Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Πολλά λέγονται και γράφονται “ξαφνικά” για την Τουρκία και τις αξιοθαύμαστες προόδους της αμυντικής βιομηχανίας της, που εξασφαλίζει συνεχή μείωση της εξαρτήσεως της χώρας στους εξοπλισμούς. Καθόμαστε και “αγναντεύουμε”, σαν να μην γνωρίζουμε πώς επιτελέσθηκε αυτό το θαύμα. Η απάντηση είναι απλή: κρατική – κυβερνητική βούληση, χάραξη στρατηγικής, υποστήριξη με τους απαραίτητους πόρους.
Το τουρκικό Υφυπουργείο Αμυντικών Βιομηχανιών (Savunma Sanayii Müsteşarlığı) ιδρύθηκε το 1989. Στην Ελλάδα, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 υπήρχε η Υπηρεσία Πολεμικής Βιομηχανίας (ΥΠΟΒΙ). Γιατί οι Τούρκοι προόδευσαν ενώ εμείς τα κάναμε θάλασσα; Αυτό που κανείς δεν έχει ή δεν θέλει να αντιληφθεί, είναι δύο πολύ βασικά πράγματα:
- Και στην Τουρκία προϋπήρχε κάποια υπηρεσία ανάλογη της ελληνικής ΥΠΟΒΙ, συγκεκριμένα το Γραφείο Αναπτύξεως & Διοικητικής Υποστηρίξεως Αμυντικής Βιομηχανίας (SaGeB) από το 1985. Το τελευταίο, όπως και η ΥΠΟΒΙ, υπήγετο στο Υπουργείο Αμύνης. Το 1989 όμως, δηλαδή πολύ σύντομα, έγινε πλήρης αναδιοργάνωση και ιδρύθηκε το SSM που ήταν κάτι εντελώς άλλο. Ήταν ένα βήμα πιο εμπρός. Το SSM ως Υφυπουργείο, δηλαδή όχι κάποια υπηρεσία ενός άλλου υπουργείου, είχε αυτόνομη ύπαρξη και αποστολή.
- Η Τουρκία έλαβε συγκεκριμένα μέτρα προκειμένου να εξεύρει πόρους για το SSM, από τους οποίους χρηματοδοτήθηκε η ανάπτυξη εγχωρίων προϊόντων ενώ στην Ελλάδα κάτι τέτοιο δεν έγινε. Φυσικά και στην Τουρκία υπήρχε ένας βαθμός διαφθοράς, φυσικά και υπήρχαν σκάνδαλα και ένοχοι που πλήρωσαν ή όχι. Αλλά το SSM, ως αυθύπαρκτη υπόσταση, με σαφώς αναπτυξιακό προσανατολισμό και με τεχνοκράτες στο τιμόνι, λειτούργησε σε ανώτερο επίπεδο και πέραν του Υπουργείου Αμύνης, με το οποίο βεβαίως συνεργάζεται στενά.
