Οι επιθέσεις drone στα Merkava, το Trophy και η απάντηση της ελληνικής EODH
Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Λίγες ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, κατά την κινητοποίηση των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) και την επιστράτευση, εμφανίστηκαν εικόνες από άρματα μάχης Merkava, με κάλυψη οροφής πύργου από μεταλλική διάταξη πλέγματος. Η ιδέα έχει γνωρίσει ευρεία διάδοση από πέρυσι, από τα πρώτα στάδια του πολέμου στην Ουκρανία, αρχικώς από τις τεθωρακισμένες δυνάμεις των Ρώσων.
Οι τελευταίοι, επεδίωξαν με αυτό τον τρόπο να βρουν προστασία από την απειλή των αντιαρματικών βλημάτων Javelin, λόγω της ικανότητας άνωθεν προσβολής (top attack) στην λιγότερο θωρακισμένη επιφάνεια του άρματος. Στην περίπτωση των IDF, το μέτρο αποβλέπει στην προστασία από όπλα που αφήνουν μικρά drone αιωρούμενα επάνω από το άρμα. Με τέτοια χτυπήματα από drone, που είναι πλέον καθημερινά στην Ουκρανία, όπως έδειξαν βίντεο της Χαμάς, εξουδετερώθηκαν άρματα Merkava στα επιτηρητικά φυλάκια της περιμέτρου της Γάζας.
Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση των προσβολών ισραηλινών αρμάτων από drone της Χαμάς, τα θύματα ήταν άρματα Merkava Mk4, εφοδιασμένα με το Ενεργό Σύστημα Προστασίας (APS) τύπου Trophy. Αν και στην 7η Οκτωβρίου μπορούμε να υποθέσουμε ότι πιθανώς τα άρματα εξουδετερώθηκαν πριν αντιδράσουν ολοκληρωμένα τα πληρώματά τους και θέσουν σε λειτουργία το Trophy, η εμφάνιση των μεταλλικών προστατευτικών διατάξεων, και μάλιστα σε άρματα εκδόσεως Mk4 που φέρουν το συγκεκριμένο σύστημα, επιβεβαιώνει κάτι σημαντικό: η εγκατάσταση δεν εμποδίζει την λειτουργία του Trophy, επομένως το σύστημα δεν δύναται να αντιμετωπίσει απειλές top attack.
Μπορεί να διαφημίζεται από την κατασκευάστρια Rafael ότι το σύστημα εξουδετερώνει και απειλές τέτοιου είδους εν τούτοις, όπως διαφαίνεται και από δηλώσεις Αμερικανών μετά τις δοκιμές στις ΗΠΑ για την εγκατάσταση σε άρματα M1A2 Abrams, αυτό δεν ισχύει απολύτως. Το Trophy μπορεί να εξουδετερώσει παλαιότερα αντιαρματικά βλήματα με ικανότητα top attack, όπως το TOW 2B, τα οποία όμως προσεγγίζουν με οριζόντια πτήση λίγο ψηλότερα από τον πύργο του άρματος, και πάνω από αυτόν ενεργοποιείται η πολεμική κεφαλή με κατεύθυνση προς τα κάτω. Όμως, σύγχρονα αντιαρματικά βλήματα όπως το Javelin, που κατά την πτήση προς τον στόχο ανυψώνονται κι εκτελούν βύθιση, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από το Trophy.
Η αιτία είναι ότι οι αισθητήρες του Trophy, τα μικρά ραντάρ EL/M-2133 εντοπίζουν απειλές σε αποστάσεις της τάξεως των μερικών εκατοντάδων μέτρων, δηλαδή σε φάση που αντιαρματικά βλήματα όπως το Javelin έχουν ανυψωθεί προ πολλού και εκτελούν βύθιση εναντίον του στόχου. Στην περίπτωση τώρα της 7ης Οκτωβρίου, κατέστη σαφές ότι ενώ το Trophy παρέχει εντοπισμό στόχων πλευρικώς του άρματος, δεν μπορεί να εντοπίσει άνωθεν απειλές, όπως ένα drone. Ούτε οι αισθητήρες, ούτε οι περιστρεφόμενοι εκτοξευτές πυρομαχικών του συστήματος, “βλέπουν” προς τα επάνω. Επομένως, η τοποθέτηση του μεταλλικού προστατευτικού πλέγματος στον πύργο, δεν εμποδίζει την λειτουργία του Trophy και κρίθηκε σκόπιμη η ταχεία υιοθέτηση αυτής της πρακτικής λύσεως, ώστε να επιλυθεί το πρόβλημα σε έναν βαθμό.
Γενικότερα, αμφισβητείται η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα του Trophy έναντι προσβολών αντιαρματικών ρουκετών ή και κατευθυνόμενων βλημάτων που δέχθηκαν άρματα Merkava Mk4, τόσο στις 7 Οκτωβρίου, όσο και τις επόμενες ημέρες, στα σύνορα με τον Λίβανο. Ένα από τα βίντεο που δημοσιοποίησε η Χεζμπολάχ, εμφανίζει Merkava να πλήττεται την στιγμή που δείχνει να λαμβάνει θέση στην περιοχή ενός φυλακίου. Είναι άγνωστο φυσικά τί κατάσταση επαγρυπνήσεως επικρατούσε, ώστε να βρίσκεται σε λειτουργία το Trophy (αν ήταν εφοδιασμένο το άρμα με αυτό) είναι ενδιαφέρον όμως ότι παρεμβάλλονται δένδρα και η βολή του βλήματος δείχνει να γίνεται από θέση υψηλότερη από αυτήν του στόχου. Είναι απλώς μία ενδεικτική περίπτωση, η οποία πιθανώς αναδεικνύει κάποιους από τους περιορισμούς στην λειτουργία και απόδοση του Trophy, παρά το ότι οι τέσσερις μονάδες ραντάρ EL/M-2133 του Merkava Mk4, παρέχουν περιμετρική κάλυψη 360 μοιρών.
