Γράφει ο Δρ. Πέτρος Σαββίδης, ακαδημαϊκός
Η NAVTEX (Ν/W 0977/20) που εξέδωσε στις 21 Ιουλίου η Τουρκία φαίνεται να αιφνιδίασε την κοινή γνώμη σε Ελλάδα και Κύπρο, αφού οι δημοσιογραφικές πληροφορίες για την έξοδο τουρκικών ναυτικών μονάδων από τον ναύσταθμο του Ακσάζ και την Σμύρνη συνοδεύτηκαν από πληροφορίες για αυξημένη ετοιμότητα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και ειδικά του Πολεμικού Ναυτικού. Όπως έχουμε συνηθίσει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τα τουρκικά ΜΜΕ θα αρχίσουν τις επόμενες ημέρες να διογκώνουν το θέμα με αχαλίνωτη παραπληροφόρηση και εθνικιστική κινδυνολογία, ενώ είναι σχεδόν βέβαιο ότι τα ελληνικά και κυπριακά ΜΜΕ θα πράξουν το ίδιο, αναπαράγοντας τις τουρκικές «ειδήσεις», συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στην ενίσχυση των πληροφοριακών επιχειρήσεων της Τουρκίας, και ειδικά στην διασπορά φόβου και πανικού σε Ελλάδα και Κύπρο. Ανεξαρτήτως των ενεργειών της Ελληνικής Κυβέρνησης και των προληπτικών μέτρων που λαμβάνουν οι ΕΕΔ, θα ήταν χρήσιμο αν τα ΜΜΕ κρατούσαν το θέμα χαμηλά στα δελτία ειδήσεων, αιφνιδιάζοντας για πρώτη φορά τον αντίπαλο.
Εν τη απουσία έγκυρων πληροφοριών για την κινητοποίηση του τουρκικού ναυτικού, και του γεγονότος ότι το R/V ORUC REIS είναι αυτή την στιγμή (23.00 της 21ης Ιουλίου) αγκυροβολημένο στο αγκυροβόλιο Αττάλειας, η ανάλυση μπορεί να επικεντρωθεί, κατ’ αρχάς, στην ερμηνεία της NAVTEX που έχει εκδοθεί. Τόσο η θαλάσσια περιοχή που έχει δεσμευτεί (μεγάλη απόσταση από τις ελληνικές ακτές) όσο και η περιορισμένη χρονική διάρκεια των σεισμικών ερευνών (13 ημέρες, 21 Ιουλίου μέχρι 2 Αυγούστου) υποδεικνύουν, περισσότερο, την βολιδοσκόπηση των ελληνικών προθέσεων. Δηλαδή, αν η Αθήνα είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί, ακόμα και με στρατιωτικά μέσα, τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Συχνά συζητείται το θέμα των ριψοκίνδυνων και αυθαίρετων πρωτοβουλιών του Ερντογάν και υπερτονίζεται, εσφαλμένα, στον δημόσιο διάλογο ο ισχυρισμός της παραφροσύνης και της έλλειψης οποιασδήποτε λογικότητας στην συμπεριφορά του. Προσεκτική όμως ανάλυση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής των τελευταίων ετών (Συρία, Λιβύη, Έβρος) υποδεικνύει ότι το παράτολμο, το επιθετικό και το παράνομο δεν είναι εντελώς ανεξέλεγκτο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι καθημερινές, σχεδόν, πτήσεις μεταφορικών αεροπλάνων της τουρκικής αεροπορίας από την Τουρκία προς τη Λιβύη, οι οποίες αποφεύγουν ευλαβικά το ελληνικό FIR. Γιατί όμως η πανίσχυρη Τουρκία, η οποία έχει στρατιωτικοποιήσει, σε μεγάλο βαθμό, την περιφερειακή εξωτερική της πολιτική, παρακάμπτει με τόσο μεγάλη προσοχή τον ελληνικό FIR; Η απάντηση επικεντρώνεται στην λογικότητα του τουρκικού εγχειρήματος, παρά στην αυθαιρεσία, αφού η Άγκυρα γνωρίζει ότι, με βάση τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Ελλάδα, δύναται νομικά να εξαναγκάσει την προσγείωση οποιουδήποτε ύποπτου αεροσκάφος που παραβιάζει το εμπάρκο όπλων προς τη Λιβύη. Η ίδια λογικότητα και προσοχή χαρακτηρίζει και τις πτήσεις των τουρκικών Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών στο Ανατολικό Αιγαίο οι οποίες περιορίζονται στις ακτές της Μικράς Ασία, ανατολικά των θαλασσίων ελληνοτουρκικών συνόρων. Η Άγκυρα γνωρίζει ότι τα τουρκικά ΜΕΑ μπορεί να καταρριφθούν με μεγάλη ευκολία από ελικόπτερα της Αεροπορίας Στρατού χωρίς να θεωρηθεί το επεισόδιο ως σοβαρό.
To θέμα του ORUC REIS αποτελεί μια πρώτη βολιδοσκόπηση, όχι μόνο των αντιδράσεων της Ελλάδας, αλλά και τους διεθνούς παράγοντα (Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες, Παρίσι, Βερολίνο). Η Τουρκία, παρά την αντίθετη άποψη που επικρατεί στην ελληνική κοινή γνώμη, δεν επιθυμεί, και ούτε είναι προς το συμφέρον της, ένα θερμό επεισόδιο αφού, μέχρι σήμερα, διά της καταναγκαστικής πολιτικής και της απειλής χρήσης βίας έχει αποκτήσει τα στρατηγικά πλεονεκτήματα που επιδίωκε στην περίπτωση της κυπριακής ΑΟΖ. Εκτιμάται, ότι η Τουρκία θα εξετάσει τις αντοχές και την αποφασιστικότητα της Ελλάδας με μεγάλη προσοχή, κλιμακώνοντας τις ενέργειές της αναλόγως των εξελίξεων. Παρά να προκαλέσει ανοικτά την Ελλάδα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, πιθανόν να αρχίσει σεισμικές έρευνες σε θαλάσσια περιοχή εντός της κυπριακής ΑΟΖ μέχρι και την λήξη της χρονικής περιόδου. Στην περίπτωση όμως απουσίας ισχυρής διεθνούς αντίδρασης και αποφασιστικότητας εκ μέρους της Ελλάδας για προστασία των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από το ΠΝ, η Άγκυρα θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί το κενό. Όμως, δεν πρέπει να συγχέεται η αναίδεια και η επιθετικότητα με την παραφροσύνη. Ο Ερντογάν και το ισλαμικό, πλέον, βαθύ κράτος, γνωρίζουν πολύ καλά ότι σε περίπτωση θερμού επεισοδίου, και οι δύο πλευρές θα υποστούν απώλειες. H Ελλάδα υπερασπίζεται τα κυριαρχικά της δικαιώματα και την εθνική της αξιοπρέπεια. Το ισλαμικό καθεστώς, όμως, στην Τουρκία μπορεί να αντέξει τους εσωτερικούς και διεθνείς κλυδωνισμούς των απωλειών που θα υποστεί εξαιτίας της επιθετικότητάς της;
