Λιβύη, Αρμενία, Ουκρανία και η “απούσα” Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής

Από Σάββας Δ. Βλάσσης

Η κυβέρνηση, υποτίθεται ότι έχει πολιτική για την εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία. Από τα μέσα του 2019, κοντεύει μία ολόκληρη πενταετία, με ανυπαρξία δειγμάτων κυβερνητικού έργου. Αντιθέτως, ελήφθησαν αποφάσεις δίχως διορατικότητα, που προκάλεσαν ζημιά. Καθώς όλα αυτά έλαβαν χώρα ενώ παραλλήλως η κυβέρνηση αύξησε δραστικά τις εξοπλιστικές δαπάνες, έχουμε ίσως ένα μοναδικό παγκόσμιο αρνητικό “επίτευγμα”. 

Από το 2023, ο νέος ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας επεδίωξε να περάσει η αρμοδιότητα των κρατικών εταιρειών στο ΥΠΕΘΑ και του επιτράπηκε αυτό μόνο ως προς την ΕΑΒ. Ένδειξη ανυπαρξίας ενιαίας αντιλήψεως πολιτικής και στόχων. Ο ΥΕΘΑ επίσης, διακήρυξε την πρόθεσή του να δημιουργήσει “αμυντικό οικοσύστημα καινοτομίας”. Την ίδια στιγμή, εκπονείται ένα αναθεωρημένο εξοπλιστικό πρόγραμμα που όμως, όπως και το προηγούμενο καταρτισθέν το 2021, δεν περιλαμβάνει κανένα μείζον πρόγραμμα στο οποίο ελληνικές εταιρείες θα εμπλακούν αναλαμβάνοντας σοβαρό βιομηχανικό έργο.

Είναι ερώτημα κατά πόσο καταγράφηκε επισήμως από την κυβέρνηση, σε επίπεδο επιτελικής εργασίας, η υστέρηση εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής αμυντικού υλικού ως δομική αδυναμία για την Εθνική Άμυνα αλλά και την εξυπηρέτηση ζωτικών συμφερόντων σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής.

Έχει περάσει απαρατήρητο ότι από το 2019 έχουν λάβει χώρα τρεις πολεμικές συγκρούσεις αμέσου ενδιαφέροντος για την Ελλάδα, στην οποία μία εκ των δύο εμπλεκομένων πλευρών αναζήτησε ή προσέβλεπε σε χειροπιαστή ελληνική βοήθεια. Όχι μόνο διπλωματική στήριξη δηλαδή αλλά και στρατιωτική βοήθεια, στην μορφή αποστολής όπλων, που συνεπάγονται αυξημένο βαθμό επιρροής.

• Το 2019 αναζωπυρώθηκε η εμφύλια σύγκρουση στην Λιβύη. Τον Απρίλιο, το καθεστώς Χαφτάρ που ελέγχει την ανατολική Λιβύη, με την στήριξη Αιγύπτου, Γαλλίας, ΗΑΕ και Ρωσίας, επιτέθηκε εναντίον της Τριπόλεως. Στις αρχές του 2020 η Τουρκία επενέβη με την αποστολή στρατιωτικής δυνάμεως και όπλων υπέρ της Τριπόλεως, επιτυγχάνοντας όχι μόνο την αναχαίτιση της επιθέσεως του Χαφτάρ αλλά και την επιτυχή αντεπίθεση, που οδήγησε στην κατάπαυση του πυρός τον Οκτώβριο του 2020. Έκτοτε, η επιρροή της Τουρκίας ενισχύθηκε ενώ της Ελλάδας εξαφανίστηκε.
• Το 2020, ξέσπασε ο Β΄ Πόλεμος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Οι Αζέροι επιτέθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2020, έχοντας προετοιμαστεί σοβαρά και πέτυχαν τεχνολογικό αιφνιδιασμό των Αρμενίων, χάρη στην εκτενή χρήση τουρκικών UAV και συστημάτων πυροβολικού τουρκικής και ισραηλινής προελεύσεως. Τον Νοέμβριο, έπειτα από 44 ημέρες επιχειρήσεων, οι Αρμένιοι είχαν ηττηθεί και επιτεύχθηκε κατάπαυση του πυρός. Φυσικά οι Αζέροι δεν θα άφηναν να χαθεί η ευκαιρία και στις 19 Σεπτεμβρίου 2023 επιτέθηκαν ξανά, οδηγώντας την Αρμενία στην άνευ όρων συνθηκολόγηση την επομένη κιόλας, οπότε η αυτοανακηρυχθείσα περιοχή του Αρτσάχ πέρασε στην κυριαρχία των Αζέρων.
• Το 2022, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και έκτοτε συνεχίζεται για τρίτο έτος μία τρομερή πολεμική αναμέτρηση, με πλούσια διδάγματα σε τακτικό, επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο.

