Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ασφαλώς το ενδιαφέρον στην μεγάλη στρατιωτική παρέλαση της 25ης Μαρτίου εστιάσθηκε δικαιολογημένα κυρίως στα τμήματα που εμφανίσθηκαν ενδεδυμένα με στολές εποχής. Ωστόσο, σε κάθε τέτοια ευκαιρία επιδιώκεται να εντοπισθούν αλλαγές ή εξελίξεις στα οπλικά συστήματα εν γένει, που εμφανίζονται. Για να αλλάξουμε κάπως την συνήθεια, εδώ θα παρουσιάσουμε τα παλαιότερα σε ηλικία οπλικά συστήματα που παρήλασαν στην επέτειο των 200 ετών από την Παλιγγενεσία, ακριβώς για να καταδειχθεί και μόνο το χρονικό διάστημα υπηρεσίας που συμπληρώνουν.
Η κατάταξη βγαίνει ανά Κλάδο αλλά και από το έτος που τέθηκε σε υπηρεσία το συγκεκριμένο οπλικό σύστημα στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την παλαιότητά του, δηλαδή εάν ήταν μεταχειρισμένο και πότε τέθηκε για πρώτη φορά σε υπηρεσία.
Πολεμική Αεροπορία
Τα γαλλικά Rafale μπορεί να συνάρπασαν πολλούς αλλά σίγουρα οι καρδιές πολλών φίλων της Αεροπορίας είναι πάντα δοσμένες στο θρυλικό F-4E Phantom! Aπό τις τετράδες μαχητικών αεροσκαφών, τα αεροσκάφη της 338 Μοίρας ήταν οι παλαίμαχοι. Τα πρώτα Phantom παραλήφθηκαν από την Πολεμική Αεροπορία τον Απρίλιο του 1974 και άρχισαν να αντικαθιστούν τα παλαιά F-84F. Εφέτος δηλαδή, τα Phantom συμπληρώνουν 47 έτη σε ελληνική υπηρεσία. Το Phantom τέθηκε σε αμερικανική υπηρεσία (αρχικώς με το Ναυτικό) το 1961 ενώ το F-4E πραγματοποίησε την πρώτη πτήση του το 1969.
Τα 1997 αποφασίσθηκε εκτενές πρόγραμμα αναβαθμίσεως (Peace Icarus 2000) των ελληνικών Phantom από πλευράς ηλεκτρονικών συστημάτων όσο και δομικών εργασιών, με αποτέλεσμα να παραμένουν σήμερα ικανά και σε ρόλο Αναχαιτίσεως όσο και Διώξεως Βομβαρδισμού. Λόγω του προγράμματος αναβαθμίσεως των F-16, που θα δεσμεύσει σημαντικό αριθμό αεροσκαφών ανά έτος στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ, τα F-4E έχει κριθεί σκόπιμο να διατηρηθούν σε υπηρεσία τουλάχιστον μέχρι το 2025.
Πολεμικό Ναυτικό
Το 1996 άρχισαν να παραλαμβάνονται 6 μεταχειρισμένα Αεροσκάφη Ναυτικής Συνεργασίας P-3B Orion από τις ΗΠΑ, που εντάχθηκαν στην 353 Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας της Πολεμικής Αεροπορίας. Τα αεροσκάφη αντικατέστησαν τα HU-16B Albatros και αξιοποιήθηκαν μέχρι το 2009, οπότε και καθηλώθηκαν στο έδαφος λόγω εξαντλήσεως του ορίου ζωής και του τελευταίου επιχειρησιακού αεροσκάφους. Οι εργασίες συντηρήσεως είχαν κριθεί πολυδάπανες και το Πολεμικό Ναυτικό ήθελε να προμηθευτεί έναν σύγχρονο τύπο αεροσκάφους που θα ήταν λιγότερο δαπανηρός από απόψεως λειτουργικών δαπανών και απαιτήσεων πληρώματος.
