Με Ρωσική τεχνολογία του BUK-M3 αναπτύσσει η Τουρκία το αντιαεροπορικό σύστημα SİPER;

Από Σάββας Δ. Βλάσσης

Στις 5 Νοεμβρίου, έγινε γνωστή η πρώτη ελεγχόμενη δοκιμαστική βολή του τουρκικού Εθνικού Αντιαεροπορικού Πυραυλικού Συστήματος Μακρού Βεληνεκούς SİPER (γνωστό και ως HİSAR-U) στο πεδίο βολής Σινώπης. Όπως αναφέρθηκε, η Αίτηση Προτάσεων (RFP) εκδόθηκε από την Προεδρία Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) το 2016 και στις 15 Ιανουαρίου 2018 ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε την υπογραφή συμβάσεως με την κοινοπραξία μεταξύ Aselsan, Roketsan, TÜBİTAK Sage και SSB. 

Υπενθυμίζεται ότι στις 14 Ιουλίου 2017 η τουρκική Aselsan είχε υπογράψει σύμβαση με την γαλλοϊταλική κοινοπραξία Eurosam για την συνανάπτυξη ενός αντιαεροπορικού βλήματος μεγάλου βεληνεκούς, εξέλιξη του Aster 30 Block 1NT. Ακολούθησε στις 8 Νοεμβρίου 2017 υπογραφή Επιστολής Προθέσεως (LOI) μεταξύ των υπουργών Αμύνης Γαλλίας, Ιταλίας και Τουρκίας, στις 5 Ιανουαρίου 2018 ανατέθηκε σύμβαση μελέτης προσδιορισμού προγράμματος συναναπτύξεως συστήματος μακρού βεληνεκούς μεταξύ των Eurosam, Aselsan και Roketsan αλλά μετά την απόφαση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις 14 Οκτωβρίου 2019, για την λήψη μέτρων περιορισμού των εξαγωγών όπλων προς την Τουρκία, λόγω της τρίτης επεμβάσεώς της τότε στην Συρία, ο πρόεδρος Μακρόν “πάγωσε” την σύμβαση. Η προσπάθεια με την Eurosam, ήταν η λύση που επιλέχθηκε μετά την RFP του προηγουμένου έτους και την ακύρωση της σχετικής συμβάσεως που είχε υπογραφεί με την Κίνα το 2013, όχι μόνο για την προμήθεια του συστήματος FD-2000 αλλά και την συνανάπτυξη με κινεζική τεχνολογία τουρκικού εγχωρίου συστήματος μακρού βεληνεκούς.

Μετά το άκυρο με την Κίνα, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να συζητήσουν αντίστοιχη συνεργασία συναναπτύξεως. Ακολούθησε ο διπλός τουρκικός ελιγμός με την Eurosam και η υπογραφή συμβάσεως τον Σεπτέμβριο του 2017 για την άμεση προμήθεια ενός συστήματος S-400 από την Ρωσία. Η τελευταία υλοποιήθηκε καθαρά για πολιτικούς λόγους αλλά με εξαρχής ξεκάθαρη άρνηση της Μόσχας να συζητήσει συμπαραγωγή ή και την μεταφορά τεχνολογίας. Έκτοτε, η Τουρκία διαπραγματευόταν την προμήθεια και δευτέρου συστήματος S-400, μόνο όμως υπό τον όρο παραχωρήσεως τεχνολογίας και τεχνογνωσίας. 

Υπάρχει ένα ενδιαφέρον στοιχείο στα ανωτέρω: ενώ από 14 Οκτωβρίου 2019 ο πρόεδρος Μακρόν ακυρώνει την συμφωνία, μεσολαβεί χρονικό διάστημα μόλις 2 ετών μέχρι η Τουρκία να πραγματοποιήσει την πρώτη δοκιμαστική ελεγχόμενη βολή του SİPER.

Είναι σαφές ότι δίχως ξένη βοήθεια, αυτό θα ήταν αδύνατο και η ευρωπαϊκή Eurosam πρέπει να αποκλεισθεί. Τότε, ποιος βοήθησε την Τουρκία να προχωρήσει ανέτως με το SİPER;

Πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο ότι αμέσως μετά την άρνηση Μακρόν, η Τουρκία αναζήτησε και βρήκε άλλον εταίρο για το συγκεκριμένο αναπτυξιακό της πρόγραμμα. Εταίρο πρόθυμο να συνάψει συμφωνία παραχωρήσεως τόσο της απαραίτητης τεχνολογίας αλλά και με ταχύτατο ρυθμό. Ο εταίρος αυτός, ασφαλώς θα πρέπει να ήταν κάποιος ανεπηρέαστος και αδιάφορος για αντιδράσεις των ΗΠΑ, συνεπώς το φάσμα πιθανοτήτων περιορίζεται διά της λογικής στην Κίνα ή την… Ρωσία. 

Όμως η Μόσχα όπως είδαμε, είχε αντιρρήσεις να παραχωρήσει τεχνολογία για το S-400. Τί μπορεί να προέκυψε; Τα δεδομένα που έχουμε διαθέσιμα ώστε να προβούμε σε εκτίμηση, είναι τα ακόλουθα.

