Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας εξέφρασε για άλλη μια φορά την δυσαρέσκεια της Ελλάδος για την άρνηση της Γερμανίας να “παγώσει” το πρόγραμμα πωλήσεως 6 υποβρυχίων Type 214TN στην Τουρκία, αυτή την φορά με την ευκαιρία συναντήσεώς του με τον Κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD) Nils Schmid. Οι υποδειγματικοί χειρισμοί Δένδια δημιουργούν πίεση, καλώς δε εξακολουθεί να θέτει το ζήτημα για αυτονόητους λόγους αλλά κι επειδή απλώς είναι ο υπουργός Εξωτερικών.
Γιατί έχει τόση σημασία η υπόθεση των υποβρυχίων για την Ελλάδα; Ασφαλώς το Υπουργείο Εξωτερικών δεν κινητοποιήθηκε ξαφνικά μόνο του ή από προσωπική απόφαση του επιθετικού κ. Δένδια αλλά λόγω της σοβαρής επιδράσεως που θα έχει η ένταξη των 6 νέων υποβρυχίων στο Τουρκικό Ναυτικό. Η επίδραση δεν περιορίζεται μόνο στο ότι το Τουρκικό Ναυτικό θα εξισορροπήσει απλώς την ποιοτική υπεροχή του Πολεμικού Ναυτικού που επιχειρεί τα τελευταία έτη με υποβρύχια προώσεως ανεξάρτητης του αέρος (ΑΙΡ) αλλά επειδή οι Έλληνες επιτελείς θεωρούν πως τα νέα τουρκικά υποβρύχια θα είναι εξοπλισμένα και με ένα νέο όπλο: τον υποβρύχιας εκτοξεύσεως πύραυλο IDAS.
Το κατευθυνόμενο βλήμα του Διαδραστικού Συστήματος Υποβρυχίων Άμυνας και Επίθεσης (IDAS) προορίζεται κατά βάση για αυτοάμυνα υποβρυχίων έναντι εναερίων απειλών, δηλαδή τα ελικόπτερα και αεροσκάφη Ανθυποβρυχιακού Πολέμου. Το βλήμα έχει ικανότητα προσβολής και ναυτικών όσο και παρακτίων στόχων, είναι σαφές όμως ότι η πρωτεύουσα σημασία του εντοπίζεται στην αντιμετώπιση της μεγαλύτερης απειλής που υφίσταται για τα υποβρύχια. Το βλήμα εκτοξεύεται από τους τορπιλοβλητικούς σωλήνες, ευρισκόμενο εντός κυλίνδρου και μέσω ζεύξεως δεδομένων οπτικής ίνας μπορεί να κατευθυνθεί καθ’ όλη την διάρκεια της πτήσεως. H προδιαγραφή του προγράμματος, προέβλεπε εμβέλεια μεγαλύτερη των 15 χλμ., η οποία θεωρείται ότι υπερκαλύπτεται ενώ για τον εντοπισμό και πρόσκτηση του στόχου φέρεται υπέρυθρος υψηλής ακριβείας αισθητήρας επεξεργασίας εικόνων (IIR), σύστημα αυτόματου πιλότου και αδρανειακή μονάδα αναφοράς.
Το τουρκικό ενδιαφέρον για το IDAS εκδηλώθηκε προ ετών, όταν περίπου δρομολογήθηκε οριστικώς και η σύμβαση για τα 6 νέα υποβρύχια. Τον Μάιο του 2013 η τουρκική Roketsan υπέγραψε σύμβαση με την Κοινιοπραξία IDAS, αποτελούμενη από τις TKMS και Diehl BGT Defence, με αντικείμενο την ανάπτυξη και προμήθεια του IDAS. Έκτοτε δεν “ακούστηκε” τίποτα αλλά όπως έχει επισημάνει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, η ομοιότητα των βλημάτων στα τουρκική αναπτύξεως αντιαεροπορικά συστήματα HISAR A και HISAR O με το βλήμα IRIS-T SL της Diehl είναι εμφανέστατη, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι τα ανωτέρω συστήματα αποτελούν προϊόν ουσιαστικά συναναπτύξεως τουρκικών εταιρειών με την γερμανική.
Τι σχέση έχει το IRIS-T με το IDAS; Το δεύτερο βασίζεται στο πρώτο.
