Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Με χθεσινή ανταπόκρισή της από την Ουάσιγκτον η ΕΡΤ (Λένα Αργύρη) αποκάλυψε την ανοικτή παραδοχή από πλευράς Ουάσιγκτον, ότι οι κυρώσεις βάσει του νόμου CAATSA δεν απαγορεύουν την πώληση μαχητικών F-16 στην Τουρκία, εφόσον στην σχετική σύμβαση δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος η Προεδρία Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) της Τουρκίας, την οποία αφορούν οι κυρώσεις.
Σε σχετική ερώτηση, ο εκπρόσωπος του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών Ned Price απάντησε ότι, «το άρθρο 231 του CAATSA (Νόμος για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων) απαιτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλλουν υποχρεωτικές κυρώσεις σε κάθε οντότητα ή άτομο που διαπιστώνεται ότι εν γνώσει του έχει συμμετάσχει σε σημαντική συναλλαγή με τον αμυντικό τομέα ή τις υπηρεσίες πληροφοριών της Ρωσίας.
Οι κυρώσεις δεν επιβάλλονται σε χώρες, αλλά σε συγκεκριμένες οντότητες ή ιδιώτες που εν γνώσει τους συμμετέχουν σε μια τέτοια συναλλαγή. Στην περίπτωση της Τουρκίας, επιβάλαμε κυρώσεις βάσει του άρθρου 231 του νόμου CAATSA τον Δεκέμβριο του 2020 στην Προεδρία Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) της Τουρκίας.
Οι κυρώσεις σε βάρος της SSB περιλάμβαναν απαγόρευση οποιωνδήποτε νέων αδειών για αμερικανικές εξαγωγές προς την SSB και τον αποκλεισμό των περιουσιακών στοιχείων τεσσάρων υπαλλήλων της SSB».
Η πραγματικότητα αυτή, είναι ο λόγος για τον οποίο δεν γίνεται επίκληση των υφισταμένων κυρώσεων στην Τουρκία βάσει της CAATSA, για οποιαδήποτε πώληση όπλων στην Τουρκία από όσους αντιτίθενται σε αυτές, αλλά προτάσσονται ευρύτερα ζητήματα πολιτικής. Η διάσταση αυτή έχει ιδιαίτερη δυναμική, ιδίως λόγω των πολιτικών πιέσεων που ασκούν αποτελεσματικά σε μεγάλο βαθμό συλλογικές οντότητες (λόμπι κ.λπ.) με επιρροή.
Πρακτικώς, από τα επίσημα λεγόμενα, γίνονται δύο διαπιστώσεις που εγείρουν αντίστοιχα ερωτηματικά:
- Η πώληση F-16 στην Τουρκία είναι εφικτή εάν, επί παραδείγματι, την συμφωνία υπογράφει το Υπουργείο Αμύνης ή η τουρκική αεροπορία ή άλλος τουρκικός κρατικός φορέας. Η πώληση θεωρητικώς μπορεί να γίνει με εμπορική σύμβαση μεταξύ Lockheed Martin και την τουρκική Turkish Aerospace.
- Με την ίδια μέθοδο, μπορεί να συνεχιστεί η διαφαινόμενη συνεργασία αμερικανικών αμυντικών εταιρειών με υπηρεσίες και φορείς της Τουρκίας, για την συνανάπτυξη οπλικών συστημάτων, ασχέτως του αν αυτά υλοποιούνται υπό την ευθύνη της SSB. Έτσι, επί παραδείγματι, η ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων και άλλων ηλεκτρονικών συστημάτων, όπως συστήματα ραντάρ, στα οποία είχαμε αναφερθεί, μπορεί να συνεχιστεί με σχετικές συμβάσεις που θα υπογραφούν με τo Τουρκικό Ίδρυμα Επιστημονικής και Τεχνολογικής Έρευνας (TÜBİTAK).
Όμως τόσο οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, όσο και άλλοι κρατικοί φορείς, εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε «σημαντικές συναλλαγές με τον αμυντικό τομέα ή τις υπηρεσίες πληροφοριών της Ρωσίας», όπως στην περίπτωση της προμήθειας των S-400, που προκάλεσε την επιβολή των κυρώσεων CAATSA. Το ότι εξαιρούνται από αυτές οι ανωτέρω τουρκικές κρατικές οντότητες, υποβαθμίζει την βαρύτητα και αξιοπιστία της συγκεκριμένης πολιτικής των ΗΠΑ.
Μετά την συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Μπλίνκεν – Τσαβούσογλου στις 18 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο του διμερούς “Στρατηγικού Μηχανισμού”, στο κοινό ανακοινωθέν αναφερόταν ότι οι δύο άνδρες «Συζήτησαν την ενίσχυση της αμερικανοτουρκικής αμυντικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονισμού του τουρκικού στόλου F-16». Πρόκειται για κεντρικό πλέον θέμα, στην διμερή ατζέντα. Ωστόσο, σε ενημέρωση Τύπου ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου διευκρίνισε ότι η Ουάσιγκτον δεν ενημέρωσε για συγκεκριμένη ημερομηνία στην οποία σκοπεύει να αποστείλει στο Κονγκρέσο επίσημη ενημέρωση περί της προθέσεώς της να πωλήσει F-16 στην Τουρκία.
Επομένως ο “θόρυβος” που δημιουργήθηκε την προηγουμένη εβδομάδα από σχετικό δημοσίευμα της Wall Street Journal που παρουσίασε ως άμεσα επικείμενη την ενημέρωση, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Διαπιστώνεται ότι επρόκειτο μάλλον για ανεπίσημη ενημέρωση του Υπουργείου Εξωτερικών προς τις αρμόδιες επιτροπές του Κονγκρέσου, περί της ευνοϊκής αντιμετωπίσεως του τουρκικού αιτήματος, η οποία πιθανώς έγινε και για λόγους πολιτικής σκοπιμότητος. Τυπικώς, από την στιγμή που θα υποβληθεί η επίσημη ενημέρωση, το Κονγκρέσο έχει περιθώριο 15 ημερών (για πωλήσεις σε Ελλάδα και Τουρκία) να εγείρει ένσταση. Ακόμη και αν ο Αμερικανός πρόεδρος διαφωνήσει, υπάρχει δυνατότητα να εμποδιστεί η απόφαση εάν συγκεντρωθεί πλειοψηφία 2/3 τόσο στο Κονγκρέσο όσο και στην Γερουσία.
Βάσει ενημερώσεως εκπροσώπων Τύπου από τον Τούρκο υπουργό, ο Αμερικανός συνομιλητής του ανέφερε πως η έγκριση από την Άγκυρα του αιτήματος εντάξεως Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, θα είχε θετικό αντίκτυπο στην πώληση F-16. Για προσχηματικούς λόγους, οι δύο πλευρές υποστηρίζουν ότι τα δύο θέματα δεν συνδέονται απολύτως μεταξύ τους ενώ είναι σαφές ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί εκβιαστικώς το δικαίωμά της ως μέλος της Συμμαχίας. Είναι διάχυτη πάντως η εντύπωση σε όλους πως, τουλάχιστον μέχρι τις επικείμενες εκλογές στην Τουρκία, η Ουάσιγκτον δεν πρόκειται να προωθήσει προς έγκριση την πώληση των F-16.
Η αμερικανική σχέση και ο “ρομποτικός πόλεμος” της τουρκικής αεροπορίας
