Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Το επιχειρησιακώς εντυπωσιακό και πολιτικώς συμβολικό χτύπημα στην γέφυρα του Κερτς στις 1 Οκτωβρίου, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες επιτυχίες στο μέτωπο της Χερσώνας, συντηρεί την εικόνα ότι οι Ουκρανοί διατηρούν την πρωτοβουλία των κινήσεων στο πεδίο. Η ρωσική πλευρά αντιδρά προσπαθώντας να ελέγξει την κατάσταση, με λήψη στρατιωτικών μέτρων και σε πολιτικό επίπεδο, με την δημιουργία τετελεσμένων.
Εν συντομία, η επιθετική επιστροφή των Ουκρανών ξεκίνησε στις 29 Αυγούστου στην Χερσώνα, έχοντας καταφέρει να παρασύρουν τους Ρώσους να μεταφέρουν δυνάμεις εκεί από άλλες περιοχές. Οι Ουκρανοί έριξαν στην προσπάθεια φρέσκες εφεδρικές δυνάμεις, από αυτές που οργάνωναν όλο το προηγούμενο διάστημα. Ακριβώς επειδή οι Ρώσοι είχαν πλέον ικανές δυνάμεις και όλο τον χρόνο να προετοιμάσουν αμυντική οργάνωση σε βάθος, δεν επιτεύχθηκε ιδιαίτερη πρόοδος και οι Ουκρανοί συγκρατήθηκαν έχοντας υποστεί σοβαρές απώλειες.
Ωστόσο, όπως φάνηκε, αυτή δεν ήταν παρά μόνο η αρχή αφού στις 6 Σεπτεμβρίου και καθώς η επιθετική ορμή στην Χερσώνα είχε εξαντληθεί, οι Ουκρανοί αντεπιτέθηκαν με νέες δυνάμεις και στην περιοχή Χαρκόβου. Εκεί, βρήκαν μικρή αντίσταση και διέρρηξαν ευχερώς την αμυντική οργάνωση των Ρώσων, οι οποίοι είχαν εξασθενίσει την άμυνά τους στην συγκεκριμένη περιοχή, μεταφέροντας δυνάμεις στην Χερσώνα. Η πρόοδος των Ουκρανών ήταν ταχεία, με αποτέλεσμα η ρωσική πλευρά να υποχρεωθεί σε γενικότερη σύμπτυξη προκειμένου να διασώσει τις δυνάμεις της από ολική καταστροφή.
Οι Ουκρανοί κατάφεραν να περάσουν το φυσικό κώλυμα του ποταμού Οσκίλ και με την Κύρια Προσπάθεια να κατευθύνεται προς νότο, εισήλθαν στις 10 Σεπτεμβρίου στο ζωτικής σημασίας Ίζιουμ, το οποίο εγκατέλειψαν οι Ρώσοι. Η προσπάθεια συνεχίσθηκε προς Λιμάν. Σε αυτό, ήδη από τις 3 Σεπτεμβρίου είχε εκδηλωθεί επίθεση εκ νότου, όταν οι Ουκρανοί πέτυχαν την ζεύξη του ποταμού Σιβέρσκι Ντονέτς, με αποτέλεσμα την ημέρα που έπεφτε το Ίζιουμ, να βρίσκονται στα νότια περίχωρα του Λιμάν. Παρά την προσπάθεια κυκλώσεως και καταστροφής των αμυνομένων σε αυτό, οι ρωσικές δυνάμεις αποσύρθηκαν στις 30 Σεπτεμβρίου και την επομένη οι Ουκρανοί εισήλθαν στο Λιμάν.
Οι ουκρανικές δυνάμεις συνέχισαν προς ανατολάς, προς τον ποταμό Κράσνα και τις πόλεις Σβάτοβε βορειότερα και Κρεμίνα νοτιότερα. Πλέον, η προώθηση προς της Κρεμίνα έχει επιβραδυνθεί, δείχνοντας ότι η ρωσική άμυνα ενισχύεται κι ότι έπειτα από έναν μήνα, εξαντλήθηκε η δυναμική της προσπαθείας στην περιοχή Χερσώνας. Ωστόσο, ανανεώνοντας στις 1 Οκτωβρίου την προσπάθεια στην Χερσώνα, οι Ουκρανοί επέδειξαν μέχρι σήμερα ικανότητα εναλλαγής προσπαθειών με ανάλογη διάθεση των εφεδρειών τους. Δεν πρέπει εξάλλου να παραβλέπεται ότι όλο αυτό το διάστημα οι Ουκρανοί επεδίωξαν να ενεργήσουν και προς το Ενεργοντάρ, με τον εκεί ευρισκόμενο πυρηνικό σταθμό ενεργείας, παρά το μεγάλο φυσικό κώλυμα που θέτει εκεί ο ποταμός Δνείπερος.
