Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ίσως είναι πολύ νωρίς, αλλά και “άδικο”, να προβεί κανείς σε έναν “απολογισμό” για το πρώτο δίμηνο του νέου ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλου και την πολιτική της νέας κυβερνήσεως στην Εθνική Άμυνα. Εν τούτοις, είναι αλήθεια ότι μια νέα διακυβέρνηση που έχει επεξεργαστεί και σχεδιάσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, το θέτει άμεσα σε εφαρμογή και δίνει το στίγμα της σε κάθε πεδίο. Αυτό, δεν φαίνεται να ισχύει για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στον χώρο της Εθνικής Άμυνας, όπου καμμία σημαντική πρωτοβουλία δεν έχει εξαγγελθεί, ούτε παρουσιάζεται κάποιος “οργασμός” δραστηριότητος, όπως συμβαίνει σε άλλα υπουργεία, όπου όντως έχει καταστεί εμφανής η διαφορά σε σχέση με την προηγουμένη κυβέρνηση.
Είχαμε πει από την πρώτη στιγμή ότι η επιλογή του Ν. Παναγιωτόπουλου, δημιουργούσε χαμηλές προσδοκίες, διότι η ερμηνεία στην επιλογή του είναι ότι κανένα από τα σημαίνοντα πρόσωπα της ΝΔ δεν “ενδιαφερόταν” για το ΥΠΕΘΑ ενώ από την άλλη, η τοποθέτηση σε αυτό ενός “δευτεροκλασάτου” στελέχους, σημαίνει αυτομάτως μειωμένη επιρροή έναντι του πρωθυπουργού, στοιχείο απαραίτητο ώστε να σταματήσει ο κατήφορος των αμυντικών προϋπολογισμών που οδηγεί σταθερά τις Ένοπλες Δυνάμεις και την αμυντική θωράκιση της χώρας στο περιθώριο.
Οι πρώτοι δύο μήνες έδειξαν ότι μπορεί οι στρατιωτικές μπάντες να σταμάτησαν να παιανίζουν τον ύμνο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, όμως το ΥΠΕΘΑ συνεχίζει στα χνάρια των προκατόχων, δηλαδή ακολουθεί τις ίδιες βασικές γραμμές πολιτικής. Αυτό άλλωστε είχε καταστεί αναμενόμενο, από την πρώτη τοποθέτηση του ΥΕΘΑ στην Βουλή κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβερνήσεως, στις 20 Ιουλίου, όταν μίλησε για το “ξίφος της Ελλάδος”. Ο νέος ΥΕΘΑ είχε μιλήσει για 5 βασικούς άξονες που υλοποιούν την “στρατηγική επιλογή του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης για ασφάλεια στη χώρα“.
1ος Άξονας: Τα ίδια που εφήρμοσαν και όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, με προτεραιότητα στην βελτίωση της υποστηρίξεως και αναβάθμιση των υπαρχόντων “βασικών οπλικών συστημάτων” και κατά δεύτερο λόγο στην προμήθεια νέων οπλικών συστημάτων. Επί της ουσίας, ο νέος ΥΕΘΑ δεν μπορεί παρά να ακολουθήσει τον “οδικό χάρτη” των εξοπλιστικών, που του άφησε ο προκάτοχός του, υπογράφοντας και δρομολογώντας συγκεκριμένα προγράμματα (τορπίλες υποβρυχίων, ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα, εκσυγχρονισμός φρεγατών ΜΕΚΟ 200). Η ικανότητα του Ν. Παναγιωτόπουλου σε αυτό τον άξονα είναι απολύτως πεπερασμένη και άμεσα εξαρτώμενη από τα διαθέσιμα κονδύλια για εξοπλιστικά προγράμματα, που τα τελευταία έτη έχουν σταθεροποιηθεί στην περιοχή των 500 εκατ. ευρώ και έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή προς επίτευξη των παραπάνω στόχων. Το αρνητικό είναι ότι ήδη ο Ν. Παναγιωτόπουλος έχει βρεθεί ενώπιον του ερωτήματος από τον πρωθυπουργό, του κατά πόσο μπορεί να προβεί σε νέες περικοπές των αμυντικών δαπανών, προκειμένου να εξυπηρετηθεί η συνολική οικονομική κυβερνητική πολιτική… Τι νέες περικοπές να κάνεις όμως, όταν το οικοδόμημα καταρρέει; Μπορεί να πείσει ο ΥΕΘΑ τον πρωθυπουργό; Η επιρροή του, θα φανεί σύντομα, στην ψήφιση του προϋπολογισμού για το 2020. Εάν η “ευχή” είναι να μην μειωθεί άλλο ο αμυντικός προϋπολογισμός, είναι σαφές ότι δεν μπορείς να τρέφεις μεγαλύτερες φιλοδοξίες για κάτι θεαματικότερο.
