Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 11 Ιουνίου, κατά την ψήφιση της προτάσεως για τον αμυντικό προϋπολογισμό του Οικονομικού Έτους 2021, η αμερικανική Επιτροπή Ενόπλων Δυνάμεων Γερουσίας εξουσιοδότησε την Αεροπορία των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσει, τροποποιήσει και να εκμεταλλευθεί επιχειρησιακώς τα 6 F-35 που είχαν αγορασθεί από την Τουρκία. Στην Ελλάδα, η εξέλιξη εξελήφθη ως επιβεβαίωση της αποβολής της Τουρκίας από το Πρόγραμμα F-35.
Πρόκειται για 2 αεροσκάφη που ανήκουν στην παρτίδα Αρχικής Παραγωγής Χαμηλού Ρυθμού 10 (LRIP 10) και 4 αεροσκάφη της LRIP 11. Εξ αυτών, όπως είχε αναλυθεί στο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ALMANAC 2017-2018, τα 4 πρώτα επρόκειτο να παραμείνουν στην Αριζόνα των ΗΠΑ για την συνέχιση της εκπαιδεύσεως Τούρκων ιπταμένων και τεχνικών ενώ τα 5ο και 6ο κατά σειρά αεροσκάφη, ήταν προγραμματισμένο να πετάξουν στην Τουρκία στις 30 Νοεμβρίου 2019. Μέχρι το τέλος του 2019, η Τουρκική Αεροπορία σχεδιαζόταν να έχει παραλάβει άλλα 2 F-35A εντασσόμενα στην 172 Μοίρα, η οποία με την παραλαβή 8 επιπλέον αεροσκαφών της LRIP 12, το τελευταίο τρίμηνο του 2020 (δηλαδή με δύναμη 12 αεροσκαφών) επρόκειτο να κηρύξει Αρχική Επιχειρησιακή Ετοιμότητα (ICO).
Η απόφαση για αξιοποίηση των 6 αρχικών F-35 από την Αεροπορία των ΗΠΑ, μπορεί να επιβεβαιώνει ότι η Τουρκία δεν παραλαμβάνει αεροσκάφη, αυτό όμως σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η χώρα έχει αποβληθεί πλήρως από το Πρόγραμμα F-35. Στην πραγματικότητα, παρά τα όσα έχουν αναφερθεί επισήμως, οι οκτώ τουρκικές αμυντικές εταιρείες που συμμετέχουν με αξιόλογο μερίδιο στην κατασκευή του F-35, εξακολουθούν να παράγουν κανονικά τις ποσότητες μερών του αεροσκάφους που τους έχουν ζητηθεί μέχρι σήμερα.
Η αποχώρηση της Τουρκίας από καθεστώς βιομηχανικού εταίρου, θα έχει ασφαλώς κάποια επίδραση στην ομαλή εξέλιξη του προγράμματος από πλευράς παραγωγής και κόστους. Ωστόσο, από αμερικανικής πλευράς η προοπτική δεν θεωρείται “καταστροφική”. Η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη αλλά ασφαλώς δεν είναι απλή.
Σε επίπεδο της βιομηχανικής παραγωγής, αυτό που έγινε γνωστό είναι ότι η υφυπουργός Αμύνης αρμόδια για Προμήθειες και Συντήρηση Έλεν Λορντ, από πέρυσι έχει δώσει εντολή μετά τον Μάρτιο του 2020 να παύσουν οι αναθέσεις παραγγελιών σε Τούρκους προμηθευτές. Η Τουρκία βεβαίως, τηρεί άψογη στάση εκτελώντας κανονικά τις παραγγελίες, για να δείξει ότι παραμένει αφοσιωμένη στο πρόγραμμα και στις δεσμεύσεις της έναντι των εταίρων. Στις δε 7 Μαΐου, ο επικεφαλής της τουρκικής Προεδρίας Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) Ισμαήλ Ντεμίρ δήλωσε: «Υπήρχε μια εντύπωση στις ΗΠΑ ότι τίποτα δεν θα αγοραζόταν από την Τουρκία για το F-35 μετά τον Μάρτιο του 2020 αλλά αυτό πλέον δεν ισχύει». Ως αιτία παρουσίασε τις επιπτώσεις από την πανδημία του COVD-19 σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς όμως να επεκταθεί άλλο. Ο Ντεμίρ σημείωσε ότι οι τουρκικές εταιρείες που συμμετέχουν στην παραγωγή του F-35 συνεχίζουν την παραγωγή, τις παραδόσεις και εξακολουθούν να λαμβάνουν συμβάσεις για κατασκευή μερών του αεροσκάφους.
Ωστόσο η πραγματικότητα δεν είναι απολύτως έτσι και ο Ντεμίρ μάλλον απέβλεπε στην δημιουργία θετικών εντυπώσεων. Και αυτό διότι μέχρι σήμερα, οι παραγγελίες που έχουν ανατεθεί στις τουρκικές εταιρείες προμηθευτές, αφορούν την παραγωγή μερών του F-35 μέχρι το τέλος της παραγωγής της LRIP 14, που τοποθετείται το 2022. Όταν ο Ντεμίρ αναφερόταν σε συνέχιση αναλήψεως συμβάσεων, πιθανώς υπονοούσε την ενεργοποίηση φάσεων ήδη υπογεγραμμένων συμβάσεων.
Συνοψίζοντας, όντως η αμερικανική κυβέρνηση έχει εξαιρέσει την Τουρκία από το πρόγραμμα παραδόσεων μαχητικών F-35 αλλά δεν την έχει αποβάλει από το καθεστώς βιομηχανικού εταίρου. Τουλάχιστον μέχρι το 2022 η Τουρκία θα συμμετέχει στην παραγωγή, διάστημα στο οποίο ανά πάσα στιγμή μπορεί να αναθεωρηθεί από την Ουάσιγκτον η απόφαση που αφορά και τις παραδόσεις των 100 αεροσκαφών στην Τουρκική Αεροπορία. Εξάλλου, η κυβέρνηση Τραμπ έχει αποφύγει σταθερά την επιβολή στην Τουρκία κυρώσεων βάσει της νομοθεσίας CAATSA. Υπάρχει ακόμη χρόνος για μία συμφωνία που θα επαναφέρει πλήρως την Τουρκία στο πρόγραμμα F-35, κατόπιν ενός συμβιβασμού σε υψηλό πολιτικό επίπεδο.
Τι μπορούμε να περιμένουμε, εκτός της Πολεμικής Αεροπορίας, από την προμήθεια 24 F-35;
