Μοίρας δυνάμεως 24 αεροσκαφών, επομένως η αναφορά του ΥΕΘΑ σε 48 πλέον νέα μαχητικά, οδηγεί στην υπόθεση ότι τα υπόλοιπα 24 θα είναι F-35. Η Πολεμική Αεροπορία λοιπόν σχεδιάζεται να αποκτήσει σε πρώτη φάση από μία ενισχυμένη Μοίρα κάθε τύπου. Προφανώς το θέμα της τελικής μεταβιβάσεως στην Ελλάδα των αεροσκαφών που έχουν κατασκευασθεί ήδη και προορίζοντο για την Τουρκία, ωριμάζει, εάν ληφθεί υπ’ όψιν η σχετική αναφορά στο ανωτέρω σχέδιο νόμου των γερουσιαστών Μενέντεζ και Ρούμπιο. Κατ’ αυτό τον τρόπο, πιθανός συνδυασμός μεταχειρισμένων (κατ’ όνομα μόνο) με αεροσκάφη νέας κατασκευής, θα επιτρέψει την επιτάχυνση της εισόδου σε ελληνική υπηρεσία του τύπου με μία Μοίρα F-35 μειωμένης δυνάμεως, η οποία θα συμπληρωθεί σε βάθος χρόνου από τα αεροσκάφη νέας κατασκευής.
F-35 και ΕΑΒ
Το ενδιαφέρον όμως με μία προμήθεια F-35, είναι η διάσταση της συνδέσεώς της με επένδυση της κατασκευάστριας Lockheed Martin στην ΕΑΒ. Η εταιρεία είναι ήδη ο σημαντικότερος ξένος πελάτης, με την ανάθεση έργων για την παγκόσμια παραγωγή μαχητικών F-16 και C-130, που διατηρούν “ζωντανή” της ΕΑΒ. Τυχόν μεταβίβαση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών, καθώς η κυβέρνηση δεν επιδιώκει πλήρη ιδιωτικοποίηση, θα επέτρεπε ακόμη και την μεταφορά κατασκευαστικού έργου για το πρόγραμμα F-35 στην Ελλάδα, από αυτό που προοριζόταν για τουρκικές εταιρείες.
Όπως ανέλυσαν ενώπιον της Επιτροπής Δημοσίων Επιχειρήσεων, Τραπεζών και Οργανισμών Κοινής Ωφελείας της Βουλής ο υπουργός Οικονομικών Χ. Σταϊκούρας και ο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλος τον περασμένο Νοέμβριο, η πολιτική για την ΕΑΒ προτάσσει την διατήρηση του δημοσίου χαρακτήρα της αλλά αναζητεί και στρατηγικό επενδυτή. Ο τελευταίος, θα ενισχύσει τη ρευστότητά της ώστε να εξομαλυνθεί η εκτέλεση των υφισταμένων συμβάσεων ύψους 580 εκατ. ευρώ, να επεκταθεί σε νέες συμπαραγωγές αλλά και να επιδοθεί σε Έρευνα & Ανάπτυξη για παρουσίαση νέων προϊόντων.
Η κατάσταση περιπλέκεται, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ, πέρα από την Lockheed Martin, ενδιαφέρον για την ΕΑΒ έχει εκφρασθεί και από την Γαλλία! Οι κινήσεις της Dassault είναι διακριτικές αλλά ενδιαφέρουσες, ενώ φαίνεται να προηγήθηκαν και πιθανώς να είναι αυτή μία από τις αιτίες για την “αφύπνιση” της Lockheed Martin ως προς την ΕΑΒ. Ενδιαφέρουσα οπωσδήποτε η περίπτωση για την κυβέρνηση.
Μερίδιο για την EAB από το F-35 ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει πρωτίστως η Αθήνα
