Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Την περίοδο 10-19 Δεκεμβρίου, η αμερικανική General Atomics Aeronautical Systems, Inc. (GA-ASI) πραγματοποίησε στην 110 Πτέρυγα Μάχης την Ευρωπαϊκή Ναυτική Επίδειξη του Μη Επανδρωμένου Αεροχήματος MQ-9 SkyGuardian με την υποστήριξη του ΓΕΑ. Την επίδειξη παρακολούθησαν και εθνικές αντιπροσωπείες από Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία, Νορβηγία, Ολλανδία, Πολωνία, Ρουμανία και Φιλανδία, όπως και εκπρόσωποι μη κρατικών οντοτήτων όπως η FRONTEX, οργανισμοί του ΝΑΤΟ κ.λπ. Στόχος ήταν η ανάδειξη των ικανοτήτων ναυτικής επιτηρήσεως του ΜΕΑ και η ασφάλεια πτήσεως εντός ελεγχομένου πολιτικού εναερίου χώρου, σε πελάτες στην Ευρώπη.
Κατά τις πτήσεις, επιδείχθηκαν οι ικανότητες ναυτικής επιτηρήσεως, που πέραν των εφαρμογών για αμυντικές ανάγκες, μπορούν να εξυπηρετήσουν σκοπούς όπως ναυτική επιτήρηση, παρακολούθηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, επιτήρηση συνόρων, υποστήριξη επιχειρήσεων Έρευνας & Διάσωσης, αντιπυρική προστασία κ.λπ. Βασικός στόχος ήταν να επιδειχθεί το σύστημα Εντοπισμού και Αποφυγής (Detect Αnd Avoid) αεροσκαφών που ανέπτυξε η GA-ASI και αντιπροσωπεύει βασική τεχνολογία για τα ΜΕΑ, προς αποφυγή αεροπορικών ατυχημάτων. Το DAA αποτελείται από ένα ραντάρ αέρος στο ρύγχος, που συνεργάζεται με Σύστημα Συναγερμού Εναερίου Κυκλοφορίας και Αποφυγής Σύγκρουσης (TCAS II) καθώς και Αυτόματη Εξαρτημένη Παρακολούθηση – Εκπομπή (ADS-B).
To συγκεκριμένο ΜΕΑ που είχε έλθει στην Λάρισα, με αριθμό Ν308ΗΚ ήταν ένα MQ-9Α Block 1 διαμορφώσεως Guardian (δηλαδή με ραντάρ επιτηρήσεως) εφοδιασμένο με σύστημα DAA, ραντάρ ναυτικής επιτηρήσεως SeaVue και ηλεκτροπτικό σύνολο με θερμική κάμερα και κάμερα ημέρας. Ο εξοπλισμός εδάφους περιελάμβανε Δορυφορική Κεραία Ku και Σταθμό Ελέγχου Εδάφους Block 10 με Σύστημα Προβλέψεως και Απεικονίσεως Σύγκρουσης (CPDS), Σύστημα Τακτικής Αρχειοθετήσεως, Ανασύρσεως και Εκμεταλλεύσεως (STARE) και Εξυπηρετητή (server) Αερομεταφερόμενο και Εδάφους.
Ο κύριος αισθητήρας του Ν308ΗΚ ήταν το ραντάρ ναυτικής έρευνας SeaVue της Raytheon που εξασφαλίζει συνεχή ιχνηλάτιση θαλασσίων στόχων και συσχέτιση αυτών με πομπούς AIS που φέρουν τα πλοία. Το SeaVue είναι ραντάρ πολλαπλών διαμορφώσεων λειτουργίας, μεταξύ των οποίων Αντιστρόφου Ραντάρ Συνθετικού Διαφράγματος (ISAR). Η εμβέλεια του ραντάρ κυμαίνεται σε 250 χλμ. για μεγάλα πλοία και περί τα 90 για μικρά πλωτά ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι διαθέτει και ικανότητα Ενδείκτου Κινούμενου Στόχου Εδάφους (GMTI). Πέραν του δέκτου Αυτόματης Αναγνώρισης Θαλασσίων Μέσων (AIS), το ΜΕΑ έφερε ηλεκτροπτικό σύνολο Υψηλής Ευκρινείας/ Βίντεο Πλήρους Κινήσεως με θερμική κάμερα και κάμερα ημέρας, που επιτρέπει εντοπισμό και αναγνώριση θαλασσίων στόχων σε πραγματικό χρόνο. Οι αισθητήρες σε συνδυασμό, συνθέτουν μια πλήρη εικόνα για Ναυτική Έρευνα Ευρείας Περιοχής (Maritime Wide Area Search) σε πραγματικό χρόνο.
