Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Αμηχανία και απορίες, προκάλεσε στα ελληνικά ΜΜΕ η τοποθέτηση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν στις 16 Σεπτεμβρίου, απαντώντας σε ερώτηση για τουρκικά δημοσιεύματα που εμφανίσθηκαν προ ημερών και έφεραν το τουρκικό Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων να έχει εισηγηθεί την δημιουργία βάσεως στα κατεχόμενα της Κύπρου. Από την μία ο Ερντογάν μίλησε για αύξηση και όχι μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων στα κατεχόμενα ενώ από την άλλη άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο της δημιουργίας βάσεως. Ως προς το τελευταίο, ο Τούρκος πρόεδρος επικαλέσθηκε τα γεωγραφικά δεδομένα, τα οποία επιτρέπουν στην Τουρκία να βρίσκεται εντός ολίγον λεπτών στην Κύπρο, σε αντίθεση με την Ελλάδα.
Η τοποθέτηση Ερντογάν, έτυχε ευρείας απόπειρας αναλύσεως στα ελληνικά ΜΜΕ από στρατιωτικούς, καθηγητές και δημοσιογράφους, οι οποίοι σε γενικές γραμμές αδυνατούσαν να κατανοήσουν την σκοπιμότητα ενισχύσεως των στρατευμάτων κατοχής, με δεδομένη την τουρκική υπεροχή δυνάμεων στην Κύπρο. Οι αναλύσεις κατέληγαν στην εκτίμηση ότι επρόκειτο για τακτική κίνηση εν όψει της αναμενόμενης επανεκκινήσεως των συνομιλιών για το Κυπριακό. Αυτό ισχύει αλλά καλό είναι να γίνουν κάποιες περαιτέρω διευκρινίσεις.
Ο αναλυτής Ταξίαρχος ε.α. Χρήστος Μηνάγιας, επισημαίνει ότι ενώ ο Ερντογάν θέτει το θέμα επί της αεροπορικής διαστάσεως –όταν αναφέρεται σε ικανότητα επεμβάσεως στην Κύπρο εντός ολίγων λεπτών– το ζήτημα δεν είναι η δημιουργία αεροπορικής αλλά ναυτικής βάσεως, όπως προσδιόριζαν σαφώς τα αρχικά τουρκικά δημοσιεύματα. Συνεπώς, ο Ερντογάν σκοπίμως χρησιμοποίησε “διπλωματική ασάφεια”, αποφεύγοντας να αποκαλύψει ευθέως τις προθέσεις του. Όταν λοιπόν μιλάει για αύξηση των στρατευμάτων κατοχής, δεν υπονοεί απαραιτήτως την ενίσχυση του τουρκικού 11ου Σώματος Στρατού στα κατεχόμενα με κάποια νέα ταξιαρχία, επί παραδείγματι, αλλά μάλλον εννοεί το λίγων εκατοντάδων προσωπικό του Τουρκικού Ναυτικού που θα πρέπει να αποσταλεί για την επάνδρωση της ναυτικής βάσεως.
Η δημιουργία ναυτικής βάσεως, δεν ενδιαφέρει τόσο σε ένα σενάριο πολεμικής αναμετρήσεως με την Κυπριακή Δημοκρατία. Σε μια τέτοια περίπτωση, η ναυτική βάση θα βρίσκεται εντός του δραστικού βεληνεκούς του πυροβολικού και η μόνιμη στάθμευση εκεί στολίσκου, δεν θα προσφέρει κάποιο ιδιαίτερο επιχειρησιακό πλεονέκτημα. Η ναυτική βάση είναι στρατηγικής σημασίας για την ακύρωση της προθέσεως της Λευκωσίας να συνεχίσει το πρόγραμμα εκμεταλλεύσεως του υποθαλασσίου ενεργειακού πλούτου και υποταγής της στις προθέσεις της Τουρκίας.
Η μόνιμη παρουσία τουρκικού στολίσκου στην Κύπρο, θα εμπεδώσει το κλίμα αβεβαιότητος και ρίσκου σε όποιο διεθνές ενδιαφέρον εκδηλωθεί για συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία, αφού με πειρατικές επεμβάσεις θα μπορούν να εμποδίζονται οι σχετικές εργασίες, όπως συνέβη στις αρχές του έτους με την “αναχαίτιση” του πλωτού γεωτρύπανου της ιταλικής ΕΝΙ – ένα ήδη πολύ κακό προηγούμενο που δημιουργήθηκε. Επιπλέον, μια τουρκική ναυτική βάση στα κατεχόμενα θα εξισορροπεί σε έναν βαθμό τις ανάλογες ευκολίες που έχει προθυμοποιηθεί να προσφέρει η Λευκωσία σε ναυτικές δυνάμεις της ΕΕ, στο πλαίσιο της προωθουμένης Μόνιμης Διαρθρωτικής Συνεργασίας (PESCO). Στην παρούσα φάση η Κυπριακή Δημοκρατία επεκτείνει την Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Ζύγι, προκειμένου να είναι δυνατή η φιλοξενία μεγάλων μονάδων επιφανείας, προς εξυπηρέτηση αμυντικών σκοπών της ΕΕ.
Στρατηγικός στόχος της Άγκυρας είναι να καταστεί συνεργαζόμενο μέρος στην εκμετάλλευση των υποθαλασσίων ενεργειακών κοιτασμάτων στην ΑΟΖ της Κύπρου και γι’ αυτό έχει αποφασισθεί η ενίσχυση των διμερών σχέσεων ξεχωριστά με τους κύριους ευρωπαίους παίκτες Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία. Με τις κυβερνήσεις αυτών των χωρών, η Άγκυρα συνάπτει συμφωνίες ύψους πολλών δισεκατομμυρίων, πολλές εξ αυτών στον αμυντικό τομέα, ώστε να αποκτήσει μοχλούς πιέσεως μέσω των οποίων θα ασκηθούν πιέσεις στην Λευκωσία. Το έπαθλο θα είναι η λύση του Κυπριακού, μέσω και της επιβολής στον Ελληνισμό μιας «αμοιβαίως επωφελούς» συνεργασίας με την Τουρκία στα ενεργειακά. Η “επίθεση φιλίας” προς τις ανωτέρω χώρες της ΕΕ, εξελίσσεται τόσο στον διπλωματικό και οικονομικό τομέα όσο και στον στρατιωτικό, διά μίας αδίστακτης έμμεσης απειλής που θα θέτει η μόνιμη παρουσία τουρκικών ναυτικών δυνάμεων στην ΑΟΖ της Κύπρου. Διότι το ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής με την Τουρκία, τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι αδιανόητο.
Συνοψίζοντας, η δημιουργία τουρκικής ναυτικής βάσεως στα κατεχόμενα, απομονώνει διά της πλαγίας Αθήνα και Λευκωσία από τους ευρωπαίους εταίρους, ενισχύει την στρατηγική παρουσία της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και συντελεί στην επιβολή της θελήσεώς της με στρατιωτικά μέσα. Η επικείμενη συνάντηση Ερντογάν – Τσίπρα, έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί άμεσος στόχος της Αθήνας θα είναι μάλλον η αναστολή υλοποιήσεως της έμμεσης τουρκικής απειλής για ναυτική βάση. Το ζητούμενο είναι τί προτίθενται να προσφέρουν ως αντάλλαγμα οι “εύκαμπτοι”, όπως απέδειξαν με το Μακεδονικό, Τσίπρας – Καμμένος – Κοτζιάς. Αυτό δεν σημαίνει πάντως ότι η τουρκική ναυτική βάση δεν θα δημιουργηθεί…
