Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 25 Αυγούστου, η εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ αποκάλυψε ότι απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού έχει καταθέσει μηνυτήρια αναφορά στον Άρειο Πάγο, για την σύμβαση εκσυγχρονισμού μέσης ζωής αεροσκαφών P-3B που ανατέθηκε το 2015, δίχως ακόμη να έχει υλοποιηθεί. Στην μηνυτήρια αναφορά, που στρέφεται κατά παντός συμμετόχου και εμπλεκομένου που θα αποδειχθεί ένοχος για απιστία, δωροδοκία αξιωματούχων και νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, η σύμβαση χαρακτηρίζεται ως επιβλαβής για το Ελληνικό Δημόσιο.
Η εφημερίδα, υπενθύμισε δημοσίευμά της (19 Απριλίου 2015) στο οποίο είχε αποκαλύψει επιστολή της Lockheed Martin προς το ΥΠΕΘΑ, στην οποία ενημέρωνε ότι «Η ενεργοποίηση των P-3B δεν αποτελεί την ενδεδειγμένη επιλογή χαμηλού κόστους και ρίσκου βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα». Η υπόθεση όμως, έχει πολύ ευρύτερες διαστάσεις, τις οποίες θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε παρακάτω.
Πώς ήλθαν τα “ακατάλληλα” P-3B Orion στην Ελλάδα;
Στις 23 Ιανουαρίου 1992, αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας HU-16B Albatros της 353 ΜΝΑΣ, κατέπεσε κατά την προσέγγιση για προσγείωση στην αεροπορική βάση της Ελευσίνας, με απολογισμό 3 νεκρούς και 2 τραυματίες. Το δυστύχημα, ανακίνησε το ζήτημα της αντικαταστάσεως των 12 παλαιών αεροσκαφών που είχαν παραχωρηθεί το 1969 μεταχειρισμένα. Λίγο μετά, ο τότε πρέσβης των ΗΠΑ Μάικλ Σωτήρχος, ενημέρωσε για την δυνατότητα διαθέσεως παροπλισμένων P-3B του Ναυτικού των ΗΠΑ. Το ΓΕΕΘΑ αντέδρασε επιφυλακτικώς, δεδομένου ότι αξιολόγηση του ΓΕΝ της εποχής εκείνης, έκρινε τον συγκεκριμένο τύπο ΑΦΝΣ ακατάλληλο για τις επιχειρησιακές συνθήκες στο Αιγαίο, λόγω μεγέθους και λοιπών χαρακτηριστικών. Άνωθεν παρέμβαση προς το ΓΕΝ, ήταν αρκετή για να προχωρήσει με συνοπτικές διαδικασίες η αποδοχή της προτάσεως, με 6 P-3B να παραδίδονται μεταξύ 1993-1996.
Το 2008, λόγω των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν τα P-3B και του υψηλού κόστους διατηρήσεως, το ΓΕΝ προχώρησε στην διαδικασία προσκτήσεως 5 ΑΦΝΣ νέας κατασκευής με την κατάρτιση προγράμματος και το 2009, τα P-3B αποσύρθηκαν από την υπηρεσία. Οι διαδικασίες προχώρησαν μετ’ εμποδίων και τον Απρίλιο του 2011 η Lockheed Martin εμφανίσθηκε ως “σφήνα”, θέτοντας για πρώτη φορά την ιδέα της “δωρεάν” παραχωρήσεως αποσυρμένων P-3C από το Ναυτικό των ΗΠΑ ως πλεονάζον υλικό (EDA) τα οποία εν συνεχεία θα αναλάμβανε να αναβαθμίσει. Το ΓΕΝ εξακολούθησε να παραμένει προσανατολισμένο στο πρόγραμμα προμήθειας ΑΦΝΣ νέας κατασκευής ενώ από τα τέλη του 2012 εμφανίζεται το ενδεχόμενο μισθώσεως 4 Atlantique 2 από το Γαλλικό Ναυτικό, που κρίνεται ότι μπορεί να καλύψει οικονομικώς την επείγουσα επιχειρησιακή απαίτηση.
Η Lockheed Martin αντιδρά επανερχόμενη στις 27 Μαρτίου 2013 με πρόταση βασισμένη και πάλι στην παραχώρηση αποσυρθέντων P-3C ως EDA που επρόκειτο να ανακατασκευαστούν. Τότε, το ΓΕΝ στις 26 Απριλίου κάνει στροφή και ζητεί από την Lockheed Martin να επανεκτιμήσει το κόστος ενεργοποιήσεως των P-3B!
