Α.Μ.
Σε συνέχεια προηγουμένου άρθρου, επιχειρείται μία προσέγγιση του θεσμού της εφεδρείας, ως αντικειμένου μελέτης και ανάπτυξης στα πλαίσια όχι ευρύτερα των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά υπό το «ειδικό πρίσμα» της νεοπαγούς Διοικήσεως Ειδικού Πολέμου. Θα μπορούσε η ανάπτυξη «Επίλεκτης ή Ειδικής Εφεδρείας» να αποτελέσει εγχείρημα εργασίας για την νέα Διοίκηση, με πολλαπλά οφέλη για το σύνολο των Ενόπλων Δυνάμεων;
Τον Σεπτέμβριο του 2020, συγκροτήθηκε η Διοίκηση Ειδικού Πολέμου (ΔΕΠ). Υπό την εν λόγω Διοίκηση δεν έχουν τεθεί μόνον αμιγώς επαγγελματικές, ως προς την σύνθεσή τους Μονάδες, αλλά και Μονάδες με προσωπικό οπλιτών θητείας, και οι οποίες στηρίζονται, σε περιπτώσεις κρίσεως ή ανάγκης στην εφεδρεία για την πλήρη επάνδρωσή τους.
Εξάλλου, ο όρος της χρήσης «Ειδικός Πόλεμος», στον τίτλο της νεοπαγούς Διοικήσεως, μόνον τυχαίος δεν μπορεί αν θεωρηθεί, αφού πιθανότατα προκρίθηκε έναντι του τετριμμένου «Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων» για να αποτυπώσει όχι απλώς τον τρόπο ενεργείας, αλλά, κατά την άποψη του γράφοντος το νεωτερικό, ευέλικτο και «ανήσυχο» πνεύμα που (θα έπρεπε να) την χαρακτηρίζει, έναντι των υπολοίπων Ενόπλων Δυνάμεων.
Με άλλα λόγια, η ΔΕΠ, μπορεί, λόγω της ευελιξίας και του χαρακτήρα της, και πρέπει να αποτελέσει το «φυτώριο» δοκιμών, εξελίξεων και καινοτομίας, αποκομίζοντας διδάγματα, δόγματα και εμπειρίες, που μπορούν εν συνεχεία να μεταλαμπαδευθούν στο σύνολο των Κλάδων.
Υπό αυτό το πρίσμα, προσεγγίζουμε την δυνατότητα, η ΔΕΠ, να θεσπίσει τα δικά της πρότυπα, ως προς την εφεδρεία που εν τέλει καλείται να συμπληρώσει την επάνδρωση των Μονάδων της, υιοθετώντας ένα αντίστοιχο της φύσης της Διοικήσεως πρόγραμμα επιλογής, εκπαίδευσης και συμμετοχής των δικών της εφέδρων στις δραστηριότητές της.
Υφιστάμενη Κατάσταση
Συστήματα Εφεδρείας υφίστανται και λειτουργούν σε πληθώρα Ευρωπαϊκών Κρατών, με χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτά της Φινλανδίας, της Ελβετίας, των Βαλτικών Κρατών, στο Ισραήλ, όπου υπήρξε η ενεργοποίηση και η συγκέντρωση των εφέδρων για συμμετοχή στις επιχειρήσεις στην Γάζα κυριολεκτικά από όλον τον πλανήτη, αλλά και στις ΗΠΑ.
Στις προαναφερόμενες χώρες, η εμπλοκή εφέδρων σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ακόμη και διεθνείς, η επαφή τους με τις Μονάδες στις οποίες ανήκουν αλλά και ανάληψη συγκεκριμένου ενεργού ρόλου στα πλαίσια αυτών, είναι κάτι αυτονόητο και σύνηθες. Είναι κάτι που έχει πλέον εμπεδωθεί ως κουλτούρα όχι μόνον στις Ένοπλες Δυνάμεις των χωρών, αλλά ακόμη και στις ίδιες τις κοινωνίες, οι οποίες ούτως ή άλλως είναι εξοικειωμένες με την έννοια της εθελοντικής συμμετοχής.
