Γράφει ο Δρ. Πέτρος Σαββίδης*
Από την Τρίτη 4 Ιουνίου βρίσκεται σε εξέλιξη η άσκηση μεγάλης κλίμακας ΤΑΜΣ «ΝΙΚΗΤΗΣ-ΔΗΜΗΤΡΑ 2024» της Εθνικής Φρουράς η οποία διεξάγεται σε όλο τον χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε αυτή συμμετέχουν, με το εν ενεργεία προσωπικό, όλοι οι σχηματισμοί και οι κλάδοι της ΕΦ, εξετάζοντας το σύστημα Διοικητικής Μέριμνας και την εφαρμογή των επιχειρησιακών σχεδίων για το σύνολο των μονάδων και των σχηματισμών, χωρίς όμως τη χρήση πυρών. Παρά το γεγονός ότι η χρήση πραγματικών πυρών είναι εντυπωσιακή για τη κοινή γνώμη και τους προσκεκλημένους σε τελικές φάσεις ασκήσεων, η απουσία πυρών επιτρέπει την επικέντρωση της προσοχής στις τεχνικές και τακτικές λεπτομέρειες των σχεδίων, και την αξιολόγηση δυνητικών αδυναμιών και απρόβλεπτων τρωτοτήτων, που δύνανται, με ανάλογες τροποποιήσεις και αλλαγές, να βελτιώσουν την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των σχηματισμών της ΕΦ.
Το σκέλος της άσκησης με την επωνυμία ΔΗΜΗΤΡΑ, αφορά την εφαρμογή και των έλεγχο των σχεδίων διοικητικής μέριμνας επί του πεδίου και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον ανεφοδιασμό των ασκούμενων τμημάτων με πυρομαχικά και καύσιμα, τη συντήρηση του υλικού και την αποκατάσταση βλαβών, την παροχή πρώτων βοηθειών σε τραυματίες και την μεταφορά τους σε προωθημένους χώρους διαλογής του Υγειονομικού, και την περισυλλογή προσβληθέντος υλικού από το πεδίο για επιδιόρθωση σε προωθημένα κλιμάκια επισκευών του Τεχνικού. Το σκέλος με την επωνυμία ΝΙΚΗΤΗΣ, υιοθετήθηκε μετά την κατάργηση της ΤΑΜΣ «ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ» της ΕΦ (και της «TΑΥΡΟΣ» των κατοχικών στρατευμάτων), και αφορά την ανάπτυξη του συνόλου των μονάδων της ΕΦ σε εικονικούς χώρους –αποφεύγεται η χρήση των πραγματικών χώρων ανάπτυξης– όπου πραγματοποιούνται διάφορες ενέργειες και επεισόδια για έλεγχο της αποτελεσματικότητας των επιχειρησιακών σχεδίων.
Η τελική φάση της άσκησης της 2ης Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ πραγματοποιήθηκε στις 6 Ιουνίου σε συγκεκριμένη τοποθεσία ενδιαφέροντος στη περιοχή ευθύνης της, στην παρουσία του Υπουργού Άμυνας Βασίλη Πάλμα και του Αρχηγού ΓΕΕΦ Αντιστράτηγου Γεώργιου Τσιτσικώστα. Λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών (κίτρινη προειδοποίηση) και τις υψηλές θερμοκρασίες (πέραν των 42 βαθμών) που πλήττουν το νησί τις τελευταίες ημέρες, έγιναν νύξεις προς το ΥΠΑΜ και το ΓΕΕΦ για ακύρωση της άσκησης, αλλά προς τιμή τους, τόσο η Υπουργός όσο και ο Αρχηγός αρνήθηκαν να υποκύψουν σε τέτοιου είδους πιέσεις, που θα υπόσκαπταν το κύρος και την ειδική αποστολή της ΕΦ αν εισακούονταν.
Η τελική φάση της Ταξιαρχίας ήταν διπλής ενεργείας και αφορούσε την εκτέλεση αμυντικών και επιθετικών ενεργειών σε ένα εκτεταμένο πεδίο 12 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου ασκήθηκαν τμήματα από το σύνολο των μονάδων της. Το σενάριο της άσκησης προέβλεπε αιφνιδιαστική εισχώρηση εχθρικού τακτικού συγκροτήματος EMA και M/K ΤΠ εντός της περιοχής ευθύνης της και την ανάληψη επιθετικής ενέργειας από την Τακτική της Διοίκηση για καταστροφή του εχθρού και αποκατάσταση του απολεσθέντος εδάφους. Να σημειωθεί ότι τις εχθρικές δυνάμεις απεικόνιζαν, επί του πεδίου, το ΤΣ Μ/Κ ΤΠ με τεθωρακισμένα Cascavel και TΟΜΠ Renault VAB. Τις φίλιες δυνάμεις απεικόνιζε και Τακτικό Συγκρότημα Μάχης (ΤΣΜ), που είχε εγκατασταθεί αμυντικά επί υψωμάτων για ανακοπή της εχθρικής εισχώρησης ενώ τμήματα του δημιούργησαν αμυντικό περίκλειστο για προστασία συγκεκριμένου χωριού το οποίο είχε περικυκλωθεί από τις εχθρικές δυνάμεις. Τα αμυνόμενα τμήματα είχαν ενισχυθεί από ΛΑΤ με βλήματα MILAN 3 και διμοιρίες γαλλικών αντιαρματικών HOT 3 επί οχημάτων VAB VCAC.
