Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Το κατατεθέν στις 9 Ιουνίου σχέδιο νόμου των γερουσιαστών Μενέντεζ και Ρούμπιο υπό τον τίτλο «Νόμος Αμύνης και Διακοινοβουλευτικής Εταιρικής Σχέσεως ΗΠΑ – Ελλάδος 2021» περιστρέφεται κατά μείζονα λόγο γύρω από τις πωλήσεις οπλικών συστημάτων και παραχώρηση μεταχειρισμένου πλεονάζοντος αμυντικού υλικού (EDA) στην Ελλάδα, για την προώθηση των συμφερόντων της αμυντικής βιομηχανίας των ΗΠΑ. Εφόσον δι’ αυτού του τρόπου καλύπτονται επισημασμένες επιχειρησιακές απαιτήσεις των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων δεν υφίσταται ζήτημα, είναι επιτακτικό όμως η ελληνική πλευρά να διεκδικήσει τα μέγιστα οφέλη για την δική της αμυντική βιομηχανία, ώστε να έχει υπόσταση ο χαρακτηρισμός της ως εταίρου στην όλη υπόθεση.
Το σχέδιο νόμου όπως αναλύσαμε, περιλαμβάνει παγίδες οι οποίες μπορούν όμως να παρακαμφθούν αλλά και ευκαιρίες. Καθώς είναι κάτι παραπάνω από δεδομένη η καλόπιστη προσέγγιση των Συμμάχων, εναπόκειται στην ελληνική πλευρά να εκμεταλλευθεί το πεδίο που της ανοίγεται, εμφανιζόμενη ως διεκδικητής πραγματικού ρόλου εταίρου. Τούτο είναι ζωτικής σημασίας, καθώς το προτεινόμενο σχέδιο νόμου μπορεί να είναι μια αρχή με συνέχεια, επειδή σε εξέλιξη βρίσκεται ήδη διαπραγμάτευση για την ανανέωση της MDCA. Επομένως, οι πρόνοιες του σχεδίου νόμου που συνιστούν εκείνα που προτείνει να δώσει μόνη της η αμερικανική πλευρά, μπορούν κάλλιστα να συνοδευτούν από ικανοποίηση διεκδικήσεων που θα θέσει η ελληνική πλευρά.
Ας δούμε τι ευκαιρίες προσφέρει το προτεινόμενο σχέδιο νόμου, βάσει αυτών που είναι πρόθυμοι να δώσουν οι Αμερικανοί.
Όπως αναφέρεται, “είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ να συνεχίσει η μετάβαση του στρατιωτικού εξοπλισμού της Ελλάδος μακριά από ρωσικής παραγωγής πλατφόρμες και οπλικά συστήματα μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Κινήτρων Ανακεφαλαιοποιήσεως (European Recapitalization Incentive Program)“.
Τί είναι το ERIP;
Περί τα τέλη του 2018, ενεγράφη στον προϋπολογισμό του Οικονομικού Έτους 2019 των ΗΠΑ η συμπερίληψη της Ελλάδος στο ΕRIP, που τέθηκε σε εφαρμογή το έτος εκείνο. Το πρόγραμμα αποβλέπει στην ενθάρρυνση φιλικών χωρών της Ευρώπης να αντικαταστήσουν υπάρχοντα οπλικά συστήματα ρωσικής προελεύσεως με αντίστοιχα αμερικανικά, κυρίως στις κατηγορίες των τεθωρακισμένων και ελικοπτέρων. Ο σκοπός εξυπηρετείται με την παροχή δωρεάν βοηθείας για την πρόσκτηση αμερικανικού υλικού ή καλύτερα, διά της χρηματοδοτήσεως παραχωρήσεως μεταχειρισμένων οπλικών συστημάτων από τα αμερικανικά αποθέματα. Καθώς η Ελλάδα είχε αποσύρει 101 ΒΜΡ-1 που πωλήθηκαν στην Αίγυπτο το 2018, τυπικώς εκπλήρωνε τις προϋποθέσεις και συμπεριλήφθηκε. Το 2019, δεύτερο έτος εφαρμογής του ERIP, διατέθηκε Στρατιωτική Χρηματοδότηση Αλλοδαπής (Foreign Military Financing) συνολικού ύψους 190,6 εκατ. $ σε 6 χώρες: Αλβανία, 30 εκατ. $ για ελικόπτερα, Βοσνία, 30,7 εκατ. $ για ελικόπτερα, , Ελλάδα, 25 εκατ. $ για τεθωρακισμένα οχήματα, Κροατία, 25 εκατ. $ για τεθωρακισμένα οχήματα, Σκόπια, 30 εκατ. $ για τεθωρακισμένα οχήματα, Σλοβακία, 50 εκατ. $ για ελικόπτερα. Η πρόβλεψη κονδυλίου 25 εκατ. $ στον κωδικό της FMF για το 2019 με αποδέκτη την Ελλάδα, μόνη χώρα εκ των υπολοίπων πέντε με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις τριών Κλάδων, απηχούσε την προνομιακή αντιμετώπισή της από την αμερικανική πλευρά. Από το ERIP έχουν λάβει επίσης η Βουλγαρία 56,2 εκατ. $ για τεθωρακισμένα οχήματα και η Λιθουανία 30 εκατ. $ για ελικόπτερα.