Δυστυχώς, στην χώρα που γέννησε τον θεσμό του Πολίτη-Οπλίτη, υπολοιπόμαστε των εταίρων μας.. Εξακολουθούν οι Ένοπλες Δυνάμεις να στηρίζονται σε ένα απαρχαιωμένης αντιλήψεως σύστημα εφεδρείας – πρόσκλησης – εκπαίδευσης – επάνδρωσης, το οποίο λειτουργεί με «αλγοριθμικά» και τυπικά κριτήρια, και όχι με ουσιαστικά – ποιοτικά. Ως εκ τούτου, ο αριθμός και η ταυτότητα των εφέδρων που κατά καιρούς καλούνται προς εκπαίδευση, βασίζεται σε παρελθόντα δεδομένα (κυρίως εκ της θητείας) και παντελώς τυχαία κριτήρια, με ό,τι αυτό σημαίνει για την κατάσταση, και πολλές φορές, την διάθεση των προσκεκλημένων.
Και εάν αυτή η κατάσταση θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι ανεκτή (που δεν θα έπρεπε) στο σύνολο των Ενόπλων Δυνάμεων, για τις επίλεκτες δυνάμεις υπό την ΔΕΠ απαγορεύει, αν μη τί άλλο, την πρόσβαση σε πρόθυμο και ικανό προσωπικό, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής ισχύος δίπλα ή/και μαζί με το εν ενεργεία προσωπικό.
Προφανώς μία ευρύτερη αλλαγή δόγματος σε σχέση με το επίστρατο προσωπικό, θα απαιτούσε πολιτική βούληση, συναφή απόφαση, νομοθετικές παρεμβάσεις και βαθύτατες τομές στον οργανισμό των Ενόπλων Δυνάμεων. Τίποτα ωστόσο δεν εμποδίζει την ίδια την ΔΕΠ, με το υπάρχον νομοθετικό καθεστώς να προβεί σε συγκεκριμένες, όπως παρακάτω περιγράφονται ενέργειες, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν ως προάγγελος ευρύτερων αλλαγών, και από τις οποίες θα μπορούσαν να εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα.
Γενική Ιδέα
Ως ιδέα προτείνεται η ΔΕΠ, κατόπιν απόφασης από την ανώτατη φυσική ηγεσία, να αναλάβει ένα πρόγραμμα διαχείρισης, διαλογής, εκπαίδευσης και τοποθέτησης εφεδρικού προσωπικού, με βάση κριτήρια που η ίδια θα θέσει, προκειμένου να υπάρχει αξιοποίηση του εν λόγω προσωπικού είτε αυτοτελώς, είτε ενταγμένου στις Μονάδες οι οποίες προβλέπουν Αποστολές Συμπλήρωσης με εφέδρους. Υπενθυμίζεται ότι η ιδέα δεν είναι καινοφανής, αφού στο παρελθόν είχαν δημιουργηθεί ανεξάρτητοι Λόχοι Καταδρομών με εφέδρους, μία σύλληψη που εάν δεν έχει ήδη εγκαταλειφθεί, έχει μάλλον υποβαθμισθεί δραματικά.
Εν ολίγοις, προτείνεται να αποσυνδεθεί πλήρως η τροφοδοσία, με επίστρατο προσωπικό των Μονάδων της Διοικήσεως, από το ευρύτερο σύστημα επιστρατεύσεως, ή αλλιώς να αποκτήσει η ΔΕΠ άμεση εικόνα και χειρισμό των δικών της, πια, επιστράτων, υιοθετώντας πλέον την δυνατότητα επιλογής των εφέδρων της, συνεχούς παρακολουθήσεως των ικανοτήτων και της καταστάσεώς τους, όχι πλέον με απλά τυπικά κριτήρια, αλλά με ουσιαστικά.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΔΕΠ, θα μπορούσε και για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα να πραγματοποιήσει υπό κλίμακα δοκιμή του προγράμματος δικής της εφεδρείας, δημιουργώντας μία ή περισσότερες πειραματικές ομάδες εθελοντών επιστράτων, περιορισμένου αριθμού (20-40 ατόμων), οι οποίες κατόπιν εκπαιδεύσεως να αξιολογηθούν και να εξαχθούν από την όλη διαδικασία συμπεράσματα προς υιοθέτηση ή απόρριψη του προγράμματος.
