Παρατηρήσεις για τα Προαιρετικώς Επανδρωμένα (Οptionally Μanned) USV που προκήρυξε το ΕΛΚΑΚ
Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 28 Φεβρουαρίου το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) προέβη σε δύο προσκλήσεις εκδηλώσεως ενδιαφέροντος για ισάριθμα έργα, που αφορούν το πεδίο των ναυτικών επιχειρήσεων. Η πρώτη εξ αυτών έχει τίτλο «Ανάπτυξη Αυτόνομων Συστημάτων – Μη Επανδρωμένα Θαλάσσια Σκάφη Επιφανείας» και είναι συνολικού προϋπολογισμού 12 εκατ. € απαλλασσόμενου ΦΠΑ. Η σύμβαση θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός 24 μηνών, με χρονοδιάγραμμα τμηματικών παραδόσεων.
Αντικείμενο της συμβάσεως αποτελεί η ανάπτυξη δύο Μη Επανδρωμένων Θαλασσίων Σκαφών
Επιφανείας (USV) διαφορετικού μεγέθους, με δυνατότητα υλοποιήσεως πολλαπλών διαμορφώσεων. Επιτυχής ολοκλήρωση της συμβάσεως, μπορεί να επιτρέψει στο ΕΛΚΑΚ την σύναψη νέας για την προμήθεια περιορισμένου αριθμού USV που θα προκύψουν ή/και την περαιτέρω εξέλιξή τους.
Ο πρώτος τύπος USV θα πρέπει να έχει ολικό μήκος μέχρι 30 πόδια (10 μέτρα) συνολικής μάζας με πλήρη φόρτο όχι παραπάνω από 5 μετρικούς τόννους ενώ το μήκος του δευτέρου τύπου θα πρέπει να είναι μέχρι 55 πόδια (18 μέτρα).
Παρουσιάζοντας παρακάτω τα κυριότερα σημεία προδιαγραφών που τίθενται για τους δύο τύπους USV, μπορούμε να προτάξουμε ορισμένες πρώτες παρατηρήσεις ως προς το ζητούμενο και την φύση της προκηρύξεως.
- Κατ’ αρχάς πρέπει να τονιστεί ότι το Πολεμικό Ναυτικό ζητεί USV που εμπίπτουν στην κατηγορία των Προαιρετικώς Επανδρωμένων (Optionally Manned) USV. Δηλαδή USV στα οποία θα μπορεί να επιβιβασθεί πλήρωμα για να επιχειρήσει με αυτά όπως με ένα τυπικό ταχύπλοο σκάφος. Η επιλογή προφανώς σχετίζεται με την μεγαλύτερη τακτική ευελιξία που εξασφαλίζεται σε περίπτωση επιχειρήσεων σε περιβάλλον έντονου Ηλεκτρονικού Πολέμου από το οποίο θα απειλείται ο απομακρυσμένος έλεγχος των USV. Η επιλογή συνεπάγεται αυξημένο κόστος, δεδομένου ότι στα σκάφη πρέπει να υφίστανται, πέραν των ευκολιών πληρώματος, και τα συστήματα εκείνα που είναι απαραίτητα για χειροκίνητη λειτουργία.
- Η πρόβλεψη για προαιρετική επάνδρωση, δικαιολογεί το μέγεθος των USV. Προκειμένου να καταστούν καλύτερα αντιληπτά τα μεγέθη, μπορούμε να πούμε ότι το μικρό USV μήκους μέχρι 10 μέτρων θα είναι ελαφρώς μικρότερο του ΣΑΠ ΩΚΥΑΛΟΣ μήκους 14 μέτρων ενώ το μεγάλο USV μήκους μέχρι 18 μέτρων, ταυτίζεται με το μήκος του ΣΑΠ ΑΓΗΝΩΡ.
- Καθώς προβλέπεται ικανότητα συμμετοχής σε επιχειρήσεις επιφανείας, ανθυποβρυχιακού πολέμου αλλά και Αντιαεροπορική Άμυνα, διαπιστώνεται ότι οι επιτελείς παρακολουθούν στενώς τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα, όπως καταγράφονται στον πόλεμο της Ουκρανίας. Σημειώνεται ότι ενώ τα USV προορίζονται αυτονοήτως για ναυτικό αγώνα, θα μπορούν να αξιοποιηθούν και από τις Ειδικές Δυνάμεις του στρατού, υποστηρίζοντας τις επιχειρήσεις τους στο Αιγαίο και εκτός αυτού.