Η GA-ASI συνεργάζεται με την αμερικανική SES, η οποία παρέχει δορυφορική σύνδεση (SATCOM) με την οποία μεταδίδονται άμεσα τα δεδομένα που συλλέγονται στον Σταθμό Ελέγχου Εδάφους. Αυτό σημαίνει ότι το MQ-9 δεν είναι δέσμιο συστημάτων ζεύξεως με συνήθη εμβέλεια 200 χλμ. αλλά μπορεί να επιχειρεί παγκοσμίως, έχοντας στρατηγική σημασία.
Στην επίδειξη σε επισήμους και στους εκπροσώπους των ΜΜΕ, πραγματοποιήθηκαν σενάρια εντοπισμού μικρού σκάφους στη θάλασσα, εντοπισμού ναυαγού, εντοπισμού – παρακολούθησης φάλαγγος οχημάτων, εντοπισμού αγνοούμενου ορειβάτη, εντοπισμού εστίας φωτιάς. Για την Πολεμική Αεροπορία, πραγματοποιήθηκαν σενάρια του δικού της ενδιαφέροντος.
Για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση ΜΕΑ πιστοποιημένων για πτήσεις σε περιβάλλον ελεγχομένου πολιτικού εναερίου χώρου με ασφάλεια για τις πολιτικές πτήσεις, η GA-ASI ανέπτυξε την έκδοση MQ-9B SkyGuardian, της οποίας το πρώτο ΜΕΑ παρουσιάσθηκε το 2016. Μετά την λήψη πιστοποιητικού από τις αμερικανικές αρχές (FAA), επιδιώχθηκε η ανάλογη πιστοποίηση και από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό οργανισμό (ΕΑSA). Από πλευράς προδιαγραφών, η έκδοση αυτή ενσωματώνει τεχνολογίες αποφυγής εναερίων συγκρούσεων, αλεξικέραυνη προστασία και ηλεκτρικό απο-αντιπαγωτικό σύστημα στα χείλη προσβολής των πτερύγων ενώ επεκτάθηκε η πτέρυγα και από 20 μέτρα έφθασε τα 24 μέτρα, επιτρέποντας μεγαλύτερη ποσότητα εσωτερικού καυσίμου που εξασφαλίζει μέγιστη αυτονομία 40 ωρών σε υψόμετρο 50.000 ποδών (15.000 μέτρα) αν και η επιχειρησιακή οροφή είναι χαμηλότερη. Το σύστημα συνοδεύεται από εντελώς επανασχεδιασμένο σύγχρονο Σταθμό Ελέγχου Εδάφους με 4 σταθμούς εργασίας.
Το SkyGuardian φέρει ως κύριο αισθητήρα, ραντάρ πολλαπλών διαμορφώσεων AN/APY-8 Lynx II για βέλτιστη απόδοση επάνω από χερσαίο χώρο και ικανότητα παρακτίου επιτηρήσεως. Tο ραντάρ μπορεί να παρέχει ευρεία κάλυψη σε απόσταση μεγαλύτερη των 80 χλμ. με ικανότητα υψηλής ευκρινείας σημείου, ενώ λειτουργεί και σε διαμόρφωση Ενδείκτου Κινούμενου Στόχου Εδάφους (GMTI) για εντοπισμό και ιχνηλάτηση οχημάτων, σε απόσταση 23 χλμ.
Ως εναλλακτική επιλογή διατίθεται η συλλογή SeaGuardian που περιλαμβάνει το ραντάρ ναυτικής έρευνας SeaVue σε συνδυασμό με το AIS και προορίζεται καθαρά για ναυτική επιτήρηση. Το ενδιαφέρον είναι ότι το SeaVenue είναι προσθαφαιρούμενο, ενισχύοντας την επιχειρησιακή ευελιξία του MQ-9 ως πλατφόρμα.
