Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Από τον πρώτο καιρό ακόμη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αν παρακολουθούσε κανείς τις επίσημες ανακοινώσεις του ρωσικού Υπουργείου Αμύνης, θα πρόσεχε ασφαλώς τον μεγάλο αριθμό ποικίλων στρατιωτικών αγωνιστικών διοργανώσεων στις οποίες συμμετείχε προσωπικό του Ρωσικού Στρατού. Διαγωνισμοί για όποιο αντικείμενο ή ειδικότητα μπορούσε να φανταστεί κανείς, από τα πιο σύνθετα και απαιτητικά μέχρι “βοηθητικά”! Η δημιουργία εντυπώσεων, που συνηγορούσαν προς έναν εξαιρετικά επιμελή, οργανωμένο και εκπαιδευμένο στρατό, ήταν ισχυρή.
Μεταξύ 13-27 Αυγούστου, πραγματοποιήθηκαν οι VIII Διεθνείς Στρατιωτικοί Αγώνες στους οποίους, πέραν της Ρωσίας, έλαβε μέρος προσωπικό από 33 ακόμη χώρες, κατά βάση του Τρίτου Κόσμου. Συνολικώς 270 ομάδες διαγωνίστηκαν σε 34 επιμέρους αγωνίσματα που πραγματοποιήθηκαν σε 12 διαφορετικές χώρες! Τα αγωνίσματα κάλυπταν μεγάλη ποικιλία, όπως δίαθλο αρμάτων μάχης, ελευθέρων σκοπευτών (ειδικών δυνάμεων και μη), διμοιρίας αλεξιπτωτιστών, πεζοναυτών, μαραθωνίου ιππέων, μηχανοκινήτου πεζικού, πυροβολικού, μηχανικού, εφοδιασμού – μεταφορών, οδήγησης, ΡΒΧ Πολέμου, επιχειρήσεων σιδηροδρόμων, ολμιστών, τοπογραφίας, βολών μάχης, διάσωσης – εκτάκτων αναγκών, ορεινού αγώνα – χιονοδρομιών, στρατιωτικών σκύλων, μαγειρικής πεδίου κ.λπ. Για τους συγκεκριμένους Αγώνες, όλο το προηγούμενο διάστημα οι στρατιωτικές περιφέρειες και διοικήσεις πραγματοποιούσαν “εσωτερικούς” αγώνες για την πρόκριση των καλυτέρων ομάδων ανά αγώνισμα.
Δεν πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις. Όποιος έχει λάβει μέρος ή έχει παραστεί ως παρατηρητής σε στρατιωτικούς αγώνες του Ρωσικού Στρατού, μπορεί να βεβαιώσει ότι το επίπεδο οργανώσεως και απαιτήσεων είναι υψηλότατο. Αποδίδεται ιδιαίτερη προσοχή στα πάντα. Αλλά σε αυτές τις δραστηριότητες εμπλέκεται το επαγγελματικό προσωπικό ενώ οι στρατεύσιμοι είναι περιθωριοποιημένοι, με συνέπεια εξαρχής να υπάρχει αυτός ο σοβαρός περιορισμός.
Τους τελευταίους 10 μήνες όμως στην Ουκρανία, απομυθοποιήθηκε πλήρως η συμβατική στρατιωτική ισχύς της Ρωσίας. Το βασικό συμπέρασμα που εξήχθη από τα πρώτα στάδια του πολέμου, ήταν ο εντοπισμός δομικών αδυναμιών στην ενάσκηση διοικήσεως σε όλα τα επίπεδα. Στα μικρά κλιμάκια, η ποιοτική και επιμελής εκπαίδευση στην οποία παρέπεμπαν οι διαρκείς στρατιωτικοί αγώνες, δεν διαπιστώθηκε, τουλάχιστον στον βαθμό που θα ανέμενε ένας απλός ξένος παρατηρητής. Αποδείχθηκε ότι υπήρχε μια “εικονική πραγματικότητα”. Δέκα μήνες μετά, με κατεστραμμένο κατά μείζονα λόγο το επαγγελματικό κύτταρο του Ρωσικού Στρατού που ξεκίνησε τον πόλεμο και διαπιστωμένη την υστέρηση των στρατευσίμων θητείας σε εκπαίδευση και απόδοση, η καταφυγή στην επιστράτευση, δεν μπορεί να υποσχεθεί κάτι το δραστικώς διαφορετικό.
Ποιο είναι με μια φράση, το συμπέρασμα που εξάγεται; Η ύπαρξη μιας καλής βάσεως στην εκπαίδευση ειδικοτήτων και επιμέρους αντικειμένων μέσα από τα σχετικά σχολεία, δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι αυτή έχει ευρεία “απήχηση” στο σύνολο του στρατεύματος. Διαφορετικά, η λειτουργία υψηλού ή ικανοποιητικού επιπέδου σχολείων εκπαιδεύσεως δεν εξασφαλίζει αυτομάτως και την διάχυση της εκπαιδεύσεως και εξειδικεύσεως σε όλο το προσωπικό.
Η ενασχόληση και προετοιμασία μονάδων και σχηματισμών κάθε χρόνο για ετήσιους στρατιωτικούς αγώνες, δεν συνεπάγεται και τριβή ή διάχυση των γνώσεων επί αντικειμένων και ειδικοτήτων σε όλο το στράτευμα. Οι στρατιωτικοί αγώνες παρεξηγούνται και τείνουν να γίνονται αντιληπτοί ως ουσιώδης προετοιμασία και κύριος στόχος των διοικήσεων, ιδίον γνώρισμα των καθυστερημένων στρατών με νοοτροπία της ήσσονος προσπαθείας, όπου έμφαση αποδίδεται επικεντρωμένα σε κάτι συγκεκριμένο, χειροπιαστό και εμφανές για τους λίγους, μια “βιτρίνα”, αντί να απασχολεί η μεγαλύτερη πρόκληση της ευρείας καλλιέργειας στο σύνολο και σε βάθος.