- Μια παρατήρηση σχετίζεται με το ζητούμενο δύο τύπων USV και το κόστος της χρηματοδοτήσεως. Τα 12 εκατ. € κρίνονται λογικό κόστος επενδύσεως. Το ότι όμως ζητούνται δύο τύποι USV, πιθανώς αποκλείει υποψηφιότητες από μικρές οντότητες, οι οποίες δεν έχουν δυνατότητα παρουσιάσεως δύο σχεδίων διαφορετικών προδιαγραφών και επιδόσεων. Αυτό εξάλλου σηματοδοτεί και η απαίτηση για ελάχιστο Επίπεδο Τεχνολογικής Ετοιμότητας (TRL) 5 εισόδου των προτάσεων (σκάφος, επιμέρους συστήματα και υποσυστήματα).
- Σημαντικό στοιχείο στην περιγραφή των συστημάτων και του εξοπλισμού των USV, είναι ότι προσδιορίζονται ορισμένα εξ αυτών που θα είναι εγχώριας αναπτύξεως:
- Πρωτεύον δίκτυο νέου καινοτόμου ασυρμάτου συστήματος επικοινωνιών και ανταλλαγής δεδομένων.
- Σύστημα Αυτόνομης Καθοδηγήσεως, Πλοηγήσεως και Ελέγχου των σκαφών, με Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ).
- Σουίτα λογισμικού Διοίκησης και Ελέγχου (C2).
- Συγκρότημα ηλεκτρο-οπτικών αισθητήρων.
- Σύστημα παραμετρικής παρακολουθήσεως σκάφους.
Είναι προφανές ότι η πρόταση εκείνη στην οποία θα συμμετέχει ελληνική εταιρεία ή εταιρείες που προσφέρουν τις ανωτέρω λύσεις, θα έχει αυτομάτως προβάδισμα.
Drone και USV στην ΩΡΙΩΝ-24: δύο παραδείγματα για προβληματισμό
Ακολουθούν με ορισμένες παρατηρήσεις, τα κυριότερα σημεία τεχνικών χαρακτηριστικών – προδιαγραφών, εξοπλισμού, επιδόσεων και επιχειρησιακών ικανοτήτων των USV.
Τα USV θα διαθέτουν δυνατότητα μεταφοράς 3μελούς πληρώματος, κατάλληλες θέσεις τοπικού χειρισμού του σκάφους εν πλω, καθώς και τοπικού ελέγχου των παρακάτω υποσυστημάτων:
• κονσολών χειρισμού αισθητήρων και ECDIS.
• τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού.
• συστήματος παρακολουθήσεως και ελέγχου παραμετρικής λειτουργίας προωστηρίου και ηλεκτρολογικού σκεύους,
• κονσόλας τηλεχειρισμού πυροβόλου όπλου.
Τα USV θα δύνανται να πλοηγηθούν πλήρως αυτόνομα, ημιαυτόνομα από Σταθμό Ελέγχου ή και χειροκίνητα από το πλήρωμα. Για το λόγο αυτό θα φέρουν πλήρη εξοπλισμό και συστήματα πλοηγήσεως και επικοινωνιών, , που θα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων σύστημα αυτόματου πιλότου (autopilot), σύστημα αυτόνομης, ημιαυτόνομης πλοηγήσεως με δυνατότητα αποφυγής συγκρούσεων (collision avoidance), ακολουθώντας τις αρχές ναυσιπλοΐας κατά COLREG, επιτρέποντας στα USV να επιχειρούν με υψηλό βαθμό αυτονομίας διατηρώντας την δυνατότητα ανθρώπινης παρεμβάσεως κατά την πλοήγηση και πλεύση. Όπως είπαμε παραπάνω, η περιγραφή παραπέμπει στην κατηγορία των Προαιρετικώς Επανδρωμένων (Optionally Manned) USV.
Οι δύο τύποι USV θα μπορούν να αναλάβουν αποστολές:
α) Επιτήρηση Θαλασσίων Ζωνών/ Περιοχών, παρακτίων περιοχών και ποταμών.
β) Επιτήρηση, αναγνώριση στόχων (ISR) ανεξαρτήτως συνθηκών φωτισμού.
γ) Προστασία λιμένων/ Όρμων/ Ναυτικών Βάσεων/ Θαλασσίων υποδομών/ Ναυτικών μονάδων και θαλάσσιων περιοχών ενδιαφέροντος.