Είχε γίνει και μια άλλη αλλαγή τότε: στις 7 Μαρτίου, ο Αντιναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης είχε διαδεχθεί στο ΓΕΝ, τον Αντιναύαρχο Κοσμά Χρηστίδη.
Η Lockheed Martin θα απαντήσει στις 7 Μαΐου ότι εξακολουθούσε να θεωρεί πως μια λύση με τα P-3B, «δεν αποτελεί την ενδεδειγμένη επιλογή χαμηλού κόστους και ρίσκου βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα». Επιμένει στην λύση των P-3C ωστόσο, η εξεύρεση τέτοιων αεροσκαφών σε ικανοποιητική κατάσταση θα αποδειχθεί αδύνατη. Έκτοτε, η Lockheed Martin δεν θα μπορεί παρά να ικανοποιήσει τον πελάτη που ενδιαφέρεται για τα P-3B…
Η πρόταση από την Αυστραλία που κάποιοι δεν θέλουν να θυμούνται
Ενώ όλα κατευθύνονται πλέον στην “ανάσταση” των πεταμένων στην κυριολεξία P-3B, μία εξέλιξη θα… ανησυχήσει τους ενδιαφερόμενους. Στις 8 Σεπτεμβρίου 2014, η BAE Systems Australia ενημερώνει το ΓΕΝ για την προσφορά 5 AP-3C Orion που αποσύρονται και θα είναι διαθέσιμα έναντι 90-140 εκατ. € μόλις! Με όλες τις μελλοντικές δομικές αναβαθμίσεις, το συνολικό κόστος θα παρέμενε πολύ χαμηλότερο εν σχέσει με την πρόταση για τα P-3B στην οποία είχε “κλειδώσει” το ΓΕΝ και το ΥΠΕΘΑ. Το πλέον ενδιαφέρον, είναι ότι τα AP-3C, λόγω των διαρκών αναβαθμίσεων, ήταν ανώτερα από πλευράς συστημάτων αποστολής, σε σχέση με την αναβαθμισμένη διαμόρφωση των P-3B που είχε επιλέξει το ΓΕΝ…
Ακριβώς έναν μήνα μετά, στις 7 Οκτωβρίου, δημοσιοποιείται η έγκριση του ελληνικού προγράμματος P-3B από τις αμερικανικές υπηρεσίες, με εκτίμηση κόστους 500 εκατ. $ (394,75 εκατ. €) για την LOA GR-P-GLI. Αμέσως, στις 13 Οκτωβρίου, το ΚΥΣΕΑ εγκρίνει το πρόγραμμα, με την επισήμανση ότι το κόστος πρέπει να διατηρηθεί κάτω των 445 εκατ. $ (350 εκατ. €).
Στο μεταξύ, η BAE Systems Australia ενημερώνει και πάλι τους αρμοδίους για την πρότασή της, σημειώνοντας ότι επειδή αφορά αεροσκάφη της Αυστραλιανής Αεροπορίας, πρέπει να σταλεί απλή επιστολή ενδιαφέροντος των κρατικών υπηρεσιών. Στις 1 Οκτωβρίου ενημερώνεται ο Α/ΓΕΝ και στις 12 Νοεμβρίου ο ΥΕΘΑ. Ουδείς ενδιαφέρθηκε…
Ο τότε ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας, που είχε διαδεχθεί τον Δημήτρη Αβραμόπουλο, θα ζητήσει από την αμερικανική πλευρά τρίμηνη παράταση της ισχύος της LOA GR-P-GLI, η οποία έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2013, λόγω των πρόωρων εκλογών που είχαν προκηρυχθεί. Η παράταση δόθηκε, με καταληκτική ημερομηνία την 15η Μαρτίου 2015. Ούτε επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ θα υπάρξει ενδιαφέρον για την χαμηλότερου κόστους, ρίσκου και χρόνου υλοποιήσεως πρόταση των AP-3C Orion της Αυστραλίας. Στις 15 Μαρτίου 2015, το ΚΥΣΕΑ θα εγκρίνει την κατακύρωση της LOA GR-P-GLI, με υψηλότερο μάλιστα όριο κόστους, στα 499,8 εκατ. $ (393,54 εκατ. €) με την ισοτιμία του Οκτωβρίου 2014. Ωστόσο πλέον, η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου, είχε “επιβαρυνθεί” κατά άνω του 10%, αντιπροσωπεύοντας 451 εκατ. €.
