Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η δήλωση του Γάλλου ιπταμένου Ζερόμ Τουτ, που πέταξε με το Rafale επιδείξεως στο Athens Flying Week προ ημερών, ότι ήλθε από την Γαλλία χωρίς ανεφοδιασμό, σημειώνοντας την μεγάλη αυτονομία του αεροσκάφους, έκανε αίσθηση.
Χρειάζεται μια διευκρίνιση ως προς το θέμα της αυτονομίας και ακτίνος δράσεως. Κάθε μαχητικό αεροσκάφος μπορεί να φορτωθεί με εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου και με σταθερή πτήση και ταχύτητα πλεύσεως σε μεγάλο υψόμετρο προκειμένου να εξασφαλισθεί οικονομία καυσίμου, ταξιδεύει χιλιάδες μίλια. Δεν είναι αυτή η περίπτωση, όταν το προφίλ πτήσεως είναι πολεμικό.
Σε πολεμικές επιχειρήσεις, τα μαχητικά αεροσκάφη φέρουν οπλικό φορτίο που αυξάνει την οπισθέλκουσα, πολύ συχνά πετούν χαμηλά για λόγους τακτικής, ενώ επίσης πολύ συχνά εκτελούν ελιγμούς μάχης ή αποφυγής απειλών, χρησιμοποιώντας την μέγιστη ισχύ του ή των κινητήρων τους. Όλα αυτά, συνεπάγονται αυξημένη κατανάλωση καυσίμου, με αποτέλεσμα να περιορίζεται δραστικώς η τακτική αυτονομία πτήσεως και η τακτική ακτίνα δράσεως ενώ επιπλέον, στην σχεδίαση αποστολών λαμβάνεται πάντα υπ’ όψιν η διατήρηση ικανού καυσίμου για επιστροφή στην βάση.
Το ακροβατικό Rafale πέταξε χωρίς ανεφοδιασμό από την Γαλλία, επειδή απλώς ταξίδευσε “ευθεία και οριζοντία” με οικονομικά στοιχεία κινητήρων και φορτωμένο με τρεις εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου. Στην πραγματικότητα, μια καλή αρχική εκτίμηση για την αυτονομία ενός αεροσκάφους, δίνει η ποσότητα καυσίμου που μεταφέρεται εσωτερικώς, στις δεξαμενές της ατράκτου και των πτερύγων. Και από αυτή την άποψη, το Rafale δεν παρουσιάζει κάποια εντυπωσιακή τιμή.
Το εσωτερικό μεταφερόμενο καύσιμο του μονοθέσιου Ε ορίζεται σε 5.734 λίτρα (5.300 για το διθέσιο D), όταν ενδεικτικώς, το Mirage 2000 φέρει 3.904 λίτρα και το F-16 λίγο παραπάνω, 3.986 λίτρα. Όμως το Rafale είναι δικινητήριο και η “κατανάλωση” καυσίμου είναι (θεωρητικώς) διπλάσια, με αποτέλεσμα το αυξημένο εσωτερικό καύσιμο έναντι των ανωτέρω μονοκινητηρίων, να μην συνεπάγεται δραστικώς μεγαλύτερη αυτονομία για το νέο απόκτημα της ΠΑ. Παρά το ότι ο κινητήρας Μ88-2 είναι αποδοτικότερος ως προς την κατανάλωση λόγω τεχνολογίας, η συνολικώς υψηλότερη κατανάλωση καυσίμου του Rafale λόγω δύο κινητήρων, είναι ο κύριος παράγοντας που διαμορφώνει περίπου διπλάσιο επιχειρησιακό κόστος ανά ώρα πτήσεως, εν σχέσει με το F-16.