Στον Χαφτάρ η Αθήνα δεν προσέφερε ούτε ένα drone για… γάμο. Το ίδιο και στην Αρμενία. Η Τουρκία, με πληθωρική παρουσία οπλικών συστημάτων της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, επενέβη αποφασιστικώς, κερδίζοντας παγκόσμια αναγνώριση, με εξύψωση του κύρους της διεθνώς.

Στην Ουκρανία, η Ελλάδα περιορίζεται να συνεισφέρει ξεστοκάροντας παλαιά αποθέματα πυρομαχικών, φορητό οπλισμό ενώ έδωσε και 40 παλαιά BMP-1. Η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να διαπραγματευθεί (όχι μόνο απευθείας με το Κίεβο αλλά και με τους συμμάχους της, που συγχρηματοδοτούν προμήθειες νέου υλικού) οποιαδήποτε σύμβαση οπλικών συστημάτων για την κρατική βιομηχανία της, εφόσον αυτή ούτως ή άλλως δεν παράγει σχεδόν τίποτα. Αν δεν ελάμβανε η ΕΕ πρωτοβουλία για κάποιες επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία, η Αθήνα θα εξακολουθούσε να “μην υπάρχει”. Για τις ιδιωτικές εταιρείες που παράγουν κάτι, ούτε συζήτηση να βρεθούν στην κυβερνητική σκέψη. Μένουν κάποιοι ατομικοί χειρισμοί και πρωτοβουλίες…

Βεβαίως η Αθήνα έδωσε “μάχη” για μεγάλες συμβάσεις προμήθειας όπλων υπέρ της Ουκρανίας. Σκοπός ήταν να μην χρηματοδοτήσει η ΕΕ παραγγελίες για όπλα από την Τουρκία. Η Αθήνα τα κατάφερε και το εμπόδισε… Τον Μάρτιο του 2024 όμως, έγινε γνωστό ότι οι ΗΠΑ επεδίωξαν και προσβλέπουν σε εκτενή συνεργασία με τουρκικές εταιρείες για την παραγωγή πυρομαχικών πυροβολικού. Αποκαλύπτεται ότι η Τουρκία, χάρη στην εύρωστη αμυντική βιομηχανία της, μπορεί να έχει ειδικό βάρος στην πολιτική των ΗΠΑ και της Συμμαχίας. Ένας παραγωγικός κλάδος δηλαδή, για τον οποίο η Αθήνα αδιαφορεί, αποδεικνύεται ότι διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην αμερικανοτουρκική συνεργασία, επηρεάζοντας προφανώς και την στάση της Ουάσιγκτον έναντι των θέσεων της Τουρκίας.

Φιλικές δυνάμεις και χώρες (Χαφτάρ, Αρμενία) δεν έλαβαν τίποτα απολύτως σε στρατιωτικό υλικό από την Ελλάδα. Η Ουκρανία, μόλις εξαντληθούν τα αποθέματα του Ελληνικού Στρατού που προσφέρει η Αθήνα, θα παύσει να ασχολείται αφού ξέρει ότι μόνο “τσάι και συμπάθεια” μπορεί να αναμένει από τον “πυλώνα σταθερότητας”.

Οι πολεμικές συγκρούσεις των τελευταίων ετών στην ευρύτερη περιφέρεια, έχουν αναδείξει την στρατηγική σημασία της Αμυντικής Βιομηχανίας ως κλάδου επιρροής και ρυθμίσεως σχέσεων με επίδραση στην εξωτερική πολιτική και τα εθνικά συμφέροντα της χώρας. Το μηδενικό αποτύπωμα της χώρας σε αυτό το χρήσιμο εργαλείο (και) εξωτερικής πολιτικής, δεν απασχολεί τον πρωθυπουργό και το επιτελείο του στο Μαξίμου. 

Χαφτάρ, Αρμενία, Ουκρανία. Ποιος άλλος “άτυχος”, μπορεί να έχει σειρά; Η Κύπρος;

Στοχοθεσία στην Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία: από το 9% στο πόσο;