Με το σχέδιο νόμου Μενέντεζ – Ρούμπιο, προτείνεται η διάθεση 25 εκατ. $ στην Ελλάδα την περίοδο 2022-2026, δηλαδή συνολικώς 125 εκατ. $.
Επιπλέον, το σχέδιο νόμου προτείνει την εξασφάλιση δανείων για την Ελλάδα, προκειμένου να χρηματοδοτήσει προμήθειες αμερικανικού υλικού.
Ας δούμε τι θα μπορούσαμε να ζητήσουμε διαπραγματευόμενοι την MDCA.
Ορθώς το ΓΕΕΘΑ όπως είχε αποκαλύψει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, εισηγήθηκε προς την κυβέρνηση την διεκδίκηση δωρεάν πιστώσεων FMF ύψους 3 δισ. $ ετησίως και παραχώρηση EDA αξίας 3 δισ. $ ετησίως. Ακόμη και αν τα νούμερα αυτά κριθούν υπερβολικά, το ΓΕΕΘΑ έχει πετύχει δι’ αυτού του τρόπου να αναδείξει στους Συμμάχους τις μεγάλες ανάγκες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, λόγω της μακράς υποχρηματοδοτήσεως της περιόδου των Μνημονίων.
Θα πρέπει πάντως κάποια στιγμή να τεθεί από την Ελλάδα ζήτημα καταβολής ενός ενοικίου για τις διευκολύνσεις που προσφέρει στις ΗΠΑ, όπως πράττουν άλλες χώρες σε ανάλογες περιπτώσεις. Γράφαμε στο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ALMANAC 2017-2018, ότι το μικροσκοπικό Τζιμπουτί λαμβάνει ετήσιο ενοίκιο από αμυντικές ευκολίες που προσφέρει στις ΗΠΑ 63 εκατ. $, από την Γαλλία 36 εκατ. $, την Ιαπωνία περί τα 30 εκατ. $, την Κίνα 20 εκατ. $ και την Ιταλία 2,6 εκατ. $. Το Κιρζιστάν είχε συμφωνήσει το 2010 με τις ΗΠΑ σε ετήσιο ενοίκιο 63 εκατ. $ για την εκμετάλλευση αεροπορικής βάσεως. Η Ιταλία, για την διατήρηση της Ναυτικής Ευκολίας Νάπολης (NSA Naples) του Ναυτικού των ΗΠΑ με τον εκτεταμένο οικισμό στην Αβέρσα, εισπράττει ετήσιο ενοίκιο πλέον των 40 εκατ. $. Επομένως, ένα ετήσιο ενοίκιο 100 εκατ. $ στην Ελλάδα, δεν μπορεί να θεωρηθεί εκτός πραγματικότητος.
Καθώς τυχόν ενοίκιο στην Ελλάδα μέσω της MDCA θα επιστρέψει στις ΗΠΑ διά της προμήθειας αμυντικού υλικού, η απαίτηση δεν στερείται λογικής και ορθολογισμού. Εφόσον η συμφωνία είναι πενταετής, μέσω ενοικίου και βοηθείας διά τoυ ERIP, η Ελλάδα μπορεί να συγκεντρώσει αξιόλογα κεφάλαια προς κάλυψη εξοπλιστικών αναγκών.
Τι μπορεί να κάνει με αυτά; Να τα διαθέσει για προμήθειες αμερικανικού υλικού; Αυτό θα ήταν το απλούστερο. Εδώ εντοπίζεται το δεύτερο καίριο σημείο απαιτήσεως που πρέπει να θέσει η ελληνική πλευρά στην διαπραγμάτευση. Να απαιτήσει πέραν των προμηθειών αμερικανικού υλικού ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΣΥΝΑΝΑΠΤΥΞΗ οπλικών συστημάτων. Δηλαδή τα χρήματα από το ERIP και ένα ενοίκιο που θα λαμβάνει η Ελλάδα, να χρησιμοποιούνται για την χρηματοδότηση του μεριδίου της σε προγράμματα συναναπτύξεως οπλικών συστημάτων με αμερικανικές εταιρείες. Αυτό γίνεται σήμερα με το Ισραήλ, που λαμβάνει δωρεάν αμερικανική οικονομική βοήθεια και σε συνεργασία με την Raytheon έχει συναναπτύξει τo βλήμα τoυ συστήματος Iron Dome (SkyHunter η αμερικανική ονομασία του Tamir) ενώ στο σύστημα David’s Sling το βλήμα (SkyCeptor η αμερικανική ονομασία του Stunner) και την μονάδα πυρός.
Σε τι θα μπορούσαμε να επενδύσουμε, για ένα πρόγραμμα συναναπτύξεως με τους Αμερικανούς;
Οι Σύμμαχοι επιθυμούν αντικατάσταση ρωσικής προελεύσεως συστημάτων. Το ERIP προτείνεται κυρίως για τεθωρακισμένα οχήματα και ελικόπτερα. Στην παρούσα φάση δεν υφίστανται αμερικανικά προγράμματα αναπτύξεως ΤΟΜΑ, τουναντίον ο Στρατός των ΗΠΑ εξετάζει σοβαρά το γερμανικό Lynx KF41, συνεπώς δεν υπάρχει πεδίο. Για τα ελικόπτερα δεν τίθεται ζήτημα επειδή ο Ελληνικός Στρατός δεν διαθέτει ρωσικής προελεύσεως προς αντικατάσταση.
Υπάρχει όμως ο τομέας των αντιαεροπορικών συστημάτων. Ο Ελληνικός Στρατός διαθέτει τα παλαιά SA-8 OSA/AK και θα μπορούσε να επιδιωχθεί η συνανάπτυξη με τους Αμερικανούς ενός συστήματος ανωτέρων επιδόσεων που θα μπορούσε να δώσει ταυτοχρόνως λύση και στην αντικατάσταση των Improved HAWK. Σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, υφίσταται πεδίο συμμετοχής εταιρειών της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας (ΕΑΒΙ) σε ευρύ φάσμα (ηλεκτρονικά, επικοινωνίες, οχήματα, συστήματα ισχύος, πυραυλικά απάρτια, καλωδιώσεις, αισθητήρες) που θα τις φέρει σε επαφή με νέα πεδία τεχνολογίας. Καθώς ο Στρατός των ΗΠΑ εξετάζει και ο ίδιος την προμήθεια αντιαεροπορικού συστήματος ίδιας κατηγορίας, ένα πρόγραμμα συναναπτύξεως θα προσέφερε πολλαπλά βιομηχανικά οφέλη στην Ελλάδα, καθιστώντας την πραγματικό εταίρο.
Πιο εύπεπτη στο ευρύ κοινό αλλά και σε μερίδα στρατιωτικών, δείχνει να είναι η γενική ιδέα της εξασφαλίσεως από τις ΗΠΑ χρημάτων για την προμήθεια αμερικανικού υλικού, ακόμη και EDA, που δύναται να αναβαθμιστεί. Εν τούτοις, τέτοιες επιλογές δεν ανταποκρίνονται στην διεκδίκηση στάτους εταίρου αλλά περισσότερο πελάτη που αρκείται σε ό,τι “σαπάκι” έχουν παρατημένο στην έρημο οι φίλοι μας. Ενέχουν τέλος, το στοιχείο της εύκολης σπατάλης άνευ προοπτικής.