Μέχρι σήμερα, η επιτυχία των Ουκρανών σε Επιχειρησιακό επίπεδο υπήρξε αναμφισβήτητη και αυτό που μπορεί να προσεχθεί είναι ότι αν και οι επιθέσεις εκδηλώνονται κατά μέτωπο, επιδιώκεται κατά το δυνατόν η άσκηση πιέσεως από δεύτερη κατεύθυνση. Ωστόσο, όπως και οι ρωσικές δυνάμεις στην αρχική φάση του πολέμου, οι ουκρανικές δεν επιτυγχάνουν κύκλωση και καταστροφή μεγάλων εχθρικών δυνάμεων. Οι ρωσικές δυνάμεις μπορεί να υποχωρούν με μεγάλες απώλειες και σε υλικό αλλά δεν παγιδεύονται, λόγω ελλείψεως επαρκών δυνάμεων από τους Ουκρανούς. Αυτό φάνηκε και στην περίπτωση του Ίζιουμ αλλά κυρίως του Λιμάν ενώ με την πρώτη “συγκομιδή” κάποιων αιχμαλώτων, στις 21 Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκε συμφωνία ανταλλαγής 55 Ρώσων με 215 Ουκρανούς από την φρουρά της Μαριούπολης και 10 ξένους, στο πλαίσιο της μεγαλύτερης ανταλλαγής αιχμαλώτων από ενάρξεως του πολέμου.
Η όλη κατάσταση επιβεβαίωσε την αδυναμία της Ρωσικής Αεροπορίας να υποστηρίξει αποτελεσματικώς τις χερσαίες δυνάμεις ενώ τα όποια χτυπήματα σε μεγάλο βάθος, σε μια προσπάθεια ανταποδώσεως, δεν παρουσιάζουν την ένταση της πρώτης φάσεως του πολέμου. Η όλο και πιο συχνή χρησιμοποίηση πυραύλων εδάφους – αέρος του συστήματος S-300 για την προσβολή χερσαίων στόχων, συνηγορεί στην εντύπωση ότι τα αποθέματα όπλων μακρού πλήγματος βρίσκονται πλέον σε οριακό σημείο.
Στις 1 Οκτωβρίου όμως, την ημέρα πτώσεως του Λιμάν, οι Ουκρανοί εκτόξευσαν νέα αντεπίθεση στο μέτωπο της Χερσώνας, μεταφέροντας εκεί μία νέα ταξιαρχία από τις εφεδρείες. Η επίθεση εκδηλώθηκε στο βόρειο τμήμα, στην περιοχή μεταξύ Κρεστσενίβκα και Ζολότα Μπάλκα, δυτικώς του Δνειπέρου και σημείωσε επιτυχία. Μέσα σε μία εβδομάδα οι Ουκρανοί προωθήθηκαν κατά 30 και πλέον χιλιόμετρα ενώ εξάλειψαν το 1/3 περίπου του ρωσικού “προγεφυρώματος” στην Χερσώνα.
Στο μεταξύ, με την επιθετική επιστροφή των Ουκρανών να βρίσκεται στην τρίτη εβδομάδα της, η δυσμενής εξέλιξη των επιχειρήσεων για τους Ρώσους, με διαφαινόμενη την πτώση του Ίζιουμ και του Λιμάν, υποχρέωσε τον πρόεδρο Πούτιν να κηρύξει στις 21 Σεπτεμβρίου μερική επιστράτευση. Αν και η εκπαίδευση και η ροή ενισχύσεων θα απαιτήσει κάποιον εύλογο χρόνο, σε συνδυασμό με το ότι η πρωτοβουλία κινήσεων ανήκει στους Ουκρανούς, επιδίωξη των Ρώσων φαίνεται να είναι με τις επιστρατευόμενες δυνάμεις να σταθεροποιήσουν την γραμμή αντιπαράθεσης ώστε ο χειμώνας να περάσει με σταδιακή ενίσχυση των δυνάμεων εισβολής και από την άνοιξη να βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση. Τότε θα αποδειχθεί κατά πόσο οι Ρώσοι έχουν την ικανότητα “αναγέννησης” δυνάμεων ικανών να ανατρέψουν την τακτική και επιχειρησιακή κατάσταση, στον βαθμό που το κατάφεραν οι Ουκρανοί από τις 29 Αυγούστου.