Πυρά υποστήριξης των φίλιων δυνάμεων παρείχε Α/Κ ΜΜΠ, η οποία είναι εξοπλισμένη με σερβικά πυροβόλα 155 χιλ./52 διαμ. τύπου Nora B-52, ο ΛΒΟ με διμοιρίες γαλλικών όλμων 120 χιλ. τύπου ΜΟ-120-RT, και ουλαμοί ΠΕΠ με γιουγκοσλάβικα ρουκετοβόλα 122 χιλ. τύπου M-63 Plamen.
Με την αιφνιδιαστική εισχώρηση του εχθρικού τακτικού συγκροτήματος, η Ταξιαρχία διέταξε το αμυνόμενο ΤΣΜ να σταθεροποιήσει τις θέσεις του και να απαγορεύσει την συνέχιση της προώθησης των εχθρικών δυνάμεων και την κατάληψη του περίκλειστου χωριού. Ταυτόχρονα, διέταξε την άμεση κινητοποίηση όλων των μονάδων της οι οποίες εφάρμοσαν άμεσα τα σχέδια συναγερμού και πολεμικής ετοιμότητας. Έγινε ανάκληση προσωπικού, ταχεία ανάπτυξη σε προωθημένους χώρους διασποράς και ανάληψη της πολεμικής διάταξης μάχης. Η Τακτική Διοίκηση, προϊδεασμένη για την δυσμενή εξέλιξη στην περιοχή ευθύνης της Ταξιαρχίας, ανέπτυξε τις μονάδες της σε προκεχωρημένους χώρους συγκέντρωσης και εξέδωσε διαταγές επιχειρήσεων στις μονάδες της.
Εν τω μεταξύ, η διοίκηση της Ταξιαρχίας ανάπτυξε σε συγκεκριμένο ύψωμα το τακτικό της στρατηγείο και τον κινητό κόμβο δορυφορικών επικοινωνιών που την υποστηρίζει, όπως επίσης και το Κέντρο Συντονισμού Πυρών Υποστήριξης (ΚΣΠΥ) για τον συντονισμό των πυρών της Α/Κ ΜΜΠ, του ΛΒΟ και της ΠΠΕΠ. Αξιωματικοί σύνδεσμοι του Πυροβολικού και του ΛΒΟ διατέθηκαν τόσο στα αμυνόμενα όσο και στα επιτιθέμενα τμήματα της Ταξιαρχίας για την κατεύθυνση των πυρών υποστήριξης.
Για τον μυημένο παρατηρητή, οι ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν στο συγκεκριμένο χώρο ασκήσεων, ο οποίος χαρακτηρίζεται από αυξημένο πλάτος και ικανό μήκος, ήταν πιο ρεαλιστικές από την ευφάνταστη κόλαση πυρός που διεξάγεται ετησίως στο πεδίο βολής Καλού Χωρίου, το οποίο, λόγω των μεγάλων περιορισμών, οι αποστάσεις μεταξύ των επιτιθέμενων τμημάτων δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Αντιθέτως, η αντεπίθεση που πραγματοποιήθηκε από την Τακτική Διοίκηση της Ταξιαρχίας ήταν απόλυτα ρεαλιστική σε ζητήματα χώρου, χρόνου, και συντονισμού των τμημάτων, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι ο ρυθμός προώθησης σε πραγματικές επιθετικές επιχειρήσεις είναι 2 χιλιόμετρα ανά ώρα.
Η επιθετική ενέργεια ξεκίνησε με την εικονική προσβολή των εχθρικών δυνάμεων από αυτοκινούμενα πυροβόλα 155 χιλ., όλμους 120 χιλ. και ρουκετοβόλα 128 χιλ. υπό τον συντονισμού του ΚΣΠΥ της Ταξιαρχίας. Ακολούθησε η προώθηση, κατά άλματα, ουλαμών αρμάτων ΑΜΧ-30Β2 της οργανικής ΕΜΑ σε δυο κατευθύνσεις, τα οποία συνοδεύονταν από διμοιρίες ΤΟΜΠ Λεωνίδας Μ/Κ ΤΠ. Την ενέργεια υποστήριξε ζεύγος ελικοπτέρων SA342 Gazelle/HOT 3 της 450 ΜΕΠ από την Αεροπορική Βάση Ανδρέας Παπανδρέου στην Πάφο, τα οποία εισήλθαν αιφνιδιαστικά στον αντιαρματικό αγώνα, διαμέσου του αεροδιαδρόμου Ζ2, εκ των τεσσάρων που είχαν καθοριστεί, κατόπιν προσωρινής άρσης των πυρών υποστήριξης από το ΚΣΠΥ.