Όλα αυτά, είναι σημάδια αδυναμιών του Trophy, τα οποία όμως τεχνολογικώς είναι εφικτό να καλυφθούν, με αναβαθμίσεις. Προκύπτει ότι η αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος στο πεδίο είναι αρκετά εξεζητημένη υπόθεση όσον αφορά τις τακτικές συνθήκες αλλά και την γεωμετρία επιθέσεως των αντιαρματικών βλημάτων. Το Trophy δεν αποτελεί πανάκεια αλλά είναι καλό να το έχεις, από το να μην έχεις τίποτα και η εμπορική επιτυχία που έχει σημειώσει δεν είναι τυχαία, αφού επρόκειτο για το πρώτο δοκιμασμένο εκτενώς και λειτουργικό APS του είδους στην Δύση.
Γενικότερα, εξ αφορμής των προσβολών Merkava Mk4 από αφέσεις βλημάτων όλμου που μεταφέρουν drone, μπορούμε να πούμε ότι ένα στοιχειώδες μέτρο προστασίας είναι μία λύση παρεμβολών (spoofing) τέτοιων συστημάτων. Η τεχνολογία υπάρχει και ένα τέτοιο σύστημα αντιμετωπίσεως drone (C-UAS) νεοφυούς ισραηλινής εταιρείας παρουσιάστηκε στην DEFEA 2023, στο περίπτερο της ελληνικής EODH, με την οποία συνεργάζεται. Όπως είχε γράψει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, το σύστημα βασίζεται σε πατενταρισμένη λειτουργία που παρεμβάλει το σήμα των drone ή άλλων τηλεχειριζόμενων συστημάτων σε ακτίνα 2 χλμ.
Η αντιμετώπιση όμως απειλών top attack από πυραύλους ή αυτόνομα πυρομαχικά, είναι μια υπόθεση υψηλότερης προκλήσεως. Όταν σχεδιαζόταν το Trophy, οι απειλές top attack μπορεί να μην απασχολούσαν, καθώς όπλα τέτοιας ικανότητος δεν είχαν οι αντίπαλοι των IDF αλλά νεώτερα συστήματα APS που σχεδιάζονται, τις έχουν λάβει υπ’ όψιν.
Μια τέτοια πρόταση, παρουσίασε η ελληνική EODH στην DEFEA 2023, με ένα Leopard 2A4 στο οποίο είχε εγκατασταθεί ομοίωμα από το Προηγμένο Ολοκληρωμένο Σύστημα Προστασίας Πλατφόρμας (ASPIS) Modular NG-MBT. Πρόκειται για ολοκληρωμένη υβριδική λύση, που συνδυάζει στοιχεία παθητικής και ενεργού προστασίας (πλάκες Θωρακίσεως Εκρηκτικής Αντιδράσεως – ERA) για την αντιμετώπιση σύγχρονων απειλών, όπως πύραυλοι με εν σειρά διπλές (tadem) πολεμικές κεφαλές και βλήματα κινητικής ενεργείας APFSDS μακράς ράβδου.
Το σύνολο προβλέπει και την αντιμετώπιση απειλών top attack, με την εγκατάσταση στην οροφή του πύργου αριθμού αυτόνομων ενεργητικών μονάδων (radar based fragment mine) που λειτουργούν όπως οι νάρκες κατά προσωπικού με κατευθυνόμενη διασπορά θραυσμάτων (Claymore). Κάθε αυτόνομη μονάδα περιλαμβάνει αισθητήρα – ραντάρ χιλιοστομετρικού μήκους κύματος και κατευθυνόμενο εκρηκτικό γέμισμα που εκτοξεύει προς τα επάνω “νέφος” θραυσμάτων που εξουδετερώνουν την απειλή.
Στο Leopard 2A4 που φιλοξενήθηκε στο περίπτερο της EODH, επί της οροφής του πύργου υπήρχαν 5 τέτοιες αυτόνομες ενεργητικές μονάδες που είναι προσθαφαιρούμενης μορφής, δηλαδή μετά την χρησιμοποίηση, αντικαθίστανται από άλλες. Επιπλέον τέτοιες ενεργητικές μονάδες φέρονται και πλευρικώς του πύργου, στο οπίσθιο μέρος με την προστατευτική διάταξη κλωβού, για την αντιμετώπιση πλευρικών απειλών.
Άλλο σημαντικό πλεονέκτημα του συγκεκριμένου APS που είναι ενσωματωμένο στο ASPIS Modular NG-MBT, έναντι του Trophy, είναι ότι έχει πολύ μικρότερες ανάγκες σε ηλεκτρική ισχύ, όταν είναι ενεργοποιημένο. Επιπλέον, δεν υπάρχει το βάρος και ο όγκος του Trophy.
Ήδη από τον Ιούνιο του 2022, η ελληνική εταιρεία έχει υπογράψει συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με την γερμανική KMW στο αντικείμενο των νέων λύσεων θωρακίσεως, όπως το ASPIS Modular NG-MBT, τόσο στην Έρευνα & Ανάπτυξη, την πιστοποίηση, όσο και την εμπορική τους προώθηση.
Συμπερασματικώς, μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι σε εύλογο χρονικό διάστημα θα υπάρχει διαθέσιμο ολοκληρωμένο σύστημα θωρακίσεως με APS, που θα έχει ικανότητα αντιμετωπίσεως και απειλών top attack, ελληνικής σχεδιάσεως.
Ολοκληρωμένη προστασία ASPIS Modular NG-MBT για Leopard 2 από την EODH
