Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επισκέπτεται το τριήμερο 9-11 Σεπτεμβρίου τρεις χώρες της Δυτικής Αφρικής: Μάλι, Γουινέα – Μπισάου και Σενεγάλη. Στις δύο τελευταίες, είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψή του. Στόχος είναι όπως ανακοινώθηκε, η σύσφιξη των διμερών σχέσεων και η διερεύνηση πεδίων συνεργασίας. Η επίσκεψη εντάσσεται στην πολιτική διεισδύσεως στην περιοχή των πρώην γαλλικών αποικιών που έχει εγκαινιάσει η Τουρκία και παραδοσιακώς ανήκε στην σφαίρα επιρροής του Παρισιού. Η επίσκεψη προγραμματίσθηκε στην παρούσα συγκυρία με σκοπό να καταδείξει την τουρκική αποφασιστικότητα και ως αντίδραση στην εντονότερη γαλλική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, που στρέφεται υπέρ της Αθήνας και της Λευκωσίας.
Η εξέλιξη, φαινομενικώς ασύνδετη με την ευρισκόμενη σε εξέλιξη κρίση με την Ελλάδα, έρχεται να υπογραμμίσει κατά κάποιον τρόπο τα στενά περιθώρια διπλωματικών πρωτοβουλιών από τουρκικής πλευράς στην διαχείριση της συγκεκριμένης καταστάσεως. Με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και χώρες της περιοχής όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ να θεωρούν υπεύθυνη για την κρίση την προκλητική στάση της Τουρκίας και να στηρίζουν την Ελλάδα, τα περιθώρια ελιγμών του Ερντογάν έχουν περιορισθεί όλο και περισσότερο σε δράσεις “επί του πεδίου”, δηλαδή με την δραστηριοποίηση των ναυτικών δυνάμεων στην επίμαχη περιοχή.
Η διαρροή που μεταφέρει στο σημερινό της φύλλο η τουρκική SABAH ότι ο Ερντογάν έχει δώσει οδηγία στις ένοπλες δυνάμεις “Μην ρίξουμε την πρώτη βολή εμείς“, έχει ιδιαίτερη σημασία. Προ ημερών, οι Τούρκοι διέδιδαν ότι τα πολεμικά τους είχαν αποδεσμευθεί να ανοίξουν πυρ κατά βούληση, χωρίς να αναμένουν άνωθεν έγκριση. Τώρα, επιδιώκουν να επικοινωνήσουν ότι δεν θα είναι αυτοί οι υπεύθυνοι εάν συμβεί κάτι στην περιοχή. Πράγμα που πρέπει να θεωρείται ότι αποτελεί απόλυτη ένδειξη επιβεβαιώσεως της εκτιμήσεως ότι θα δοθεί εντολή για παράταση των ερευνών του ORUC REIS βορειότερα, πλησίον του Συμπλέγματος Μεγίστης.
Γνωρίζοντας ότι η προσέγγιση των ερευνών τους στο ελληνικό νησιωτικό σύμπλεγμα αυξάνει τις πιθανότητες δυναμικής απαντήσεως της Ελλάδος, οι Τούρκοι επιδιώκουν να προσπεράσει ο ξένος παρατηρητής ότι η Τουρκία επιμένει και εντείνει την προκλητική συμπεριφορά της, συνεπώς ο υπεύθυνος για τυχόν κλιμάκωση παραμένει η Άγκυρα. Η Τουρκία προσπαθεί να παρουσιάσει την Ελλάδα ως επιτιθέμενη, όπως φάνηκε και από τις σημερινές πονηρές δηλώσεις Τσαβούσογλου: “Καθώς έχουν χάσει έδαφος τόσο στο πεδίο όσο και στο [διπλωματικό] τραπέζι και καθώς έχουν χάσει την ψυχολογική υπεροχή, η Ελλάδα έχει καταστεί πιο επιθετική“.
Είναι σαφές ότι αυτό που δημιουργεί αμφιβολίες – φοβίζει την Τουρκία, είναι μια ελληνική στρατιωτική απάντηση. Του… ξέφυγε του Ερντογάν και το έδειξε με τον μάλλον αστείο τρόπο να αναφερθεί υποτιμητικά σε χθεσινές του δηλώσεις, για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Και η συνέχιση της παρουσίας νοτίως Καστελορίζου της “ομάδος μάχης” των πολεμικών πλοίων, υπό την… προστασία του ORUC REIS, είναι ένας ασφαλής τρόπος πιέσεως χωρίς τον φόβο άμεσων επιπτώσεων.
Για να προκαταλάβουν την διεθνή κοινότητα αρνητικώς έναντι πιθανής ελληνικής δυναμικής απαντήσεως, οι Τούρκοι προσπαθούν να παρουσιάσουν την Ελλάδα ότι δήθεν παραβιάζει καθεστώς αποστρατιωτικοποιήσεως του Συμπλέγματος Μεγίστης. Στο πλαίσιο αυτό, δημοσιογραφικά συνεργεία έχουν μεταφερθεί απέναντι από το Καστελόριζο και καταγράφουν την περιπολιακή δραστηριότητα και τις εργασίες ρουτίνας των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων.