Η κίνηση των τεθωρακισμένων/μηχανοκίνητων δυνάμεων ελιγμού της Ταξιαρχίας εμφανίζεται, για τον παρατηρητή, ως απλή ενέργεια, η οποία κλιμακώνεται σταδιακά, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία, η οποία, τεχνικά, απαιτεί συντονισμό, ακρίβεια και συγχρονισμό. Η τακτική συγκρότηση των δυνάμεων ελιγμού και η σύζευξη των μονάδων μεταξύ τους, ο προκαταρκτικός συντονισμός των κλιμακίων ελιγμού με το ΚΣΠΥ για έλεγχο των πυρών υποστήριξης, και η ρύθμιση του ρεύματος ανεφοδιασμού των επιτιθέμενων δυνάμεων επί του πεδίου, είναι ιδιαίτερα απαιτητικές διαδικασίες. Επιπλέον, ο συντονισμός μεταξύ των αμυνομένων και των επιτιθέμενων δυνάμεων είναι καθοριστικός αφού η τεχνική της υπέρβασης των φίλιων τμημάτων και ο συντονισμός των πυρών υποστήριξης μεταξύ των δυο φίλιων τμημάτων απαιτούν ιδιαίτερους χειρισμούς για την αποφυγή προσβολής φίλιων τμημάτων κατά τη αντεπίθεση.
Τα άλματα των επιτιθέμενων μεικτών κλιμακίων αρμάτων μάχης ΑΜΧ30Β2 και ΤΟΜΠ Λεωνίδας, συνοδεύονταν από ανάλογη προώθηση των κλιμακίων υποστήριξης πυροβολικού και όλμων, ώστε να είναι δυνατή η προσβολή των υποχωρούντων εχθρικών τμημάτων στο βάθος της τοποθεσίας. Να σημειωθεί ότι για την αποφυγή εχθρικών πυρών αντιπυροβολικού, η τεχνική που εφαρμόζεται από τα κλιμάκια υποστήριξης, επικεντρώνεται στην ταχεία τάξη των πυροβολαρχιών Νora B-52 και Μ-63 Plamen και των διμοιριών ΜΟ-120-RT, την εκτέλεση βολών, και την άμεση εγκατάλειψη των χώρων τάξεως. H τελική φάση ολοκληρώθηκε με την κατάληψη των ΑΝΣΚ, συμπεριλαμβανομένου και του περίκλειστου χωριού, και την άφιξη της Εφεδρείας της Ταξιαρχίας στην ευρύτερη περιοχή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τις ακραίες συνθήκες καύσωνα, το προσωπικό της Ταξιαρχίας εκτέλεσε υποδειγματικά τις ενέργειες, αψηφώντας τις υψηλές θερμοκρασίες. Ο Α/ΓΕΕΦ εξέφρασε την ικανοποίηση και την εμπιστοσύνη του προς το προσωπικό της Ταξιαρχίας, το οποίο φαίνεται, παρά τις διάφορες μεμψιμοιρίες που ακούγονται κατά καιρούς, ότι διατηρεί υψηλά επαγγελματικά πρότυπα και είναι αφοσιωμένο στην Εθνική Φρουρά. Αν αναλογισθεί κανείς ότι η θερμοκρασία στο παρατηρητήριο, υπό σκιά, ανερχόταν στους 42 βαθμούς, τότε γίνεται αντιληπτό ότι η θερμοκρασία εντός των αρμάτων και των τεθωρακισμένων των ασκούμενων τμημάτων ήταν πολύ μεγαλύτερη. Φυσικά, η ηγεσία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ είχαν πλήρη επίγνωση της κατάστασης του καιρού, όπως και ο διοικητής της Ταξιαρχίας ο οποίος έλαβε ειδικά μέτρα εντός του σχηματισμού για αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών λόγω των καιρικών συνθηκών. Κατά την αποχώρησή του, ο Αρχηγός έδωσε σαφείς οδηγίες για ασφαλή επιστροφή στα στρατόπεδα και, με τη λήξη της άσκησης, ανάλογη ξεκούραση και επιβράβευση του προσωπικού. Ο διοικητής της Ταξιαρχίας εξέφρασε βαθιά ικανοποίηση για την απόδοση του προσωπικού και αναφέρθηκε με κολακευτικά λόγια για την αγάπη και την αφοσίωση με την οποία οι άνδρες και οι γυναίκες της Ταξιαρχίας περιβάλλουν την Εθνική Φρουρά.
*Ακαδημαϊκός, επίτιμος επιστημονικός ερευνητής στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας και Πληροφοριών του Πανεπιστημίου Buckingham.