2ος Άξονας: Αναδιοργάνωση της Δομής των Ενόπλων Δυνάμεων. Και εδώ, δεν μπορεί παρά να προχωρήσει το σχέδιο που άφησε ο προκάτοχος σε εκκρεμότητα. Ήδη πάντως ο Ν. Παναγιωτόπουλος έδωσε το πρώτο δείγμα μικροπολιτικής και λαϊκιστικής αντιλήψεως περί “Δομής”, ακυρώνοντας την απόφαση Αποστολάκη για κατάργηση του Αεροπορικού Αποσπάσματος Καβάλας. Ο Καβαλιώτης υπουργός, δεν μπορούσε να μην αφουγκραστεί την “τοπική κοινωνία”… Αυτή, προφανώς ξέρει καλύτερα από το ΓΕΑ και το ΓΕΕΘΑ. Πρόκειται για μια από τις δύο υπογραφές που έχει ρίξει μέχρι σήμερα ο ΥΕΘΑ στο πρώτο δίμηνο (η άλλη αφορούσε την προμήθεια καυσίμων).
3ος Άξονας: Αναθεώρηση του νόμου περί προμηθειών. Ο προβληματικός νόμος, υποτίθεται ότι απασχολεί αλλά εάν κρίνουμε από την “ζέση” των κυβερνήσεων να ενισχύσουν την Εθνική Άμυνα, μάλλον ο νόμος βολεύει ώστε να διατηρούνται χαμηλά οι αμυντικές δαπάνες. Θα δώσει εξετάσεις και εδώ η νέα κυβέρνηση, ως προς το αν όντως εννοεί αυτό που λέει.
4ος Άξονας: Ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, “μέσω της ενθάρρυνσης των συμπράξεων της αμυντικής μας βιομηχανίας με τον ιδιωτικό τομέα και της υποστήριξης της αμυντικής έρευνας και τεχνολογίας σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας“. Στα παραπάνω, δεν περιέχεται καμμία συγκεκριμένη πρωτοβουλία από πλευράς ΥΠΕΘΑ, παρά μόνο περιγράφεται η γενική κυβερνητική κατεύθυνση. Αυτά ίσχυαν, υποτίθεται, και επί όλων των προηγουμένων. Η απουσία εξαγγελίας έστω και κάποιων βασικών στόχων από πλευράς ΥΠΕΘΑ, για την ανάπτυξη συγκεκριμένων ελληνικών προϊόντων, τις επιχειρησιακές προδιαγραφές των οποίων θα θέσουν τα Γενικά Επιτελεία, είναι απολύτως ενδεικτική. Επιπλέον, καμμία δέσμευση δεν ακούσθηκε, ως προς το εάν το ΥΠΕΘΑ θα εφαρμόσει τον νόμο που προβλέπει αφιέρωση 1% ετησίως από τα κονδύλια που αφιερώνονται για εξοπλιστικά προγράμματα, για σκοπούς Έρευνας & Ανάπτυξης της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας (ΕΑΒΙ).
Κατά τον ΥΕΘΑ, στηρίζονται και επιδιώκονται “συνέργειες και συντονισμένες πρωτοβουλίες με άλλα υπουργεία, στο πλαίσιο της ολιστικής προσέγγισης που διέπει συνολικά το κυβερνητικό έργο“. Σε αυτές, παρέθεσε τις “Στρατηγικές Επιλογές”:
α) Ενίσχυσης της Ελλάδας με τόνωση και ενίσχυση της Αμυντικής Διπλωματίας.
β) Ποιοτικής Δημόσιας Υγείας.
γ) Αξίας στην Ακίνητη Περιουσία.
δ) Προστασίας περιβάλλοντος, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και βιώσιμη ανάπτυξη.