Ο σημερινός τουρκικός Τύπος φιλοξενούσε φωτογραφικό υλικό που έχει ληφθεί από πλωτά μέσα στα οποία επιβαίνουν Τούρκοι δημοσιογράφοι και φωτογράφοι, αναδεικνύοντας ναυτικές περιπόλους με ταχύπλοα σκάφη και καθημερινές μετακινήσεις στρατιωτικών οχημάτων της ελληνικής φρουράς.
Με αυτό τον τρόπο φορτίζεται και το κλίμα, εν όψει της επικειμένης επισκέψεως της προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας στο Καστελόριζο την ερχομένη Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου, για τον εορτασμό της επετείου των 77 ετών από την απελευθέρωση. Μια εκδήλωση, η οποία ούτως ή άλλως επιβάλει αυξημένη επαγρύπνηση από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Σε πολιτικοδιπλωματικό επίπεδο, η τουρκική κυβέρνηση έχει διαπιστώσει ότι η διεθνής στήριξη που απολαμβάνει η Ελλάδα στην παρούσα κρίση, αφενός προεκτείνει τις συνέπειες και ως προς τις ενέργειές της εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφετέρου εμπεδώνει στην συνείδηση των πάντων ως μοναδική αποδεκτή πραγματικότητα, την θέση της Αθήνας ότι μοναδικό αντικείμενο μιας διαπραγμάτευσης με την Τουρκία μπορεί να είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος και της ΑΟΖ. Η κατάσταση αυτή, απλώς “εξαφανίζει” από το προσκήνιο την ατελείωτη σειρά αυθαιρέτων και ανυπόστατων διεκδικήσεων – απαιτήσεων που εφευρίσκει η τουρκική απληστία εις βάρος της Ελλάδος. Και γι’ αυτό τον λόγο, η Τουρκία αναδεικνύει την “ιδιαιτερότητα” του Καστελορίζου μέσα και από την στρατιωτική του διάσταση, αφήνοντας και το σπέρμα της έμμεσης απειλής στρατιωτικής δράσεως.
Το παράδοξο σε διπλωματικό επίπεδο, είναι ότι και οι δύο πλευρές εμφανίζονται να καλούν σε διάλογο. Με την διαφορά ότι η Ελλάδα θέτει ως προϋπόθεση την αποκλιμάκωση με αποχώρηση των τουρκικών πλοίων από την περιοχή και την Τουρκία να διακηρύσσει την ατελείωτη σειρά αυθαιρέτων και ανυπόστατων αξιώσεών της εις βάρος της Ελλάδος. Το ορόσημο της 24ης Σεπτεμβρίου για την Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ, δείχνει πολύ “μακρινό”, απειλώντας την Ελλάδα με διασυρμό καθώς εξάλλου, οι κυρώσεις με τις οποίες απειλείται η Τουρκία, δεν δείχνουν να είναι ιδιαιτέρως “αιματηρές”.
Η Ελλάδα, έχει δείξει εμπράκτως τις τελευταίες δύο εβδομάδες ότι αποκλιμακώνει, καθώς δεν ανακοινώνει στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή. Αντιθέτως, φαίνεται ότι προβαίνει σε ένα είδος “συντηρήσεως δυνάμεων”, καθώς έχει καταστεί αντιληπτή η τουρκική πρόθεση να τραβήξει σε μάκρος την επιθετική της παρουσία στην περιοχή. Όλα δείχνουν ότι μια ελληνική ενέργεια “επί του πεδίου”, με την συμμετοχή ή όχι ξένων φιλίων δυνάμεων, μπορεί να αναδειχθεί αναπόφευκτη και ως το ελάχιστο απέναντι στην παρατεινόμενη επιθετικότητα του Ερντογάν, που θυμίζει όλο και περισσότερο τις προκλήσεις του Μουσολίνι επί αρκετό διάστημα πριν την 28η Οκτωβρίου 1940.
Σε κάθε περίπτωση, οι αρμόδιοι θα πρέπει να σταθμίσουν καλά τις κινήσεις στα αμέσως επόμενα εικοσιτετράωρα. Όλα δείχνουν ότι την Κυριακή, θα υπάρξει μια κορύφωση, αφενός λόγω της αναμενόμενης προσπάθειας τουρκικών αεροσκαφών να παρεμβληθούν στην VIP πτήση για την επίσκεψη της Προέδρου της Δημοκρατίας στο Καστελόριζο, αφετέρου εξαιτίας της βεβαίας τουρκικής ανακοινώσεως την ημέρα εκείνη, για δέσμευση περιοχής ερευνών εγγύτερα του ελληνικού συμπλέγματος. Ίσως σε αυτό το σημείο κορυφώσεως, εκδηλωθεί μια προετοιμασμένη σε διπλωματικό επίπεδο, κίνηση του διεθνούς παράγοντος, αγνώστου αποτελεσματικότητος φυσικά. Απαιτείται αποφασιστικότητα και σταθερότητα, σε συνδυασμό με επιδέξιους χειρισμούς σε διπλωματικό επίπεδο.