Οι διαγωνιστικές διαδικασίες δεν είχαν αποτέλεσμα λόγω περισσότερο της δημοσιονομικής καταστάσεως της χώρας. Ωστόσο, η ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού σταδιακώς έστρεψε το ενδιαφέρον της και πάλι στα αεροσκάφη που είχε αποσύρει. Το αποτέλεσμα ήταν να ανατεθεί το 2015 σύμβαση αναβαθμίσεως η οποία προβλέπεται να αποδώσει 4 αεροσκάφη με υπερσύγχρονα συστήματα και εκτενείς δομικές εργασίες που θα προσφέρουν περιθώριο επιχειρησιακής εκμεταλλεύσεως για τουλάχιστον 20 έτη. Τα αεροσκάφη αναμένεται να παραδοθούν το 2022-2023 αλλά στο ενδιάμεσο έχει επανέλθει στην υπηρεσία ένα μη αναβαθμισμένο αεροσκάφος, που πραγματοποίησε και δύο διελεύσεις στην παρέλαση.
Αν και σε ελληνική υπηρεσία τα Ρ-3 Orion συμπληρώνουν εφέτος 24 χρόνια, η παλαιότητα του τύπου ανάγεται στo 1962, οπότε και τέθηκε σε αμερικανική υπηρεσία με το Ναυτικό. Σήμερα δηλαδή, είναι 69 ετών! Με το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, τα Ρ-3 θέτουν σοβαρή υποψηφιότητα για τον μακροβιότερο οπλικό σύστημα, από την γέννησή του, σε ελληνική υπηρεσία.
Στρατός
Improved HAWK
Το 1965 ο Ελληνικός Στρατός έκανε ένα μεγάλο άλμα, αποκτώντας το πυραυλικό αντιαεροπορικό σύστημα MIM-23 HAWK, που για την εποχή εκείνη ήταν υπερσύγχρονο, καθώς είχε τεθεί σε υπηρεσία με τον Στρατό των ΗΠΑ μόλις το 1960. Έκτοτε, παραλήφθηκαν επιπλέον συστήματα και υλοποιήθηκαν διαδοχικά προγράμματα αναβαθμίσεως. Το τελευταίο ανατέθηκε το 1998 με σύμβαση η οποία έφερε το σύστημα στην έκδοση Improved HAWK Phase III. Παρά την ηλικία του, το σύστημα διακρίνεται από συγκριτικά πλεονεκτήματα και μπορεί να συνδυαστεί η δράση του με τις συστοιχίες Patriot της Πολεμικής Αεροπορίας.
Παρά τα 56 έτη σε ελληνική υπηρεσία, το σύστημα παραμένει επιχειρησιακώς χρήσιμο και σύμφωνα με την άποψη ορισμένων θα ήταν δυνατή και περαιτέρω αναβάθμισή του ώστε να αποκτήσει νέα ταυτότητα. Αυτό όμως είναι ένα θέμα που θα κριθεί από τους επιτελείς, σε συνάρτηση με τα οικονομικά περιθώρια.
UH-1H Huey
Η τετράδα ελικοπτέρων γενικού ρόλου UH-1H Huey που ακολουθούσε τα νεώτερα αποκτήματα της Αεροπορίας Στρατού, τα Kiowa Warrior, ήταν το παλαιότερο πτητικό μέσο του Στρατού που εμφανίσθηκε στην παρέλαση. Τα πρώτα ελικόπτερα του τύπου αποκτήθηκαν από τις ΗΠΑ το 1969 κι έκτοτε ο αριθμός τους αυξήθηκε σημαντικά, ώστε να αποτελεί το βασικό μέσο αεροκινήσεως για τον Στρατό.
Παρά το γεγονός ότι επιδιώχθηκε από την δεκαετία του 1990 η διαδικασία σταδιακής αντικαταστάσεώς τους με έναν νέο τύπο, η προμήθεια των μόλις 20 ΝΗ-90 έχει περάσει από “σαράντα κύματα”, με αποτέλεσμα την παράταση του επιχειρησιακού βίου των Huey. Ωστόσο, παρά τις πολύ καλές υπηρεσίες συντηρήσεως, ο τύπος καλύπτει οριακώς σήμερα τα σύγχρονα πρότυπα στην κατηγορία και αναμένεται να επιταχυνθεί η σταδιακή απόσυρσή του. Εφέτος όμως, συμπληρώνει αισίως 52 έτη σε ελληνική υπηρεσία.
M113
Τα πρώτα Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού Μ113 παραλήφθηκαν από τον Ελληνικό Στρατό το 1963 ως αμερικανική βοήθεια για την συγκρότηση της ΧΧ Τεθωρακισμένης Μεραρχίας. Εκείνη την εποχή ήταν “υπερσύγχρονα”, δεδομένου ότι το Μ113 είχε τεθεί σε παραγωγή το 1960. Συνεπώς, εφέτος το Μ113 συμπληρώνει 58 έτη με τα ελληνικά χρώματα. Πρόκειται για απλό όχημα που αν και αξιόπιστο, σήμερα είναι ανεπαρκές.
Αναβάθμιση έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1980, για την απαραίτητη μετάβαση από βενζινοκίνηση σε πετρελαιοκίνηση (έκδοση Μ113Α1), που εξασφαλίζοντας οικονομία και αξιοπιστία, προσέφερε και μεγαλύτερη αυτονομία. Άλλες περιορισμένες παρεμβάσεις αφορούσαν εγκατάσταση νυκτερινών περισκοπίων οδηγού ενώ στην παρέλαση παρουσιάσθηκαν με ένα σχέδιο στοιχειώδους πυργίσκου προστασίας με ασπίδιο για τον πολυβολητή, ο οποίος παρέμενε πλήρως εκτεθειμένος και άρχισε να εγκαθίσταται μόλις τα τελευταία χρόνια. Μια θετική νότα, ήταν η εμφάνιση (αν θυμόμαστε σωστά για πρώτη φορά) στην παρέλαση, των διοπτρών νυκτερινής σκοπεύσεως NS-685C της ελληνικής THEON Sensors, στα βαρέα πολυβόλα Μ2ΗΒ των 12,7 mm που αποτελούν τον μόνο οπλισμό των Μ113.
Κατά τα άλλα, η ηγεσία δεν έκρινε ποτέ χρήσιμο να αναβαθμίσει την θωράκιση, που είναι και το “αδύνατο” σημείο του Μ113, αφού αυτή είναι εντελώς ανεπαρκής, από στρώσεις αλουμινίου. Προσφάτως η ελληνική EODH παρουσίασε ολοκληρωμένη λύση πλήρους εκσυγχρονισμού αλλά χωρίς μέχρι σήμερα να υπάρχει οιαδήποτε εξέλιξη. Μάλλον ο “πρωταθλητής” παλαίμαχος, έχει κριθεί τιμητικώς πως πρέπει να αφεθεί στην “μουσειακή” κατάσταση μέχρι το τέλος του επιχειρησιακού βίου του κι ας έχει ως κύρια αποστολή του την μεταφορά στρατιωτών στην πρώτη γραμμή… Αν κρίνουμε από το ότι απαιτήθηκε περισσότερος από μισός αιώνας για να συλλάβουν οι επιτελείς την ανάγκη ασπιδίου, που “είδαν” οι Αμερικανοί από το 1965…
H ηλικία των “παλαιμάχων” των Ενόπλων Δυνάμεων, που προσεγγίζει ή και ξεπερνά τον μισό αιώνα, δίνει μια αίσθηση του βάθους χρόνου των 200 ετών που εόρτασε εφέτος ο Ελληνισμός. Και βοηθάει να καταστεί περισσότερο αντιληπτό πόσο μικρή είναι αυτή η διαδρομή ελευθέρου βίου του, η οποία εξακολουθεί να απειλείται από τον προαιώνιο εχθρό του Γένους.
