Από Σάββας Δ. Βλάσσης
“Υποδειγματική” χαρακτήρισε ο ΥΠΕΞ Ν. Δένδιας την υπογραφή της σημερινής συμφωνίας οριοθετήσεως θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδος και Αιγύπτου. “Η συμφωνία έχει συναφθεί στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου. Σέβεται τις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας. Σέβεται επίσης τις σχέσεις καλής γειτονίας […] Είναι μία συμφωνία μεταξύ δύο φιλικών γειτονικών χωρών που σέβονται την Ιστορία τους […] Μετά την υπογραφή της σημερινής συμφωνίας μας, το ανύπαρκτο μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης έχει καταλήξει εκεί που ανήκε από την πρώτη στιγμή: στον κάλαθο των αχρήστων. Η σημερινή μας συμφωνία επιβεβαιώνει και κατοχυρώνει το δικαίωμα και την επήρεια των νησιών μας σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ“.
Όπως ήταν γνωστό από καιρό και αναμενόμενο, η συμφωνία δεν είναι συνολική αλλά αφορά τμηματική οριοθέτηση, υπό την έννοια ότι οι δύο χώρες οριοθέτησαν την ΑΟΖ από το δυτικό όριο της Αιγυπτιακής ΑΟΖ μέχρι και το ύψος του 28ου Μεσημβρινού ανατολικώς. Η Αθήνα συμφώνησε στο όριο του 28ου Μεσημβρινού για την συγκεκριμένη τμηματική οριοθέτηση, επειδή τέμνει την Ρόδο κι έτσι δεν μένει εκτός συμφωνίας μόνο το Συγκρότημα Μεγίστης, συνεπώς αποκλείεται παρερμηνεία περί αποδοχής των τουρκικών θέσεων για το τελευταίο.
Ανεξαρτήτως της επήρειας των ελληνικών νήσων από Κρήτη μέχρι Ρόδο που συμφώνησε η Αθήνα, όπως και ενδεχομένως μη δημοσιοποιήσιμων δεσμεύσεων των δύο πλευρών, μπορούμε να επισημάνουμε ορισμένα πρώτα αποτελέσματα των χειρισμών της ελληνικής κυβερνήσεως των τελευταίων εβδομάδων, όσον αφορά την αμφισβήτηση των τουρκικών θέσεων και σχεδιασμών.
- Ελλάδα και Αίγυπτος συμφωνούν ότι διαφωνούν με τις τουρκικές αξιώσεις για τα «εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας» όπως αυτά εκφράσθηκαν στην επιστολή που κατατέθηκε από την Άγκυρα στον ΟΗΕ στις 18 Μαρτίου 2020. Η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία τμηματικής οριοθετήσεως προστέθηκε στην ήδη υπάρχουσα μεταξύ Λευκωσίας – Καΐρου, απολαμβάνοντας ενισχυμένης αναγνωρίσεως καθώς δύο κράτη – μέλη της ΕΕ, σε συμφωνία με κοινό γειτονικό κράτος, απορρίπτουν τις τουρκικές διεκδικήσεις.
- Η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία αμφισβητεί το ψευδομνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης του Νοεμβρίου 2019 που προβλέπει μεταξύ τους οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.
- Προσφάτως ο Έλληνας ΥΠΕΞ δήλωσε ότι επιδιώκεται ανάλογη συμφωνία οριοθετήσεως με την Βεγγάζη, συγκεκριμένως με την Λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων, πράγμα που σημαίνει ότι σε διπλωματικό επίπεδο θα “σβήσει” εντελώς η απόπειρα τουρκολιβυκής “σφήνας” που επιχειρήθηκε με την συνεργασία του καθεστώς Σαράτζ. Ακόμη και με τα σημερινά δυτικά όρια μέχρι Σύρτη της ζώνης που ελέγχει η Βεγγάζη, καλύπτονται πλήρως τα όρια ΑΟΖ μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος. Εκτιμάται ότι μετά την συμφωνία Αθηνών – Καΐρου, δεν θα αργήσει μια τέτοια εξέλιξη η οποία πρέπει να θεωρείται ουσιαστικώς προσυμφωνημένη σε διπλωματικό επίπεδο και θα στοιχειοθετεί νέο πλήγμα στις νεοθωμανικές ονειρώξεις των ισλαμιστών της Αγκύρας.
- Μετά την αποφασιστική ελληνική στάση στην τουρκική NAVTEX (Ν/W 0977/20) που εκδόθηκε στις 21 Ιουλίου, η Τουρκία υποχρεώθηκε σε αναδίπλωση. Oυσιαστικώς η Αθήνα διακήρυξε ένα “Casus Belli” για περιοχές που εμπίπτουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και η Άγκυρα υποχώρησε. Το ίδιο είχε συμβεί και το 2018 όταν ελληνική φρεγάτα εστάλη και απαγόρευσε σε τουρκικό σκάφος την εκτέλεση ερευνών. Η φετινή περίπτωση όμως έχει ιδιαίτερη σημασία, επειδή από τον περασμένο Μάρτιο η Τουρκία έχει καταθέσει στον ΟΗΕ την άποψή της περί των ορίων της υφαλοκρηπίδος της.
- Η αποδοχή από την Τουρκία της οδού των διερευνητικών επαφών με την Ελλάδα, μια διαδικασία η οποία μπορεί να χαρακτηρισθεί και “επαφές μεταξύ κωφών”, σημαίνει υποχώρηση (έστω προσωρινή) της στρατιωτικής επιλογής έναντι της πολιτικής.
Τα ανωτέρω αντιπροσωπεύουν ενέργειες τόσο σε διπλωματικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο που αμφισβητούν ευθέως τις τουρκικές θέσεις, πετσοκόβωντας στην κυριολεξία το θεώρημα “MAVI VATAN”, όχι μόνο από πλευράς Αθήνας και Λευκωσίας. Η Τουρκία δείχνει να εξάντλησε όλες τις επιλογές και “όπλα” σε διπλωματικό επίπεδο, μετά τον ελιγμό με το καθεστώς Σαράτζ. Η Αθήνα, εγκαταλείποντας την παθητική στάση, πέρασε σε διπλωματική αντεπίθεση και δείχνει ότι κερδίζει, δεδομένου ότι συναντά διάθεση συνεργασίας και συνάπτει συμφωνίες με επίσημα κράτη αλλά απολαμβάνει και υποστηρίξεως σε επίπεδο ΕΕ και ΗΠΑ. Καθίσταται λοιπόν όλο και πιο ενδιαφέρον να διαπιστωθούν οι προθέσεις της Τουρκίας για επιθετικούς χειρισμούς σε στρατιωτικό επίπεδο, που εξακολουθούν να υπάρχουν.