Ως εκ τούτου το πειραματικό σκέλος του προγράμματος πρέπει να έχει τα ακόλουθα στάδια: επιλογή – εκπαίδευση – εφαρμογή – αξιολόγηση/συμπεράσματα.
Επιλογή
Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα εφεδρείας της ΔΕΠ, πρέπει πρώτα από όλα να είναι εθελοντές, και είναι αλήθεια, ότι υπάρχουν πολλοί συμπολίτες μας έφεδροι καταδρομείς, αλλά και άλλων Κλάδων, που χωρίς δεύτερη σκέψη θα συμμετείχαν σε μία τέτοια προσπάθεια. Αυτό δημιουργεί μία ικανή δεξαμενή προθύμων. Σημασία πλέον έχει η επιλογή των κατάλληλων.
Προτείνεται, η υιοθέτηση τριών σταδίων αξιολόγησης, με κριτήρια go – no go:
-Τυπικά προσόντα (Στρατιωτική ικανότητα Ι1, Ηλικία, Λευκό Ποινικό Μητρώο, Ψυχικά και Πνευματικά Υγιής κ.λπ.).
-Φυσικά προσόντα (επίτευξη φυσικών δοκιμασιών επιλογής, τις οποίες η ΔΕΠ θα έχει ορίσει).
-Ποιοτικά προσόντα: Προτείνεται η υιοθέτηση ατομικής συνεντεύξεως εκάστου ενδιαφερομένου, με αξιολόγησή του από τα αρμόδια στελέχη της ΔΕΠ. Σημειώνεται ότι η συνέντευξη του υποψηφίου, αποτελεί κοινό τόπο σε ξένες επίλεκτες δυνάμεις, αλλά όχι εδραιωμένη αξιολογική διαδικασία στην Ελληνική πρακτική.
Τέλος ο κάθε υποψήφιος, θα πρέπει να ενημερώνεται, κυρίως όμως να συναινεί και να αντιλαμβάνεται πλήρως, θεμελιώδους σημασίας ζητήματα, όπως η ασφάλεια πληροφοριών, αλλά και η ατομική ευθύνη του έναντι του προγράμματος στο οποίο εθελοντικά επέλεξε να συμμετάσχει.
Εκπαίδευση – Εφαρμογή – Αξιολόγηση/Συμπεράσματα
Αφού δημιουργηθεί η πρώτη πειραματική ομάδα/ες, ξεκινά το στάδιο της εκπαίδευσης των εθελοντών εφέδρων.
Η ομαδική εκπαίδευση μπορεί να λαμβάνει χώρα, κατά το πρότυπο των ημερησίων ενημερωτικών επισκέψεων, δηλαδή με ατομική πρόσκληση, προκειμένου να μην υφίστανται νομοθετικά ή διαχειριστικά κολλήματα. Θα επικεντρώνεται, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, σε ουσιώδη και βασικά αντικείμενα, βάσει των απαιτήσεων της ΔΕΠ από την εφεδρεία της. Ως εκ τούτου θα είναι σε σημαντικό βαθμό «ξηρά προπόνηση», και άρα περιορισμένης επικινδυνότητας, ενώ εν συνεχεία και κατά την κρίση των υπευθύνων θα μπορεί να λαμβάνει πιο απαιτητικό ή εξειδικευμένο χαρακτήρα.