1. Στις φωτογραφίες από την δοκιμαστική βολή, είναι εμφανής η προσπάθεια στο σχετικό βίντεο και τις φωτογραφίες, να μην είναι διακριτή η πλατφόρμα εκτοξεύσεως. Είναι σαφές όμως ότι δεν πρόκειται για κάθετη εκτόξευση αλλά υπό γωνία. 
2. Από το φωτογραφικό υλικό, διαπιστώνεται ότι το βλήμα που παρουσιάζεται, μοιάζει σε κορμό, ουραία και τραπεζοειδή πτερύγια με το 9Μ317 του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος BUK. H κύρια διαφορά εντοπίζεται στο booster που φέρει το τουρκικό βλήμα, επομένως μπορούμε να υποθέσουμε ότι πρόκειται για βελτιωμένη έκδοση, αυξημένου βεληνεκούς. Το 9Μ317 δεν είναι καθέτου εκτοξεύσεως αλλά ο εκτοξευτής λαμβάνει κλίση.
3. Κατά την βολή, είναι εμφανής η ενεργοποίηση πυραυλοκινητήρα δύο σταδίων, πρώτα εκτοξεύσεως κι εν συνεχεία διατηρήσεως πτήσεως, με μικρότερο ίχνος καπνού. Το βλήμα 9Μ317 διαθέτει τέτοιον ακριβώς πυραυλοκινητήρα στερεού καυσίμου.
4. Tουρκικά μέσα, απέδιδαν στο βλήμα ταξινόμηση SİPER Block I, με επιδόσεις βεληνεκούς 70+ χλμ. και υψόμετρο εμπλοκής μέχρι 20.000 μέτρα. Ρωσικές πηγές, περιγράφουν την νέα έκδοση BUM-M3 με βελτιωμένο βλήμα 9M317M, μικρότερης διαμέτρου, βεληνεκούς 70 χλμ. και υψομέτρου εμπλοκής 35.000 μέτρων, που παρουσιάσθηκε δημοσίως το 2016. Το αυξημένο βεληνεκές, μπορεί να αποδοθεί ευθέως στην προσθήκη επιταχυντή – booster. Καθώς τυπικώς πρόκειται για σύστημα μέσου βεληνεκούς, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η Μόσχα συγκατέθεσε στην παραχώρηση τεχνολογίας στην Τουρκία για ανάπτυξη συστήματος αυτής της κατηγορίας, διατηρώντας την επιφύλαξή της για σύστημα μακρού βεληνεκούς. Εξάλλου, ο επικεφαλής της SSB Ισμαήλ Ντεμίρ, είχε δηλώσει παλαιότερα ότι πρώτα επρόκειτο να αναπτυχθεί ένα σύστημα βεληνεκούς μέχρι 100 χλμ. και υψομέτρου άνω των 20.000 μέτρων κι εν συνεχεία θα αναπτυχθεί το καθ’ αυτό σύστημα SİPER.

Συνοψίζοντας, η Τουρκία, μεταξύ τελών 2019 – 2020 φαίνεται ότι ήλθε σε συμφωνία με την Μόσχα για την συνανάπτυξη του πυραυλικού αντιαεροπορικού συστήματος SİPER. Η ανατροπή του προηγουμένου σχεδιασμού, οδήγησε στην φυσιολογική ματαίωση της εισόδου σε υπηρεσία μεταξύ 2021-22 και την μετάθεση του στόχου για το 2023. Η συνεργασία με την Μόσχα, αφορά σε πρώτη φάση τεχνολογία του συστήματος μέσου βεληνεκούς BUK-M3, χωρίς να αποκαλύπτεται προς το παρόν στην Τουρκία η πιο εξεζητημένη τεχνολογία μεγαλύτερων βλημάτων καθέτου εκτοξεύσεως των συστημάτων S-400 και S-500.

Τουρκικές πηγές αναφέρουν μελλοντική εξέλιξη του SİPER Block II βεληνεκούς 100+ χλμ. και του SİPER Block III βεληνεκούς 150+ χλμ., εξελίξεις οι οποίες πιθανώς θα εξαρτηθούν από την πορεία εμβαθύνσεως και ωριμάνσεως της ρωσοτουρκικής στρατηγικής σχέσεως. Υπ’ όψιν ότι από την εξέλιξη του προγράμματος, εξαρτάται και το κύριο οπλικό σύστημα που θα φέρουν τα μελλοντικά αντιτορπιλικά τύπου TF-2000 του Τουρκικού Ναυτικού. Προφανώς επιθυμητό στην περίπτωση, είναι ένα σύστημα με βλήματα καθέτου εκτοξεύσεως.

Οι ταχείες εξελίξεις στο πρόγραμμα SİPER, αποκαλύπτουν την τελεία περιφρόνηση της Τουρκίας στις κυρώσεις τύπου CAATSA από πλευράς ΗΠΑ και την αποφασιστικότητα συνεχίσεως της πολιτικής εξασφαλίσεως αυτονομίας στην αμυντική βιομηχανία με κάθε προσφερόμενο εταίρο. Είναι ενδιαφέρον να διαπιστωθεί η στάση της Ουάσιγκτον, από τούδε και στο εξής, ιδίως από την στιγμή που γερουσιαστές όπως ο Μπομπ Μενέντεζ έχουν απειλήσει την Τουρκία με νέες κυρώσεις στην περίπτωση νέας προμήθειας όπλων από την Ρωσία.

Το Αιγυπτιακό EJun 30 SW, το Akinci και η σχέση με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα