Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι ανακοίνωσε στις 8 Φεβρουαρίου την αντικατάσταση του Στρατηγού Βαλερί Ζαλούζνι στην ηγεσία των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων από τον Στρατηγό Ολεκσάντερ Σίρσκυ, που κατείχε την θέση του Αρχηγού Στρατού.
Με σύντομη ανάρτησή του, ο Ουκρανός πρόεδρος ανακοίνωσε την απόφασή του: «Συναντήθηκα με τον Στρατηγό Βαλερί Ζαλούζνι. Τον ευχαρίστησα για τα δύο χρόνια υπερασπίσεως της Ουκρανίας. Συζητήσαμε την απαιτούμενη ανανέωση των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας. Η ώρα για μια τέτοια ανανέωση είναι τώρα. Πρότεινα στον Στρατηγό Ζαλούζνι να μείνει στην ομάδα. Θα νικήσουμε οπωσδήποτε! Δόξα στην Ουκρανία»!
Επιδιώκοντας να συνοψίσουμε τα κυριότερα πεδία στα οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι απέτυχε ο Στρατηγός Ζαλούζνι, απευθυνθήκαμε στον “Περικλή” που μάχεται στην Ουκρανία και είναι σε θέση να μεταφέρει αξιόπιστα την γενική εκτίμηση στις τάξεις του στρατεύματος.
Ένα βασικό σημείο τριβής ως προς την αμυντική ικανότητα της χώρας, είναι ότι παρουσιάζεται γενικά μία ανορθολογική διάταξη δυνάμεων. Υπερβολικά πολύ προσωπικό βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της χώρας, στις προσανατολισμένες προς Λευκορωσία και αλλού δυνάμεις, με αποτέλεσμα στα φλέγοντα σημεία της γραμμής αντιπαρατάξεως με τις ρωσικές δυνάμεις να εμφανίζεται σχετική έλλειψη. Καθώς το κινητοποιημένο δυναμικό ξεπερνά τους 800.000 Ουκρανούς και οι ρωσικές δυνάμεις εισβολής αριθμούν 617.000 άνδρες, κατά δήλωση του Ρώσου προέδρου Πούτιν, φυσιολογικώς δεν θα έπρεπε να υπάρχει ζήτημα ελλείψεως δυνάμεων για τους Ουκρανούς. Η ύπαρξη ισχυρότερων αριθμητικώς δυνάμεων από πλευράς Ρώσων, θεωρείται ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους ασκούν πίεση κι επιτυγχάνουν την όποια πρόοδο σε όλο το μέτωπο.
Ο Στρατηγός Ζαλούζνι, δεν έχει κατανείμει σωστά την στρατιωτική βοήθεια σε πολεμικό υλικό που προσφέρουν οι ξένοι σύμμαχοι, με αποτέλεσμα ένα σημαντικό μέρος αυτού του αξιόλογου δυναμικού να μην φθάνει στο μέτωπο. Μεγάλο μέρος παραμένει σε δευτερεύοντες τομείς και οι δοκιμαζόμενοι Σχηματισμοί εμφανίζουν ελλείψεις και ποιοτική υστέρηση. Γενικώς οι Ζαλούζνι κατηγορείται ότι κάνει σε μεγάλο βαθμό πολιτικό χειρισμό των δυνάμεων, υπό την έννοια ότι αναλόγως πολιτικών γνωριμιών και προσβάσεων, ευνοούνται κάποιοι Σχηματισμοί, που αντιμετωπίζονται πιο ευνοϊκά ως προς την ανάθεση αποστολής σε απαιτητικούς τομείς.
Ένα δεύτερο βασικό πρόβλημα που χρεώνεται στον Στρατηγό Ζαλούζνι, είναι ότι οι εφεδρείες που κινητοποιούνται, προωθούνται στην πρώτη γραμμή ουσιαστικώς ανεκπαίδευτες. Ο στρατός, προσφέρει πτωχού επιπέδου βασική και προκεχωρημένη εκπαίδευση, με αποτέλεσμα πολύ μικρή απόδοση στην πρώτη γραμμή. Το στοιχείο αυτό είναι κρίσιμο, διότι υφίσταται και σχετικό πρόβλημα μικρών ηγητόρων, οι οποίοι αποτελούν πάντα την “ψυχή” των μαχομένων τμημάτων στην πρώτη γραμμή.
Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, ο Στρατηγός Ζαλούζνι θεωρείται ότι έχει μεγάλη ευθύνη για το αποτέλεσμα μαχών που μπορεί να μην είχαν σοβαρή επίδραση συνολικώς στο πεδίο αλλά έχουν μεγάλο αντίκτυπο επικοινωνιακό και πολιτικό. Γενικώς οι δυνάμεις στην πρώτη γραμμή αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε πολεμοφόδια που θεωρείται ότι κρίνονται αδικαιολόγητες ενώ επίσης δεν υπάρχει καθιερωμένη πρακτική αντικαταστάσεως εκ περιτροπής μονάδων, ώστε να ανακουφίζονται και να δοκιμάζουν την πίεση όλες το ίδιο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι δυνάμεις των πρόσω που διεξάγουν στατικό αγώνα να αισθάνονται “ξεχασμένες” από το προσωπικό και να οδηγούνται σε σταδιακή φθορά και κάμψη ηθικού, χωρίς να ανακάμπτουν ποτέ, με αποτέλεσμα την διάλυσή τους και την απώλεια εδαφών.
Την ίδια στιγμή, εξαιτίας της υπεραναπτύξεως του στρατού και της δυνατότητος να συγκροτεί ο κάθε τοπικός άρχοντας ή προσωπικότητα κάποια μονάδα, παρατηρείται το φαινόμενο να υφίστανται πολλές μικρές δυνάμεις διασκορπισμένες. Επειδή ο έλεγχος της κεντρικής διοικήσεως δεν ασκείται στον δέοντα βαθμό, πολλές τέτοιες μικρές δυνάμεις παραμένουν εκτός αγώνος και δεν συνεισφέρουν ενώ θα μπορούσαν να καλύψουν κενά.
Ο Στρατηγός Σίρσκυ, θεωρείται περισσότερο τεχνοκράτης από τον Στρατηγό Ζαλούζνι ενώ συνοδεύεται από την φήμη επιτυχημένου ανώτατου διοικητού. Ως υπεύθυνος διοικητής για την άμυνα του Κιέβου κατά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, πέτυχε με την 72α Ταξιαρχία να αποκρούση τον εχθρό. Κατά την άνοιξη, ως αρμόδιος για το μέτωπο του Χαρκόβου, προέβη σταδιακώς στην απελευθέρωση εδαφών ενώ από τον Σεπτέμβριο ηγήθηκε επιτυχούς αντεπιθετικής επιστροφής, με πολύ καλά αποτελέσματα. Ειδοποιός διαφορά στην διοίκηση του Σίρσκυ, ήταν ότι υπήρξε ο μόνος που κατάφερε να σχεδιάσει και να υλοποιήσει επιτυχώς επιθετικά σχέδια επί δύο ταυτοχρόνως κατευθύνσεων.
Ο μεν Ζαλούζνι είναι πιο αγαπητός και δημοφιλής από τους στρατιώτες ενώ ο Σίρσκυ υφίσταται περισσότερη αρνητική κριτική ως πιο “σκληρός”. Αυτό δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι απλοί στρατιώτες αντιμετωπίζουν ανέκαθεν αρνητικώς τους πιο απαιτητικούς διοικητές, οι οποίοι μάλιστα είναι λιγότερο ως καθόλου ελαστικοί σε φαινόμενα “παρασιτικής” συμπεριφοράς φυγοπονίας. Εκτιμάται ότι ο Στρατηγός Σίρσκυ θα διαχειριστεί με μεγαλύτερη αυστηρότητα αλλά και δικαιοσύνη το σύνολο των δυνάμεων, ούτως ώστε να μην υπάρχει διάκριση σε ευνοημένους και μη Σχηματισμούς.