δ) Έρευνα – Διάσωση (SAR).
ε) Συμμετοχή σε μορφές πολέμου (Επιφανείας, Ανθυποβρυχιακή, ΑΑ).
Όπως αναφέρεται, το USV των 30 ποδών θα αναπτυχθεί για άμεση ανάληψη των δύο πρώτων
αποστολών και προοπτική για μελλοντική ανάληψη των λοιπών ενώ το USV των 55 ποδών θα καλύπτει το σύνολο.
Από πλευράς κατασκευής των USV, το υλικό της γάστρας και της υπερκατασκευής θα είναι είτε από ειδικά κράματα αλουμινίου ή ειδικά ενισχυμένα συνθετικά υλικά (High Tech Composite Material – Kevlar
ή ισοδύναμα) ή FRP-GRP ή συνδυασμός αυτών. Η προδιαγραφή, φαίνεται να αποκλείει σχεδιάσεις φουσκωτών σκαφών σταθερής γάστρας τύπου RHIB.
Η σχεδίαση, ορίζεται ότι θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση χαμηλής οπτικής, ηλεκτρομαγνητικής (low RCS), θερμικής (IR) υπογραφής. Δεν αναφέρονται επίπεδα τιμών, επομένως πρόκειται για ενδεικτική η απαίτηση.
Η σχεδίαση και κατασκευή πρέπει να ακολουθεί το μοντέλο αρθρωτής διάταξης (Modular), με σκοπό τα USV να εκτελούν πολλαπλά είδη αποστολών, εκμεταλλευόμενα εναλλάξιμα προ-διαμορφωμένα (preconfigured) πακέτα ωφέλιμου φορτίου αποστολής.
Για το USV μήκους μέχρι 30 ποδών, η ισχύς προώσεως θα εξασφαλίζεται από υβριδικό σύστημα προώσεως είτε από 2 τουλάχιστον κύριες πετρελαιομηχανές ναυτικού τύπου, εξωλέμβιες ή εσωλέμβιες με
μειωτήρες, αναστροφείς φοράς περιστροφής, άξονες και μετάδοση κινήσεως σε έλικες επιφανείας ή
συστήματα υδροπρόωσης (waterjet). Για το μήκους μέχρι 55 ποδών, θα εξασφαλίζεται από υβριδικό σύστημα προώσεως με 2 τουλάχιστον κύριες πετρελαιομηχανές ναυτικού τύπου, εσωλέμβιες με μειωτήρες, αναστροφείς φοράς περιστροφής, άξονες και μετάδοση κινήσεως σε έλικες επιφανείας, καθώς και
επιπλέον σύστημα προώσεως για την εκτέλεση αθόρυβου πλου με ταχύτητες ως 8 κόμβους.
ΥΠΕΡΙΩΝ: Η απάντηση της ΕΑΒ στα σμήνη drone αλλά και αγέλες USV!
Ο απαραίτητος εξοπλισμός θα τροφοδοτείται από συστοιχίες συσσωρευτών οι οποίες θα δύναται να φορτίζουν κατά την πλεύση από τις κύριες μηχανές, αλλά και από κατάλληλο σύστημα φορτίσεως με παροχή ρεύματος ξηράς – Ηλεκτροπαραγωγό Ζεύγος – Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).
Στον τομέα των Επιδόσεων – Επιχειρησιακής Ικανότητος, οι δύο τύποι USV θα έχουν πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα σε κατάσταση θάλασσας (Sea State) κατά Douglas τουλάχιστον 3 και 4 αντιστοίχως, στην ανοικτή θάλασσα. Η επιβιωσιμότητά τους θα είναι εξασφαλισμένη σε κατάσταση θαλάσσης (Sea State) κατά Douglas τουλάχιστον 5 και 7 στην ανοικτή θάλασσα, αντιστοίχως.
Η μέγιστη ταχύτητα των δύο τύπων θα είναι τουλάχιστον 40 και 50 κόμβοι αντιστοίχως με πλήρη φόρτο, στο 100% των μέγιστων συνεχών στροφών των κυρίων μηχανών με καθαρή γάστρα και σε ήρεμη θάλασσα (κατάσταση θάλασσας 1-2 κατά Douglas). Η συνεχής επιχειρησιακή ταχύτητα θα είναι τουλάχιστον 30 κόμβοι σε κατάσταση πλήρους φόρτου, στο 75% του φορτίου (load) των κυρίων μηχανών με καθαρή γάστρα και σε ήρεμη θάλασσα (κατάσταση θαλάσσης 1-2 κατά Douglas).
Με πλήρη φόρτο, η ακτίνα ενεργείας του USV μήκους μέχρι 30 ποδών θα είναι τουλάχιστον 200
ν.μ. ενώ του μήκους μέχρι 55 ποδών τουλάχιστον 400 ν.μ. – με την οικονομική ταχύτητα.
Η ενεργειακή αυτονομία των USV σε κατάσταση αναμονής πρέπει να υπερβαίνει τις 14 ημέρες, χωρίς την χρήση εξωτερικής πηγής φορτίσεως των συσσωρευτών. Η ενεργειακή αυτονομία του USV μέχρι 55 ποδών υπό αθόρυβο πλου, πρέπει να είναι ως 8 ώρες, με ταχύτητα πλεύσεως 8 κόμβους και πλήρη φόρτο, με καθαρή γάστρα και σε ήρεμη θάλασσα.
Σε θέματα επιχειρησιακών δυνατοτήτων και ελάχιστου απαιτούμενου εξοπλισμού, περιγράφονται τα παρακάτω:
Η Διοίκηση και ο Έλεγχος (C2) των USV και η υποστήριξη δικτύου μεταξύ σμήνους UxVs θα υλοποιείται με triple redundant ασφαλές δίκτυο επικοινωνίας. Ως πρωτεύον δίκτυο, θα πρέπει να αναπτυχθεί εγχωρίως ένα νέο καινοτόμο ασύρματο σύστημα επικοινωνιών και ανταλλαγής δεδομένων, χαμηλών πιθανοτήτων παρεμβολής, εντοπισμού και υποκλοπής με ενσωματωμένες δυνατότητες physical layer security, καθώς και ανθεκτικότητα σε κυβερνο-επιθέσεις. Τα εναλλακτικά ασύρματα δίκτυα δύναται να χρησιμοποιούν τις υφιστάμενες τεχνολογίες RF, 4G/5G ή νεότερες καθώς και δορυφορικές επικοινωνίες.
Η Αυτόνομη Καθοδήγηση, Πλοήγηση και Έλεγχος (εφεξής ΑΚΠΕ) των σκαφών, θα βασίζεται στην
χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) και θα υλοποιείται από ένα σύστημα ΑΚΠΕ, το οποίο θα αναπτυχθεί
εγχώρια. Το εν λόγω σύστημα θα διαχειρίζεται δεδομένα από κατάλληλους αισθητήρες (π.χ. κάμερες
πλοηγήσεως και συστήματα Light Detection And Ranging – LIDAR) και υποσυστήματα, για τον
προσδιορισμό και την αποτύπωση του περιβάλλοντος χώρου (συμπεριλαμβανομένου του εντοπισμού
αντικειμένων περιμετρικώς του σκάφους) και τον υπολογισμό της κατευθύνσεως του σκάφους για την
σχεδίαση πλεύσεως. Επιπροσθέτως, το ανωτέρω σύστημα θα διαθέτει αυτοματοποιημένη δυνατότητα
αποφυγής συγκρούσεων. Το σύστημα ΑΚΠΕ θα πρέπει να ανταποκρίνεται επιτυχώς σε προκαθορισμένα σενάρια, που θα θέσει το ΠΝ, να διαθέτει υποδομή εισαγωγής και αναβαθμίσεως του λογισμικού του για 5 έτη και να είναι ελαχίστου επιπέδου τεχνολογικής ετοιμότητας (TRL in) 4.
Ο αποδεκατισμός ρωσικών πλοίων από USV, η κρίση των Ιμίων και η ΥΔΡΑ στην Ερυθρά
Να διαθέτει μία καινοτόμο και εγχώρια ανεπτυγμένη σουίτα λογισμικού Διοίκησης και Ελέγχου (C2) με ελάχιστο επίπεδο τεχνολογικής ετοιμότητας (TRL in) 4, που θα συγκεντρώνει και επεξεργάζεται τα δεδομένα της σουίτας των επιμέρους αισθητήρων και λοιπών συστημάτων των USV, επιτρέποντας την σύνθεση μίας Κοινής Επιχειρησιακής Εικόνας (Common Operational Picture – COP) ενώ ταυτοχρόνως θα παρέχει δυνατότητες διαχειρίσεως περιστατικών (incident management) παρακολουθήσεως αποστολών (mission monitoring) αλλά και κατάλληλες αναφορές αποστολών (mission reporting). Στην, ως άνω, σουίτα θα περιλαμβάνεται λογισμικό λήψεως αποφάσεων καθώς και λογισμικό εντοπισμού/ αξιολόγησης προτεραιοποιήσεως και καταδείξεως απειλών, βασισμένα στην ΑΙ και θα πρέπει να ανταποκρίνεται επιτυχώς στα προκαθορισμένα σενάρια, που θα θέσει το ΠΝ.
Να διαθέτει σύστημα συνεργατικής λειτουργίας (swarming) με έτερα UxVs με καταμερισμό έργων στους διαθέσιμους αισθητήρες και όπλα, με δυνατότητα παρεμβάσεως/ εγκρίσεως από το ΣΕ.
Να διαθέτει σύστημα ασφαλούς κρυπτογραφήσεως ή διαγραφής των ευαίσθητων δεδομένων των συστημάτων του σκάφους στην περίπτωση που το σκάφος βρεθεί σε εχθρικά χέρια.
Τα USV απαιτούν δημιουργία ενός κινητού σταθμού Απομακρυσμένου Ελέγχου και Διοικήσεως, ενεργειακώς
αυτόνομου, με δυνατότητα φορτώσεως σε πλοία του ΠΝ, που θα λειτουργεί ως πλατφόρμα ελέγχου, συντονισμού και διαχειρίσεως πόρων και επιχειρήσεων, τόσο μεμονωμένως των USV όσο και του σμήνους των UxVs. Ο ΣΕ θα φέρει τις αντίστοιχες προδιαγραφές ελέγχου και επικοινωνίας με τις φερόμενες από τα σκάφη.
Από πλευράς αισθητήρων επιτηρήσεως, τα USV θα πρέπει να διαθέτουν:
α) Ενιαίο, εγχώρια ανεπτυγμένο, συγκρότημα ηλεκτρο-οπτικών αισθητήρων που περιλαμβάνει μία κάμερα TV υψηλής αναλύσεως, μία θερμική κάμερα μεσαίου (mediumwave) μήκους κύματος, μία θερμική κάμερα βραχέος (short-wave) μήκους κύματος, ένα αποστασιόμετρο Laser (Laser Range Finder – LRF) ώστε να παρέχουν αυτόματο εντοπισμό και αναγνώριση των στόχων ενδιαφέροντος, σε μεγάλες εμβέλειες, τουλάχιστον μέχρι τον οπτικό ορίζοντα, σε διαφορετικές συνθήκες περιβάλλοντος (ημέρα, νύχτα, ομίχλη κ.λπ.). Επιπλέον, το συγκρότημα ηλεκτρο-οπτικών αισθητήρων θα διαθέτει δυνατότητα ΡΤΖ (Pan Tilt Zoom) καθώς και ενσωματωμένη (embedded) δυνατότητα αναγνωρίσεως αντικειμένων (object recognition). Επιθυμητή είναι η ενσωμάτωση καταδείκτη Laser και αισθητήρα 360Ο IRST (InfraRed Search and Track
system).
β) Σύστημα καταγραφής και τοπικής αποθηκεύσεως video και εικόνας. Το εν λόγω σύστημα θα αποθηκεύει τοπικά τις παραγόμενες ροές video και εικόνων από το ενιαίο συγκρότημα ηλεκτρο-οπτικών αισθητήρων ώστε αυτές να είναι διαθέσιμες σε περίπτωση διακοπής της επικοινωνίας του σκάφους με το ΣΕ, και να είναι εφικτό να αποσταλούν στον ΣΕ, αφού αποκατασταθεί η επικοινωνία με αυτόν.
γ) Ένα Radar ναυτιλίας (marine) εμβέλειας τουλάχιστον 10 ν.μ., για στόχο 2 x 2 μέτρα.
δ) Ένας δέκτης AIS με δυνατότητα κρυπτογραφημένης λειτουργίας (secure mode).
ε) Ένας δέκτης ADS-B.
στ) Ένα GMDSS
Από πλευράς λοιπών υποστηρικτικών συστημάτων, πρέπει να φέρονται:
α) Ένα εγχώρια ανεπτυγμένο σύστημα παραμετρικής παρακολουθήσεως σκάφους, με δυνατότητα αποστολής δεδομένων καταγραφής σε πραγματικό χρόνο στο ΣΕ, ελαχίστου επιπέδου τεχνολογικής ετοιμότητας (TRL in) 4.
β) Ένα ηλεκτρομηχανικό γυροσκοπικό σταθεροποιητή (gyro-stabiliser) για την σταθεροποίηση του σκάφους της πλατφόρμας.
γ) Σύστημα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας για την τροφοδοσία του εξοπλισμού. Το εν λόγω σύστημα πρέπει να είναι ένα προηγμένο σύστημα αποθηκεύσεως και διαχειρίσεως της ηλεκτρικής ενέργειας, επιτρέποντας την αδιάλειπτη λειτουργία του απαιτούμενου εξοπλισμού επί μακρά χρονικά διαστήματα χωρίς την λειτουργία των γεννητριών αυτού. Οι συσσωρευτές αποθηκεύσεως ενέργειας του εν λόγω συστήματος θα φορτίζονται από τους κινητήρες του σκάφους και με την σειρά τους θα τροφοδοτούν τον απαιτούμενο εξοπλισμό.
δ) Ένα σύστημα Electronic Chart Display and Information System (ECDIS) και με πλήρες σύνολο (set) ενσωματωμένων ηλεκτρονικών χαρτών προτύπων S57/S63 κατ’ ελάχιστον της περιοχής που θα γίνουν δοκιμές ελέγχων και επιδείξεων.
ε) Μία γυροπυξίδα καθώς και μία ηλεκτρομαγνητική πυξίδα υψηλής ακρίβειας.
στ) Ένα αυτόματο μετεωρολογικό αισθητήρα – σταθμό με ανεμόμετρο και ανεμοδείκτη.
ζ) Ένα βυθόμετρο.
η) Ένα ψηφιακό δρομόμετρο.
θ) Έναν δέκτη GNSS (GPS & Galileo) με εγγενή χαρακτηριστικά αντοχής και αντιμετωπίσεως παρεμβολών (anti- spoofing & anti-jamming).
ι) Ένα Σύστημα Αδρανειακής Πλοήγησης (Inertial Navigation System – INS).
ια) Δυνατότητα βολής Flares, Chaffs και ναυτικών φωτοβολίδων, μέσω απομακρυσμένου
ελέγχου από το ΣΕ.
Στα συστήματα επικοινωνιών, θα πρέπει να περιλαμβάνονται:
α) Ένας πομποδέκτης (Π/Δ) VHF.
β) Ένας πομποδέκτης (Π/Δ) UHF.
γ) Συμμόρφωση με τo Παγκόσμιο Ναυτιλιακό Σύστημα Κινδύνου και Ασφάλειας (GMDSS standards).
Επιπλέον των ανωτέρω το USV μήκους μέχρι 55 ποδών θα πρέπει να διαθέτει:
α) Έναν σταθμισμένο – σταθεροποιημένο (gyro stabilized) τηλεκατευθυνόμενο πύργο οπλισμού μικρού διαμετρήματος και ενσωματωμένο ηλεκτρο-οπτικό σύστημα στόχευσης με αυτόματη αναχορηγία τουλάχιστον 100 βλημάτων, με αυτόματη αναγνώριση στόχων (Automatic Target Recognition – ATR) και διασύνδεση στη σουίτα λογισμικού Διοίκησης και Ελέγχου (C2).
β) Δύο πνευστές σχεδίες 25 ατόμων έκαστη, μετά του συστήματος αφέσεώς τους.
γ) Ένα antidrone Radar με ενσωματωμένη τεχνολογία micro doppler processing.
δ) Πρόβλεψη διαμορφώσεως για μελλοντική χρήση Towed Array Sonar.
ε) Πρόβλεψη για μελλοντική εγκατάσταση συστήματος εκτοξευτήρα ρουκετών/ κατευθυνόμενων βλημάτων με δυνατότητα στροφής εκτοξευτήρα σε σχέση με το εγκάρσιο του σκάφους (ΔΕ/ΑΡ). Ενδεικτικές εξωτερικές διαστάσεις συστήματος 2 x 2 μέτρα (πλάτος x μήκος) βάσης 1 x 1 μέτρο (πλάτος x μήκος) και μάζας 800 κιλών.
Drone και USV στην ΩΡΙΩΝ-24: δύο παραδείγματα για προβληματισμό