Παράλληλα ωστόσο, ήδη από επιλογής του, ο κάθε συμμετέχων θα πρέπει να λαμβάνει και να αποδέχεται ένα ατομικό πρόγραμμα εκπαίδευσης, κυρίως φυσικής κατάστασης το οποίο θα εφαρμόζει με δική του ευθύνη, προς διατήρηση και επαύξηση των ικανοτήτων του.
Άλλωστε ο γράφων είναι σε θέση να γνωρίζει ότι εκ των πιθανών υποψηφίων, οι περισσότεροι ήδη παρακολουθούν εκπαιδευτικές δραστηριότητες και αντικείμενα κατά την πολιτική τους ζωή, τα οποία εμπλουτίζουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις τους σε αντικείμενα ενδιαφέροντος των Ενόπλων Δυνάμεων. Απλώς δεν υπάρχει τρόπος η Υπηρεσία να ενημερωθεί σχετικά, κάτι το οποίο ελπίζουμε κάποια στιγμή να αλλάξει.
Φυσικά, κρίσιμοι σε κάθε εκπαιδευτική δραστηριότητα, είναι ο χρονικός ορίζοντας και ο στόχος που τίθεται, και ο οποίος δεν μπορεί να είναι άλλος από την συμμετοχή των πειραματικών τμημάτων σε μία ευρείας κλίμακας ΤΑΜΣ, των Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων, ή εν γένει των Ενόπλων Δυνάμεων.
Στο πλαίσιο αυτή της εκπαιδευτικής δραστηριότητας, οι συμμετέχοντες ως ομάδα, θα κληθούν να εφαρμόσουν τα αντικείμενα της εκπαιδεύσεώς τους, στο πλαίσιο σεναρίων που θα αποφασισθούν, και υπό την συνεχή, αντικειμενική και αυστηρή παρακολούθηση και αξιολόγηση των υπευθύνων στελεχών, αλλά και τρίτων στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Μετά το πέρας της εν λόγω διαδικασίας αξιολόγησης, έρχεται το πλέον κρίσιμο κομμάτι, αυτό της εξαγωγής συμπερασμάτων. Και εδώ, τα στελέχη της ΔΕΠ θα πρέπει να αξιολογήσουν τί πήγε καλά, τί όχι και εάν τελικώς μπορούν να γίνει μόνιμη πραγματικότητα η συνύπαρξη εθελοντών επιστράτων και εν ενεργεία στελεχών.
Γιατί να έχει εφεδρεία η ΔΕΠ;
Είναι δεδομένο ότι όποιο στέλεχος διαβάσει το εν λόγω άρθρο, θα αναρωτηθεί για ποιόν λόγο στο ήδη βεβαρυμμένο πρόγραμμα της ΔΕΠ, να ενταχθεί ένας επιπλέον «πονοκέφαλος» που λέγεται εφεδρεία. Η απάντηση είναι απλή; Διότι ένας εθελοντής έχει όλα όσα δεν μπορεί αντικειμενικά να έχει ένας επαγγελματίας. Ένας εθελοντής δεν αντιμετωπίζει την σκληρή πραγματικότητα που πολλές φορές βιώνουν οι εν ενεργεία, ανεξαρτήτως βαθμού και ιδιότητας. Η εθελοντική συμμετοχή του λοιπόν, δημιουργεί άμιλλα και δίνει κουράγιο και αισιοδοξία. Μάρτυρες σε αυτό είναι τα ίδια τα στελέχη. Ένας εθελοντής, για να ασχοληθεί σημαίνει ότι έχει διαθέσιμο χρόνο. Αυτό του επιτρέπει να εμβαθύνει σε αντικείμενα, με μεγαλύτερη ευελιξία, αφού δεν δεσμεύεται από ένα ανελαστικό πρόγραμμα εκπαιδεύσεως.
Ένας εθελοντής είναι Πολίτης. Και ως Πολίτης, έχει την δυνατότητα να διατηρεί ανορθόδοξη σκέψη, η οποία σε συνδυασμό με την σκέψη των εν ενεργεία στελεχών μπορεί να ολοκληρώσει το πνεύμα που αποτυπώνει ο τίτλος της ΔΕΠ.