Οι πόροι είναι το παν, η κινητήριος δύναμη πίσω από κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια. Η Τουρκία καθιέρωσε φορολογία στα καπνά, τα ποτά, τον τζόγο κ.λπ. για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας. Στην Ελλάδα, ποτέ δεν έγινε κάτι ανάλογο. Το 2001 μόνο θεσπίστηκε νομοθετική πρόβλεψη για χρηματοδότηση της Έρευνας & Ανάπτυξης (Ε&Α) με το 1% επί του προϋπολογισμού εξοπλιστικών προγραμμάτων, πλην όμως ο νόμος δεν εφαρμόσθηκε. Στα χρόνια της κρίσεως, μόλις το 2014 η τότε αρμοδία ΑΝΥΕΘΑ Φ. Γεννηματά είχε δηλώσει ότι η ανωτέρω πρόβλεψη επρόκειτο, επιτέλους, να εφαρμοσθεί. Οι επόμενοι που ακολούθησαν, παρά την έγκριση της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής (ΕΑΒΣ) από το ΚΥΣΕΑ στις 1 Μαρτίου 2017, δεν εφάρμοσαν τίποτα. Μόλις πριν, τον Ιανουάριο του 2017, κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ, ο τότε αρμόδιος ΑΝΥΕΘΑ Δ. Βίτσας είχε δηλώσει ότι η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία (ΕΑΒΙ) καλύπτει μόλις το 9% των εξοπλιστικών αναγκών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και ότι στόχος ήταν η άνοδος του ποσοστού στο 20%, χωρίς όμως να θέσει χρονοδιάγραμμα…
Τα πράγματα είναι απλά. Από το 2001 που υπήρξε νομοθετική πρόβλεψη, η χώρα υπέγραψε εξοπλιστικές συμβάσεις ύψους άνω των 15 δισ. ευρώ, όπερ συνεπάγεται ότι θα έπρεπε να έχουν διατεθεί κάπου 150 εκατ. ευρώ για σκοπούς Ε&Α από την ΕΑΒΙ. Ο καθένας μπορεί να φανταστεί πόσα προϊόντα θα είχαν αναπτυχθεί εγχωρίως, με τέτοιου ύψους χρηματοδότηση, σε στοχευμένα και ιεραρχημένα προγράμματα. Από το 2015, οι απολογισμοί του ΥΠΕΘΑ δείχνουν ότι αφιερώνονται για εξοπλισμούς περισσότερα από 500 εκατ. ευρώ ετησίως. Αυτό θα έπρεπε να μεταφράζεται σε αφιέρωση κονδυλίων της τάξεως των 5 εκατ. ευρώ ετησίως, για Ε&Α. Τί ποσά αφιερώσαμε;
Το ΥΠΕΘΑ έχει άλλον προσανατολισμό. Στον πυρήνα της αποστολής αυτού και της ΓΔΑΕΕ, δεν είναι η αναβάθμιση της τεχνολογικής βάσεως της χώρας, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η προσέλκυση – παραμονή εξειδικευμένου προσωπικού υψηλού μορφωτικού επιπέδου, δεν είναι η δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και της χώρας γενικότερα. Συνεπώς, είναι ορθολογικό να απαλλαγεί το ΥΠΕΘΑ από την ΕΑΒΙ και να συγκροτηθεί ένα αναβαθμισμένο όργανο που θα αντικαταστήσει την παρωχημένη και χωρίς τεχνοκρατική (βάσει επιχειρηματικών κριτηρίων) διοίκηση ΓΔΑΕΕ. Ένα Υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας, με πόρους από ειδική φορολογία, είναι η δέουσα απάντηση στις ανάγκες των καιρών. Όμως όλα αυτά τα χρόνια της κρίσεως, η άγρια φορολογική επιδρομή που υπέστη ο λαός, δεν περιέλαβε κάποιον φόρο με αναπτυξιακό πρόσημο, δηλαδή φόρο που να προορίζεται για Ε&Α. Τοιουτοτρόπως, η όποια «αιμοδότηση» της ΕΑΒΙ για σκοπούς Ε&Α, συνεχίζει να στηρίζεται επί της ουσίας σε κονδύλια ΕΣΠΑ που αφορούν όμως αυστηρώς ανάπτυξη προϊόντων διττής φύσεως και μέσα από διαδικασίες διαβλητές. Χρηματοδότηση δηλαδή διά της πλαγίας και με το σταγονόμετρο.
Με αυτή την μίζερη και κοντόφθαλμη πρακτική, δίχως πόρους, προγραμματισμό, σχεδιασμό και προτεραιοποίηση, μην περιμένουμε κάποιο “θαύμα”. Θα εξακολουθήσουμε να “μην κάνουμε τίποτα”. Όσα ταξίδια και αν κάνει η πολιτική ηγεσία, όσες συμμετοχές και αν έχουμε σε διεθνείς εκθέσεις αμυντικού υλικού, όταν είσαι “ανύπαρκτος” από πλευράς προϊόντων, κανείς δεν πρόκειται να ασχοληθεί με εσένα. Τόσο απλά.