Γιατί τα AP-3C Orion ήταν ανώτερα;
Τα AP-3C υποβλήθηκαν σε πρόγραμμα εκσυγχρονισμού την περίοδο 2001-2005. Με αυτό, απέκτησαν παρόμοιους αισθητήρες με αυτούς που επιλέχθηκαν από το ΓΕΝ για τα P-3B: ραντάρ ναυτικής έρευνας EL/M-2022(V)3 (κοινό) και ηλεκτροπτικό σύνολο Star Seafire III. Τα AP-3C δεν υστερούσαν ούτε σε σύστημα ESM, ούτε σε συστήματα αντιμέτρων αλλά τουναντίον, υπερτερούσαν καθολικώς στον Ανθυποβρυχιακό Αγώνα (ASW) και την ικανότητα βολής πυραύλων αέρος – επιφανείας Harpoon!
Τα AP-3C έφεραν το ακουστικό σύστημα ηχοσημαντήρων UYS 503 ενώ τα αναβαθμισμένα P-3B διατηρούν μουσειακό αντίστοιχο εξοπλισμό, δηλαδή θα στερούνται ικανοτήτων ASW! Επιπλέον, στα P-3B προβλέπεται μόνο ως προαίρεση η ικανότητα να φέρουν πυραύλους αέρος-επιφανείας και δεν υπάρχει καμμία αναφορά ενεργοποιήσεως αυτού του ενδεχομένου. Επομένως, το ΓΕΝ έχει προδιαγράψει εξαρχής ένα αεροπλάνο ναυτικής επιτηρήσεως – περιπολίας, χωρίς ικανότητες μάχης, που θα στηρίζεται πρωταρχικώς στο ραντάρ ναυτικής έρευνας, όπως δηλαδή ακριβώς και τα UAV τύπου Heron I που αξιοποιεί ήδη το ΓΕΕΘΑ…
Διαπιστώνεται ότι και μόνο η περίπτωση της προτάσεως των AP-3C της Αυστραλίας που αγνοήθηκε από τους αρμοδίους, εγείρει σοβαρά ερωτηματικά για ενδεχομένη εξυπηρέτηση συγκεκριμένων εμπορικών συμφερόντων ανταγωνισμού εις βάρος μάλιστα της επιχειρησιακής ικανότητος του Πολεμικού Ναυτικού.
Τόσο ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας όσο και ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΘΑ Αντώνης Οικονόμου, είναι απολύτως εξοικειωμένοι με την υπόθεση, δεδομένου ότι την περίοδο των διεργασιών για το πρόγραμμα των P-3B κατείχαν τις ίδιες θέσεις. Αυτά, δεν αποτελούν δικαιολογίες για τις αυτονόητες ευθύνες τόσο του πρώην ΥΕΘΑ Πάνου Καμμένου όσο και του κ. Αποστολάκη, ο οποίος ως Α/ΓΕΝ χειρίστηκε τις υποθέσεις αυτές, εγκρίνοντας ένα πρόγραμμα με συμβατικό χρονικό ορίζοντα υλοποιήσεως 7,5 ετών, προς κάλυψη μιας απαιτήσεως η οποία χαρακτηριζόταν “επείγουσα”… Τον Απρίλιο του 2025 συμπληρώνεται 10ετία από την ανάθεση συμβάσεως, με πιθανότατα κανένα P-3B σε υπηρεσία.
Όλα αυτά, για ένα αεροπλάνο που από την δεκαετία του 1980 ήταν χαρακτηρισμένο ως “ακατάλληλο”, από το Πολεμικό Ναυτικό. Και ενώ στις προδιαγραφές του νέου αεροσκάφους που επεξεργάστηκε το ΓΕΝ το 2008, δεν απέκλειε δικινητήρια αεροσκάφη, όριζε επιθυμητή αυτονομία πτήσεως μικρότερη του P-3 αλλά ζητούσε και ικανότητες ανθυποβρυχιακής έρευνας μέσω σύγχρονου συστήματος MAD…
Επιλέχθηκε το παλιότερο αεροπλάνο, χωρίς τον καλύτερο εξοπλισμό και συστήματα αποστολής, με το μεγαλύτερο ρίσκο προγράμματος, τον μεγαλύτερο χρόνο παραδόσεως και στο υψηλότερο κόστος….
Το πρόγραμμα των P-3B, αντιπροσωπεύει τυπική περίπτωση υποθέσεως με διαστάσεις διακομματικού σκανδάλου.
Tο 2025 πλέον η ολοκλήρωση παραδόσεων των αναβαθμισμένων Ρ-3Β;