Σε ένα “καθαρό” μαχητικό, η τακτική αυτονομία πτήσεως ορίζεται από το καύσιμο που απομένει διαθέσιμο μετά την κατανάλωση του 25-35% του εσωτερικού καυσίμου στην διαδικασία της τροχοδρομήσεως, της απογειώσεως και της αναρριχήσεως σε οροφή αποστολής, όπως και μετά τον συνυπολογισμό μιας ποσότητος καυσίμου (bingo) που πρέπει να παραμένει όταν ξεκινήσει το σκέλος επιστροφής στην βάση (RTB). Το ότι κρίνεται σκόπιμο τα μονοκινητήρια F-16, Mirage 2000 και τα διθέσια F-4E, Rafale να επιχειρούν καθημερινώς από τον καιρό της ειρήνης φορτωμένα με εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου, είναι δηλωτικό του μεταφερόμενου καυσίμου που απαιτούν τακτικά και όχι “τουριστικά” προφίλ πτήσεως.
Η τακτική αυτονομία πτήσεως και ακτίνα δράσεως του Rafale, αυξάνονται κατά πολύ, χάρη στην εντυπωσιακή επίδοση μεταφοράς εξωτερικών φορτίων που κατάφεραν οι αξιοθαύμαστοι σχεδιαστές του αεροσκάφους. Το Rafale μπορεί να φορτωθεί με 3 εξωτερικές δεξαμενές των 2.000 λίτρων εκάστη! Για ικανότητα αναπτύξεως υπερηχητικής πτήσεως (αποστολές αναχαιτίσεως) υπάρχει η εναλλακτική της φορτώσεως 3 πιο αεροδυναμικών δεξαμενών των 1.250 λίτρων, για σύνολο 3.750 λίτρων εξωτερικού καυσίμου.
Ωστόσο, όσο μεγαλύτερο είναι το φορτίο σε εξωτερικές δεξαμενές, τόσο περιορίζονται τα περιθώρια ελιγμών του αεροσκάφους, καθιστώντας απαγορευτική την εμπλοκή σε εναέρια αναμέτρηση, ακόμη και σε συνθήκες BVR. Στις περιπτώσεις αερομαχίας, ο ιπτάμενος υποχρεώνεται να απορρίψει τις εξωτερικές δεξαμενές, προκειμένου να εκμεταλλευθεί στο έπακρο τις επιδόσεις του αεροσκάφους και να αυξήσει την επιβιωσιμότητά του.
Με εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου, ένα μαχητικό μπορεί να παραμείνει περισσότερο χρόνο σε αποστολές Εναερίου Περιπολίας (CAP) στο Αιγαίο, σε “λογική” απόσταση από την βάση, είτε σε απομακρυσμένες περιοχές ενδιαφέροντος, ενδεικτικώς μεταξύ Κρήτης – Μεγίστης ή Μεγίστης – Κύπρου.
Αντιστοίχως, με εξωτερικές δεξαμενές, μπορεί να αυξήσει την ακτίνα δράσεως σε αποστολές κρούσεως είτε στην τουρκική ενδοχώρα είτε στο Θέατρο Επιχειρήσεων Ανατολικής Μεσογείου.
Εχθρική αντίδραση όμως, είναι πολύ πιθανό ότι θα υποχρεώσει σε απόρριψη των εξωτερικών δεξαμενών και την εμπλοκή σε αερομαχία, η οποία συνεπάγεται υψηλές καταναλώσεις και δραστική μείωση του χρόνου παραμονής στον αγώνα.