Από τις “Στρατηγικές Επιλογές” σε συντονισμό με άλλα υπουργεία, λάμπει διά της απουσίας της οποιαδήποτε πρωτοβουλία από κοινού με το Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων. Όταν η Ανάπτυξη έχει ανακηρυχθεί ως Νο1 στρατηγικός στόχος της κυβερνήσεως, το ΥΠΕΘΑ που υποτίθεται έχει άμεση σχέση με την “αμυντική έρευνα και τεχνολογία” και την απόδοση συγκεκριμένων καρπών αυτής μέσω της ΕΑΒΙ, απουσιάζει. Το ότι έχουν παρέλθει δύο μήνες και ακόμη η κυβέρνηση δεν έχει αποφασίσει εάν η ΕΑΒΙ θα αποτελέσει αρμοδιότητα του Υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων ή του ΥΠΟΙΚ, δείχνει απλώς την ανυπαρξία σχεδιασμού. Δεδομένου ότι το Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων ανέλαβε τον κρίσιμο τομέα της Έρευνας & Τεχνολογίας, η απουσία οιασδήποτε εξαγγελίας για πρόθεση στενότερης μεταξύ τους συνεργασίας από πλευράς ΥΠΕΘΑ, επισημαίνει την έλλειψη “ολιστικού” σχεδίου δράσεως, όπως και την αδυναμία των υπευθύνων να αντιληφθούν τον ενδιάμεσο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το ΥΠΕΘΑ προς την γενικότερη Ανάπτυξη.
5ος Στόχος: Αναβάθμιση της στρατιωτικής εκπαιδεύσεως, στην οποία ο ΥΕΘΑ διευκρίνισε ότι “αναφέρομαι τόσο σε δράσεις για την αξιοποίηση της στρατιωτικής θητείας προς απόκτηση καθοριστικών προσόντων ακόμα και για την αγορά εργασίας στην είσοδο σε αυτή από τους στρατεύσιμους και ανάπτυξη κρίσιμων δεξιοτήτων προς το σκοπό αυτό, αλλά και την ενίσχυση της συνεργασίας των Ανωτάτων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και Σχολών με τα ΑΕΙ της χώρας και στην αξιοποίηση της σωρευτικής επιστημονικής γνώσης και εμπειρίας των δεξαμενών σκέψης, καθώς και με αντίστοιχες σχολές του εξωτερικού, στο πλαίσιο διεθνών συνεργασιών“. Επί της ουσίας, αοριστίες.
Ο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλος μπορεί να είναι ένας σοβαρός άνθρωπος, δείχνει όμως ότι στερείται εμπειρίας και είναι “λίγος” για τον ρόλο που του ανατέθηκε. Σε συνέντευξή του στις 23 Ιουλίου, περίπου αποποιήθηκε του ρόλου του, πετώντας την μπάλα στην εξέδρα, όταν απέκλεισε την αύξηση της στρατιωτικής θητείας, με την δικαιολογία «αν δεν έχω εγώ ως πολιτική ηγεσία μια συγκεκριμένη πρόταση, δεν μπορώ να σχεδιάζω και πολύ περισσότερο να εξαγγέλλω κάτι». Όμως το ΓΕΕΘΑ ζητεί αύξηση της στρατιωτικής θητείας από το 2012, κάτι το οποίο γνωρίζει άριστα και ο Κυριάκος Μητσοτάκης από την ενημέρωση που είχε ζητήσει και του έγινε το 2016, στο ΥΠΕΘΑ. Υποθέτουμε ότι από τις 23 Ιουλίου, το ΓΕΕΘΑ πρέπει να του έχει παρουσιάσει “συγκεκριμένη πρόταση” περί της θητείας. Οι υπεκφυγές του ΥΕΘΑ, σημαίνουν ότι η νέα κυβέρνηση δεν είχε κανένα απολύτως επεξεργασμένο σχέδιο για ένα θέμα που “καίει” τα Γενικά Επιτελεία, προφανώς λόγω ελλείψεως πολιτικής βουλήσεως.
Καταλήγοντας, τα πρώτα δείγματα της νέας κυβερνήσεως για την Εθνική Άμυνα, δεν εκπέμπουν κάτι το ελπιδοφόρο και έχουν δημιουργήσει απογοήτευση. Το ανησυχητικό είναι ότι οι ενδείξεις είναι αρνητικές, ως προς την ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών που θα αποτελούσαν “τομές” και θα ξεχώριζαν από πλευράς έργου. Οι διάφορες διαρροές για σχέδια και προθέσεις σε κάποια συγκεκριμένα ζητήματα, δεν αποτελούν παρά μόνο σκέψεις, οι οποίες δεν είναι απαραίτητο ότι τυγχάνουν της καθολικής αποδοχής της πολιτικής ηγεσίας και πολύ περισσότερο του ίδιου του Ν. Παναγιωτόπουλου. Υπ’ αυτό το πρίσμα, μπορούν να θεωρηθούν ως “αναγνωριστικές βολές”, προκειμένου να μετρηθούν αντιδράσεις και να εκτιμηθεί εάν μπορούν να αποτελέσουν στόχους “πολιτικώς αποδεκτούς”…
Μέχρι τώρα, η νέα πολιτική ηγεσία στο ΥΠΕΘΑ, δείχνει ότι απλώς “χαζεύει” το ξίφος.