Στην περίπτωση επί παραδείγματι ενός σεναρίου “δωρεάν” παραχωρήσεως ΤΟΜΑ τύπου Μ2 Bradley, το παράδειγμα της Κροατίας που θα αφιερώσει 10 εκατ. $ ανά όχημα για να τα “αναστήσει”, είναι ενδεικτικό. Συγκριτικώς, η Ουγγαρία με ανάλογο κόστος προέβη σε μια ουσιαστική επένδυση συνδυάζοντας την προμήθεια του υπερσύγχρονου Lynx KF41 με την δημιουργία βιομηχανικής μονάδος κατασκευής τροχαίου υλικού.
Γιατί δεν παίρνει (και πιθανώς να μην πάρει ποτέ) M2 Bradley ο Ελληνικός Στρατός
Τι θα μπορούσε να πράξει επιπλέον η Ελλάδα;
Διευρύνοντας τον κύκλο βιομηχανικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, θα μπορούσε να συνδυάσει την προμήθεια του Lynx KF41 για τον Ελληνικό Στρατό, εξασφαλίζοντας σοβαρό βιομηχανικό έργο από τους Γερμανούς, με την ΕΑΒΙ σε ρόλο εταίρου της Rheinmetall από ενδεχομένη πώληση του ΤΟΜΑ στον Στρατό των ΗΠΑ. Ήδη η Raytheon συνεργάζεται με την γερμανική εταιρεία για την προώθηση του Lynx KF41 στο πρόγραμμα OMFV του Στρατού των ΗΠΑ.
Δεδομένου ότι από μία σύμβαση για Lynx KF41 η Ελλάδα μπορεί να αναλάβει ενδεικτικώς, την κατασκευή των πακέτων θωρακίσεως μέσω της εξειδικευμένης EODH που είναι ήδη προμηθευτής της KMW, τότε σε περίπτωση προμήθειας από τις ΗΠΑ, η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να θέσει στους Αμερικανούς θέμα κατασκευής στην Ελλάδα των πακέτων θωρακίσεως στο πλαίσιο της υφισταμένης αμυντικής συνεργασίας τους. Κάτι τέτοιο, θα δημιουργούσε νέο κύκλο εργασιών στην ΕΑΒΙ και επιπλέον έσοδα στα κρατικά ταμεία. Τοιουτοτρόπως, και ο Ελληνικός Στρατός θα αποκτούσε κορυφαίο ΤΟΜΑ, και η ΕΑΒΙ θα εξασφάλιζε επιπλέον αξιόλογο έργο, και το ελληνικό Δημόσιο θα είχε ροή εσόδων.
Ενδεικτικό παράδειγμα το ανωτέρω.
Δύσκολα όλα αυτά; Σίγουρα πάντως, πεδίο για παίκτες.
Όπως σημειώσαμε στην αρχή, το προτεινόμενο νομοσχέδιο Μενέντεζ – Ρούμπιο, είναι μια ευκαιρία. Δεύτερη ευκαιρία είναι η MDCA. Αν είμαστε στοιχειωδώς σοβαροί και με σχέδιο, μπορούμε συνδυάζοντάς τα, να αποκομίσουμε πολύ περισσότερα απ’ ό,τι πιστεύουν κάποιοι. Αυτά όμως, δεν είναι ζήτημα της στρατιωτικής ηγεσίας αλλά καθαρά της κυβερνήσεως που πρέπει πέρα από τις Ένοπλες Δυνάμεις, να εμπλέξει και την ΕΑΒΙ σε κεντρικό ρόλο στην αμυντική συνεργασία με τις ΗΠΑ. Διαφορετικά, αντί για θέση εταίρου, θα περιοριστούμε στην θέση του Beggar – πελατάρα.
Τα 85 εκατ. € αγγίζουν οι συμβάσεις της INTRACOM Defence από το πρόγραμμα IRIS-T