Πραγματικά εντυπωσιακή τακτική αυτονομία αποστολής και ακτίνας δράσεως, προσφέρει το F-35A, επειδή μεταφέρει εσωτερικό καύσιμο 10.187 λίτρων, δηλαδή 80% περισσότερο από το Rafale και 155% έναντι του F-16! Ως μονοκινητήριο (αν και υψηλότερης καταναλώσεως) και προοριζόμενο για κρούση, το αεροσκάφος μπορεί να διανύσει με άνεση πολύ μεγάλες αποστάσεις βασιζόμενο μόνο στο εσωτερικό καύσιμο, χωρίς να θυσιάζει τα χαρακτηριστικά VLO, με μόνο τίμημα, το σχετικώς περιορισμένο οπλικό φορτίο που μεταφέρεται εσωτερικώς. Αλλά ακόμη και αν το F-35A φέρει εξωτερικά οπλικά φορτία, στις περιπτώσεις που δεν ενδιαφέρει η τακτική αξιοποίηση των χαρακτηριστικών VLO, η ανάγκη προσθήκης εξωτερικών δεξαμενών καυσίμου είναι υποβαθμισμένη, λόγω της υπερεπάρκειας εσωτερικού καυσίμου για (υπενθυμίζουμε) μονοκινητήριο μαχητικό. Είναι σαφές ότι εάν δεν υπήρχε το στοιχείο του σχετικώς περιορισμένου εσωτερικώς μεταφερόμενου οπλικού φορτίου, το F-35A θα κυριαρχούσε πέραν όλων των άλλων από πλευράς ευελιξίας αποστολής.
Πραγματική επίδειξη της μεγάλης αυτονομίας και ακτίνας δράσεως χωρίς την απαίτηση εξωτερικών δεξαμενών καυσίμου, βλέπουμε στις ασκήσεις της Ισραηλινής Αεροπορίας πάνω από την Κύπρο. Στην άσκηση ΟΝΗΣΙΛΟΣ – ΓΕΔΕΩΝ 2021 που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Απρίλιο, αποτυπώθηκε στον ουρανό της Κύπρου η παρουσία ισραηλινών F-35 σε “καθαρή” διαμόρφωση, μαζί με F-15, που όμως έφεραν 3 εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου! Με πλήρες εσωτερικό καύσιμο και όπλα εσωτερικά, το F-35 μπορεί να εκτελέσει ελιγμούς με υψηλές φορτίσεις και να αναπτύξει υψηλές ταχύτητες απροβλημάτιστα.
Ευκαιρία απλής αποτυπώσεως της ευχέρειας με την οποία το F-35 διένυσε μια απόσταση 400 χλμ. χονδρικώς από το Ισραήλ για την άφιξη στον χώρο ασκήσεως και παραμονή σε αυτόν, όταν τα δικινητήρια και σαφώς μεγαλύτερα F-15 ήταν υποχρεωμένα να εκτελέσουν την ίδια αποστολή με την βοήθεια εξωτερικώς φερομένου καυσίμου.
Επιστρέφοντας στα δικά μας, το Rafale με το μέγιστο εσωτερικό και εξωτερικό καύσιμο (σύνολο 11.734 λίτρα) μπορεί να επιχειρήσει σε μεγάλες αποστάσεις. Όμως η επίδοση δεν θα διαφέρει ουσιωδώς από αυτήν των μονοκινητηρίων F-16V της ΠΑ, με φορτίο δύο CFT και δύο εξωτερικές δεξαμενές των 600 γαλονιών, που εξασφαλίζουν συνολικό καύσιμο 10.194 λίτρων.
Το F-35Α ανταποκρίνεται καλύτερα στην απαίτηση αποστολών μακράς ακτίνος. Εφόσον τα χαρακτηριστικά VLO διατηρήσουν μελλοντικώς την αυξημένη σημασία που έχουν σήμερα, πρόκειται για ένα επιπλέον κρίσιμο πλεονέκτημα σε επιχειρήσεις της ΠΑ προς Κύπρο, όπου η εχθρική αεροπορία αναμένεται να έχει εγκαταστήσει CAP.
Συμπερασματικώς, οι μεγάλες επιδόσεις αυτονομίας και ακτίνας δράσεως του Rafale οφείλονται κατά βάση στην ικανότητά του να απογειωθεί με εξωτερικό φορτίο 1,5 φορά το βάρος του αεροσκάφους! Η ένταξή του σε υπηρεσία με την ΠΑ, δεν αναιρεί την επιχειρησιακή απαίτηση για αεροσκάφη εναερίου ανεφοδιασμού.