Παρά το ότι η Γερμανία επισήμως έχει διακόψει κάποια μείζονα προγράμματα βιομηχανικής συνεργασίας γερμανικών εταιρειών με τουρκικές, είναι μάλλον προφανές ότι τα προγράμματα HISAR εξελίσσονται κανονικά. Διαφορετικά δεν θα μπορούσε να ανακοινωθεί προσφάτως ότι και στα δύο αναβαθμίστηκε η επίδοση βεληνεκούς των βλημάτων, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται πλέον HISAR A+ και HISAR O+. Η “κατάκτηση” του βλήματος IRIS-T SL πρέπει να θεωρείται πλήρης από την τουρκική αμυντική βιομηχανία, επομένως και το IDAS, ή όπως αυτό ονομάζεται σε τουρκική ανάπτυξη, βρίσκεται προ της εντάξεώς του σε τουρκική υπηρεσία.
Aπό πλευράς προγράμματος, το IDAS εκτέλεσε επιτυχή εκτόξευση τον Μάιο του 2017 από το γερμανικό υποβρύχιο U33 εν καταδύσει, ολοκληρώνοντας την Φάση Αρχικής Αναπτύξεως. Το 2019 η γερμανική υπηρεσία προμηθειών BAAINBw εξέδωσε Αίτηση Προτάσεων (RfP) προς την Κοινοπραξία IDAS για την Φάση Τελικής Αναπτύξεως και Πιστοποιήσεως του συστήματος, σε συνδυασμό με ολοκλήρωση στα υποβρύχια Type 212 του Γερμανικού Ναυτικού.
Με το IDAS, εκτιμάται ότι οι δυνατότητες επιβιώσεως των τουρκικών υποβρυχίων θα επαυξηθούν, αφού τα εναέρια μέσα του Πολεμικού Ναυτικού, στα οποία τόσο έχει επενδύσει τα τελευταία έτη, θα είναι ευάλωτα και από θηρευτές θα κινδυνεύουν να καταστούν τα ίδια θηράματα. Η “ανατροπή σκηνικού” μπορεί να είναι καθολική, αφού το IDAS αναπτυσσόταν εξαρχής ώστε να μπορεί να αποτελέσει οπλισμό για κάθε υποβρύχιο, επομένως σε βάθος χρόνου με αυτό μπορεί να εξοπλιστεί το σύνολο του τουρκικού στόλου υποβρυχίων.
Όπως έχουμε επισημάνει, η γερμανοτουρκική συνεργασία στον τομέα των υποβρυχίων δεν περιορίζεται στα 6 υποβρύχια Τype 214TN που ήδη ναυπηγούνται. Επεκτείνεται και στο πλαίσιο του προγράμματος Εθνικού Υποβρυχίου (MiLDEN) που σε πρώτη φάση προορίζεται να αποδώσει 6-8 νέα υποβρύχια, με την ναυπήγηση του πρώτου να ξεκινά το 2028. Πρόκειται επί της ουσίας για συμφωνία η οποία αφορά εξαγορά γερμανικής τροποποιημένης σχεδιάσεως υποβρυχίου (Type 218) και συνανάπτυξη με τουρκικές εταιρείες του συνόλου των συγκροτημάτων, συστημάτων, υποσυστημάτων και όπλων.
Η πρακτική της συνεργασίας που έχει επιδιώξει η Τουρκία με την Γερμανία, εφαρμόζεται και με άλλες χώρες. Στηρίζεται στην απλή ιδέα της εξαγοράς πλήρων φακέλων γερμανικών προϊόντων με συμβάσεις συναναπτύξεως, ώστε οι τουρκικές εταιρείες να εμπλέκονται από τα πρώτα στάδια σχεδιάσεως και αναπτύξεως, με αποτέλεσμα την πλήρη μεταφορά και αφομοίωση τεχνογνωσίας και τεχνολογίας. Τοιουτοτρόπως, οι συμβάσεις της Τουρκίας προσφέρουν νέα έσοδα σε γερμανικές εταιρείες ακόμη και για προϊόντα τα οποία βρίσκονται στο στάδιο της σχεδιάσεως, δηλαδή δεν έχουν προσελκύσει ακόμη πελάτη.
Η συνεργασία της Τουρκίας με την Γερμανία στα υποβρύχια και το επιδιωκόμενο εμπάργκο