Ταυτόχρονα και πρακτικά, η ύπαρξη αριθμού πρόθυμων και κατάλληλων εθελοντών, μπορεί να απεμπλέξει εν ενεργεία προσωπικό από σειρά δραστηριοτήτων είτε εν ειρήνη, είτε σε περιόδους κρίσεων. Ενδεικτικά, οι έφεδροι στα πλαίσια της ΔΕΠ, θα μπορούσαν να αποτελούν μία μόνιμη δύναμη απεικόνισης σε ασκήσεις διπλής ενεργείας, ώστε οι Μονάδες να αντιμετωπίζουν «αγνώστους» αλλά «αποφασισμένους» «αντιπάλους». Σε περιόδους κρίσης δε, η Διοίκηση θα έχει στην διάθεσή της έτοιμα, εκπαιδευμένα, και κυρίως «γνωστά» στην ίδια και τους ήδη υπηρετούντες πρόσωπα, με τα οποία θα «μιλούν την ίδια γλώσσα» και θα μπορούν σε άμεσο χρόνο να ενταχθούν στις τάξεις της και να συμμετάσχουν στις ενέργειες που απαιτείται.
Κυρίως όμως, το εν λόγω πρόγραμμα, θα ανοίξει περαιτέρω «δωμάτια» σκέψεως και λειτουργίας σε έναν κατ’ εξοχήν ειδικό και πρωτοπόρο οργανισμό όπως είναι η ΔΕΠ, με αδιανόητα οφέλη για το σύνολο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Τελικές σκέψεις
Τα όσα παραπάνω προτείνονται, δεν αποσκοπούν στην ικανοποίηση φαντασιώσεων ανθρώπων που έτυχε να μην γίνουν στρατιωτικοί. Το ζήτημα στο εξωτερικό το έχουν λύσει προ πολλού και σοβαροί στρατιωτικοί εταίροι μας, αντιμετωπίζουν την Εφεδρεία ως αναπόσπαστο κομμάτι του στρατεύματος, και όχι ως “αναγκαίο κακό” ή ευπρόσδεκτους μεν, επισκέπτες δε.
Τα παραπάνω αποσκοπούν στην ανάληψη ενεργειών προκειμένου να ακουστεί επιτέλους η πρόθεση δεκάδων ή και εκατοντάδων συμπολιτών μας να συνεισφέρουν στην άμυνα και την προστασία του σπιτιού μας, που είναι η Ελλάδα, και όσων ζουν σε αυτό.
Η Εφεδρεία δεν είναι πάρεργο. Η ύπαρξή της και η επικαιροποιημένη και εντατική εκπαίδευσή της συνιστούν ζήτημα επιβίωσης, και ΔΕΝ πρέπει να το αντιληφθούμε όταν θα είναι πολύ αργά. Και κάτι τελευταίο. Πριν από δέκα χρόνια, η ύπαρξη της ΔΕΠ, ήταν όνειρο απατηλό. Βρισκόταν μόνον στο μυαλό και τις προθέσεις συγκεκριμένων στελεχών, που σε κάθε προσπάθειά τους έβρισκαν «τοίχο», προσέκρουαν σε εμπόδια και σε δομικές ακαμψίες. Ωστόσο το πίστεψαν, το πάλεψαν, και έγινε πραγματικότητα. Η ΔΕΠ δημιουργήθηκε, η ιδέα δούλεψε και το project τρέχει με ταχύτατους ρυθμούς, συγκεντρώνοντας κολακευτικά σχόλια, όχι μόνον από την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό.
Αυτοί που τότε πίστεψαν, ελπίζω να καταλαβαίνουν…
Τρεις δεκαετίες πριν: η κατάργηση της ΙΙΙ Μεραρχίας Ειδικών Δυνάμεων (Α΄ Μέρος)