Γενικώς πρέπει να επισημανθεί ότι οι Ουκρανοί υφίστανται τις συνέπειες που είναι φυσιολογικό να παρουσιάζει ένα στράτευμα το οποίο εξ ανάγκης αναπτύχθηκε ταχέως χωρίς επαρκή υποδομή Σώματος αξιωματικών, με αποτέλεσμα να στηρίζεται υπερβολικά σε επιστρατευμένους πολίτες που τους ανατίθενται διοικητικά καθήκοντα. Αυτό σημαίνει αναμενόμενες ελλείψεις επαγγελματισμού σε όλα τα επίπεδα. Προ δεκαετίας, οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας αριθμούσαν συνολικώς 130.000 προσωπικό και μέχρι το 2016 είχαν αυξηθεί σε 204.000 εκ των οποίων 170.000 ο στρατός.
Εν τούτοις, η μορφή της αναμετρήσεως επί ένα έτος και πλέον, κρίνεται περισσότερο ως προς την επίτευξη αποτελέσματος όχι τόσο σε επίπεδο επιχειρησιακού σχεδιασμού, όσο στην απόδοση των μικρών κλιμακίων. Τα τελευταία υποφέρουν από έλλειψη ικανών ηγητόρων, με αποτέλεσμα να υποκύπτουν στην φθορά του ελλιπούς εφοδιασμού, την έλλειψη αυτοπεποιθήσεως και στην απουσία εμπνεύσεως. Οι μεταβολές στην γραμμή αντιπαρατάξεως οφείλονται στην απόδοση των διμοιριών και λόχων κι όχι στην γενικότερη διάταξη και δράση μονάδων και ταξιαρχιών.
Στην περίπτωση της μάχης για την Αβντίκα, οι Ουκρανοί ανέθεσαν στην πιο αδύναμη και φθαρμένη επί μήνες 110 Ταξιαρχία την υπεράσπιση της πόλεως, απολαμβάνοντας την ανώτερη οχύρωση των γραμμών. Η πιο επίλεκτη 47η Ταξιαρχία, που αποτραβήχτηκε από τον τομέα του Ρομπότινε στον νότο, όταν πλέον εξαντλήθηκε η επιθετική ορμή εκεί, ανέλαβε να αντιμετωπίσει την απειλή της διπλής λαβίδας των ρωσικών δυνάμεων στην πόλη. Πράγματι, αναλαμβάνοντας τομέα στην από βορρά κατεύθυνση της απειλής, χάρη στο ποιοτικώς ανώτερο δυναμικό που της προσέφεραν τα άρματα M1 Abrams και τα τεθωρακισμένα M2 Bradley, έχει ανταπεξέλθει στην αποστολή που της ανατέθηκε.
Η σταθεροποίηση, σε συνδυασμό με τις υψηλές απώλειες, υποχρέωσε τους Ρώσους να αποσπάσουν δυνάμεις από το Κουπιάνσκ και αλλού, ούτως ώστε να διατηρήσουν την πίεσή τους στην Αβντίκα, μέσα στην οποία, ούτε ενισχύσεις ήλθαν, ούτε έγινε αντικατάσταση δυνάμων. Η επιδείνωση της καταστάσεως, όπως εξελίχθηκε τις τελευταίες ημέρες, προέκυψε όταν οι Ρώσοι έκαναν κάτι λογικό κι εν πολλοίς αναμενώμενο. Εκμεταλλευόμενοι μια πρόσκαιρη επιδείνωση του καιρού, κάτι που σημαίνει ότι επηρεάστηκε η απόδοση των drone που εξασφαλίζουν συνεχή επιτήρηση αλλά και των FPV που προκαλούν απώλειες σε αξιόλογο βαθμό, κινήθηκαν τολμηρά κατευθείαν προς την πόλη. Οι καταπονημένοι αμυνόμενοι των φθαρμένων διμοιριών και λόχων στα χαρακώματα, χωρίς την συνήθη υποστήριξη, κάμφθηκαν, με αποτέλεσμα την εισχώρηση ρωσικών δυνάμεων στον αστικό ιστό. Η κατάσταση θα μπορούσε πιθανώς να αντιμετωπιστεί εάν υπήρχε καλό επίπεδο ηγεσίας στα μικρά κλιμάκια αλλά και επαρκέστερη υποστήριξη από όπλα καμπύλης τροχιάς και βαρέα όπλα.
Όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις, παρά τα ευσχήμως λεγόμενα, ο Στρατηγός Ζαλούζνι θα αποτραβηχτεί σε μια “τιμητική” κι επί της ουσίας “διακοσμητική” θέση. Είναι η σειρά του Στρατηγού Σίρσκυ να δοκιμαστεί. Ασφαλώς η αντικατάσταση αυτή θα επιχειρηθεί να τύχει εκμεταλλεύσεως από την πλευρά της Ρωσίας, τουλάχιστον σε επίπεδο προπαγάνδας και ψυχολογίας. Αυτό είναι κάτι το αναπόφευκτο, ιδίως όταν στο ένα στρατόπεδο υπάρχει μεγαλύτερη επικοινωνιακή διαφάνεια ενώ στο άλλο ο έλεγχος είναι πολύ στενότερος. Εξ ου και η πλειοψηφία της κοινής γνώμης, λησμονεί μάλλον τις αλλεπάλληλες αλλαγές διοικήσεων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στην ηγεσία των ρωσικών δυνάμεων εισβολής.
ΑΝΑΝΕΩΣΗ
Στην σχετική ομιλία του προέδρου Ζελένσκι για την μεταρρυθμιστική ατζέντα στις ένοπλες δυνάμεις, επισημάνθηκε ότι αναμένει στο εγγύς μέλλον:
- Πρέπει να παρουσιαστεί το 2024 ένα ρεαλιστικό, λεπτομερές σχέδιο δράσεως για τις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις. Πρέπει να λάβει υπ’ όψιν την πραγματική κατάσταση στο μέτωπο σήμερα και τις προοπτικές.
- Κάθε ταξιαρχία μάχης στην πρώτη γραμμή πρέπει να παραλάβει αποτελεσματικά Δυτικά όπλα και πρέπει να γίνει δίκαιη ανακατανομή τέτοιων όπλων υπέρ της πρώτης γραμμής.
- Πρέπει να επιλυθούν τα προβλήματα εφοδιασμού. Η Αβντίκα δεν μπορεί να περιμένει τους στρατηγούς να βρουν σε ποιες αποθήκες βρίσκονται ξεχασμένα τα drone.
- Κάθε στρατηγός πρέπει να γνωρίζει το μέτωπο. Εάν ένας στρατηγός δεν γνωρίζει το μέτωπο, δεν υπηρετεί την Ουκρανία.
- Ο πλεονάζον και αδικαιολόγητος αριθμός προσωπικού στα στρατηγεία πρέπει να ρυθμιστεί.
- Πρέπει να καθιερωθεί στον στρατό ένα αποτελεσματικό σύστημα εκ περιτροπής εναλλαγής. Ως βάση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η εμπειρία συγκεκριμένων ταξιαρχιών μάχης των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων και μονάδων της Κρατικής Υπηρεσίας Συνοριοφυλακής της Ουκρανίας, στις οποίες υφίσταται τέτοιο σύστημα. Είναι επιβεβλημένες οι εκ περιτροπής εναλλαγές.
- Υπάρχει μια προφανής ανάγκη βελτιώσεως της ποιότητος της εκπαιδεύσεως του πολεμιστή – μόνο εκπαιδευμένοι στρατιώτες πρέπει να βρίσκονται στο μέτωπο.
- Ένας νέος τύπος δυνάμεων δημιουργείται στην δομή των Ενόπλων Δυνάμεων – οι Δυνάμεις Μη Επανδρωμένων Συστημάτων. Πρόκειται να ορισθεί ο πρώτος διοικητής.
Δούρειος Ίππος Podcast # 68 – “Περικλής”: η ρουτίνα στο χαράκωμα