Όλο το προηγούμενο διάστημα, η μόνη επιτυχία των ρωσικών δυνάμεων παρουσιάσθηκε στην περιοχή του Μπαχμούτ, όπου προώθησαν αρκετά τις γραμμές τους. Την ειδοποιό διαφορά φαίνεται ότι έκανε η παρουσία εκεί δυνάμεων της Wagner αλλά πρόκειται για Τακτικές επιτυχίες που απλώς δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις προς έναρξη της προσπάθειας για μια μεγαλύτερη επιτυχία, δηλαδή την κατάληψη του ίδιου του Μπαχμούτ. Η συγκεκριμένη πόλη, ως Αντικειμενικός Σκοπός, δεν έχει κάποια αξία πέραν του ότι βρίσκεται στον άξονα προς Κραματόρσκ και θα ανοίξει τον δρόμο προς αυτό. Το Κραματόρσκ είναι η προσωρινή έδρα της περιφέρειας του Ντονέτσκ για την Ουκρανία και σε αυτήν βρίσκεται το διοικητικό κέντρο των ουκρανικών δυνάμεων στο Ντονμπάς. Ως εκ τούτου, σε συνδυασμό με το γειτονικό Σλοβιάνσκ θεωρείται απόρθητο οχυρό και με βάση την παρουσία των ρωσικών δυνάμεων στο πεδίο, είναι αμφίβολο κατά πόσο μπορούν να καταληφθούν.
Καθώς τον χειμώνα ούτως ή άλλως ο ρυθμός επιχειρήσεων θα επιβραδυνθεί, οι Ουκρανοί επεδίωξαν να απελευθερώσουν όσο το δυνατόν περισσότερα εδάφη πριν “παγώσει” και πάλι το μέτωπο. Ιδίως στην περιοχή του Ντονμπάς, η απελευθέρωση εδαφών ακόμη και στο Λουχάνσκ, έρχεται να αμφισβητήσει εμπράκτως το αποτέλεσμα των στημένων από την Μόσχα δημοψηφισμάτων στα κατεχόμενα και την προσάρτησή τους στην Ρωσική Ομοσπονδία που ανακοινώθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου. Από αυτή την άποψη, οι Ουκρανοί πέτυχαν τον σκοπό τους. Aπομένει να διαπιστωθεί κατά πόσο οι Ουκρανοί επιφυλάσσουν κάποια έκπληξη ακόμη, με μια νέα αντεπιθετική προσπάθεια που θα εκδηλωθεί από κάποια άλλη εφεδρική δύναμη, πριν το “πάγωμα” του μετώπου.
Με βάση τις δυνατότητες των Ουκρανών, το χτύπημα στην γέφυρα του Κερτς ήταν μια επίδειξη ισχύος που σχεδιάσθηκε ώστε να συμπέσει με την επέτειο γενεθλίων του προέδρου Πούτιν, για να έχει και ένα εντονότερο συμβολικό και επικοινωνιακό όφελος. Σε πολιτικό επίπεδο όμως, υπενθύμισε ότι για το Κίεβο, ο τερματισμός του πολέμου δεν μπορεί να γίνει χωρίς την επιστροφή και της Κριμαίας, η οποία κατελήφθη το 2014.
Από την πλευρά της Ρωσίας, η οποία είναι αυτή πλέον που αμύνεται, στο στρατιωτικό επίπεδο επιδιώκεται βραχυπρόθεσμα η σταθεροποίηση του μετώπου προς κέρδος χρόνου. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, ελπίζεται να προκύψουν συνθήκες ευμενείς για μια ικανοποιητική πολιτική λύση. Ο χρόνος όμως, συσσωρεύει αρνητικές επιπτώσεις στην ρωσική οικονομία, αλλά εκτιμάται ότι θεωρούνται αντιμετωπίσιμες, τουλάχιστον σε ένα εύλογο βάθος.