Το MQ-9A μπορεί να εφοδιασθεί με εξοπλισμό Ηλεκτρονικών Πληροφοριών/Ηλεκτρονικών Μέτρων Υποστηρίξεως (SIGINT/ESM) ενώ χάρη σε διπλούς σταθμούς ασυρμάτου ARC-210 VHF/UHF που φέρει, μπορεί να λειτουργήσει ως εναέριος κόμβος αναμεταδόσεως επικοινωνιών (coms relay). Στις μελλοντικές προσθήκες, εξετάζεται η ικανότητα ζεύξεως δεδομένων Link 16.
Ενώ το τυπικό MQ-9A Reaper με πλήρη οπλισμό έχει τυπική αυτονομία 14 ωρών πτήσεως (27 ώρες σε αποστολή ISR), τα SkyGuardian/ SeaGuardian μπορούν να πετούν μέχρι 40 ώρες. Σοβαρό πλεονέκτημα του MQ-9 είναι ότι κινείται από στροβιλοκινητήρα Honeywell TPE331-10 ισχύος 900 ίππων που επιτρέπει μέγιστη ταχύτητα 210 κόμβων (389 χ.α.ώ.) σημαντικά υψηλότερη από τα ανταγωνιστικά ΜΕΑ των οποίων η συγκεκριμένη επίδοση κυμαίνεται στους 110-120 κόμβους.
Τα ανωτέρω αναφέρονται για να καταδειχθεί ότι τα ΜΕΑ γενικώς έχουν μικρό βαθμό επιβιωσιμότητος σε μια σύρραξη υψηλής εντάσεως μεταξύ συμβατικών δυνάμεων, επειδή διακρίνονται από μικρή ταχύτητα πτήσεως και μέση επιχειρησιακή οροφή, που τα καθιστά ευάλωτα ακόμη και σε επίγεια συστήματα αντιαεροπορικής αμύνης. Επιπλέον, οι επιδόσεις των αισθητήρων τους, δεν τα θέτουν σε ικανές αποστάσεις ασφαλείας ώστε να μην εκτίθενται σε πυραυλικές απειλές, είτε από αέρος είτε από εδάφους.
Χάρη στην αυξημένη αυτονομία του SkyGuardian, εξασφαλίζεται ικανότητα επίμονης ISR (Πληροφορίες, Επιτήρηση, Αναγνώριση) με σημαντικά χαμηλότερο λειτουργικό κόστος εν σχέσει με επανδρωμένα αεροσκάφη, των οποίων η αυτονομία δεν εξαρτάται μόνο από το μεταφερόμενο καύσιμο αλλά και από την αντοχή του πληρώματος. Επί της ουσίας, οι επιδείξεις του Ν308ΗΚ στην Λάρισα, έδωσαν μια εικόνα από τις δυνατότητες ναυτικής επιτηρήσεως που θα αποκτήσει το Πολεμικό Ναυτικό όταν τεθούν σε υπηρεσία τα εκσυγχρονισμένα ΑΦΝΣ Ρ-3ΗΝ.
Όπως έχει ανακοινωθεί και επισήμως από τον ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλο, η Ελλάδα εξετάζει την προμήθεια ενός συστήματος MQ-9, αποτελούμενο από 3 ΜΕΑ. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι, περίπου όλοι, συγχέουν το Ν308ΗΚ που επισκέφθηκε την Λάρισα, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται απλώς και μόνο για ένα πειραματικό ΜΕΑ, όπως άλλωστε αναγραφόταν σαφώς επάνω στην άτρακτό του. Το Ν308ΗΚ δηλαδή, δεν ήταν η έκδοση ΜQ-9B αλλά ένα MQ-9A στο οποίο απλώς για λόγους επιδείξεως φερόταν το ραντάρ SeaVue. Όπως είναι φυσικό, το MQ-9B SkyGuardian/ SeaGuardian βρίσκεται ακόμη σε φάση αναπτύξεως και συνοδεύεται από επιπλέον κόστη Έρευνας & Αναπτύξεως, γεγονός που σημαίνει ότι η τιμή κτήσεως θα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με το MQ-9A – εξάλλου είναι μεγαλύτερου μεγέθους και έχει ανώτερες επιδόσεις.