Πραγματική διάχυση εξασφαλίζεται μέσα από την δοκιμή – τριβή – εξάσκηση και σωστή εφαρμογή των αντικειμένων και δεξιοτήτων – ειδικοτήτων στο πρόγραμμα εκπαιδεύσεως των μονάδων, από τις ασκήσεις μικρών κλιμακίων μέχρι τις ασκήσεις συνόλου. Αυτή είναι η επιδίωξη των εξελιγμένων στρατών που διαπνέονται από την νοοτροπία της τελειοποιήσεως. Εάν οι ασκήσεις είναι πτωχού επιπέδου, δηλαδή επιδερμικές με χαμηλό βαθμό αληθοφανείας και συνυπάρχουν με συζητήσιμο επίπεδο ενασκήσεως διοικήσεως από πλευράς μικρών ηγητόρων, δεν πρέπει να αναμένονται αποτελέσματα άνω του μετρίου. Προφανώς αυτό συνέβαινε στον Ρωσικό Στρατό με την μείξη επαγγελματιών και στρατευσίμων θητείας 12 μηνών, ως προς την πραγματική εκπαίδευση. Ζούσε σε μία “εικονική πραγματικότητα” κι αυτήν πληρώνει σήμερα στην Ουκρανία.
Γράφουμε αυτά, εξ αφορμής προσφάτων παρομοίων διαγωνιστικών δραστηριοτήτων σε Ελλάδα και Κύπρο.
Στον Ελληνικό Στρατό, μεταξύ 30 Νοεμβρίου – 5 Δεκεμβρίου, διεξήχθη διαγωνισμός Ομάδων Μάχης Πεζικού, με τη συμμετοχή προσωπικού των Σχηματισμών του Γ΄ Σώματος Στρατού, με αντικείμενα: επιχειρησιακή βολή τυφεκίου και βομβιδοβόλου, παροχή Α΄ Βοηθειών στο πεδίο της μάχης και μεταφορά τραυματία, στίβο τοπογραφίας, έκδοση διαταγής ομαδάρχη, σχηματισμοί ομάδας Πεζικού.
Στις 5 Δεκεμβρίου επίσης, πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο ο Στρατιωτικός Αγώνας Ομάδων Μάχης Στρατού Ξηράς με συμμετοχή 12 ομάδων, με σκοπό την αξιολόγηση της μαχητικής ικανότητας και διαλειτουργικότητας των συμμετεχουσών ομάδων. Η αξιολόγηση αφορούσε αντικείμενα ατομικής και ομαδικής τακτικής, έκδοση διαταγών, Α΄ Βοήθειες στο πεδίο της μάχης, αποκατάσταση ακινητοποιημένου οχήματος, στίβο τοπογραφίας και εκτέλεση επιχειρησιακών βολών ατομικού οπλισμού από διάφορες αποστάσεις.
Με βάση την εικόνα που περιγράφηκε για τον Ρωσικό Στρατό, ας αναρωτηθούμε:
- Σε τί βαθμό ο Ελληνικός Στρατός και η Εθνική Φρουρά επιτυγχάνουν διάχυση των βασικών και προκεχωρημένων γνώσεων, δεξιοτήτων κι εξειδικεύσεως στο προσωπικό τους;
- Τα προγράμματα εκπαιδεύσεως δοκιμάζουν κι εξασκούν επαρκώς το προσωπικό στις γνώσεις που αποκτά στην βασική, προκεχωρημένη και εκπαίδευση ειδικοτήτων, μέσα από σύγχρονης αντιλήψεως αληθοφανείς ασκήσεις ουσίας;
- Η διάκριση σε επαγγελματίες και στρατευσίμους θητείας που έχει προκύψει τις τελευταίες δεκαετίες, έχει οδηγήσει σε διαχωρισμό και της παρεχομένης εκπαιδεύσεως; Και αν η εκπαίδευση των στρατευσίμων έχει υποβαθμισθεί εκουσίως – ακουσίως, μήπως πάσχει και η παρεχομένη εκπαίδευση των επαγγελματιών;
- Είμαστε ικανοποιημένοι από το επίπεδο του στρατευσίμου μειωμένης θητείας, που αποδίδεται στην εφεδρεία μετά την απόλυσή του;
Πάντως στις 27 Δεκεμβρίου στην Ταϊβάν, άλλη μια χώρα που υπολογίζει στους στρατευσίμους θητείας, ανακοινώθηκε η αύξηση από το 2024 της στρατιωτικής θητείας των στρατευσίμων σε 12 μήνες (σήμερα 4). Από τους επαγγελματίες θα επανδρώνεται η “κύρια δύναμη μάχης” ενώ με τους στρατευσίμους η “δύναμη φρουράς”. Επιπλέον, θα αναβαθμιστεί η εκπαίδευση με βάση τα προηγμένα πρότυπα του αμερικανικού στρατεύματος και ως προς τους στρατευσίμους, αυτοί θα εξοικειώνονται όχι μόνο με τον ατομικό οπλισμό αλλά και με τα ομαδικά και βαρέα όπλα, όπως και με τα σύγχρονα drone. Βάσει της ίδιας αντιλήψεως, θα αναβαθμιστεί και το επίπεδο ασκήσεων. Την επίτευξη όλων αυτών, υπηρετεί η απόφαση δραστικής αυξήσεως της θητείας των στρατευσίμων.
